Περί Στυλιανού και τέκνων..

Αν και δεν είχα σκοπό να κάνω εγγραφή σήμερα, η ερώτηση της Ηπιόνης με έβαλε στη διαδικασία να γράψω, έστω δυο λογάκια στα γρήγορα, και για τα λιγοστά έθιμα της μέρας τούτης και τα λαογραφικά περί του αγίου Στυλιανού...

Ο άγιος Στυλιανός, λοιπόν, θεωρείται από το λαό μας προστάτης των παιδιών και δη των νεογέννητων, των βρεφών. Τούτο οφείλεται κυρίως στην παρετυμολογία του ονόματός του (στύλος, στυλώνω και σχετικά), αλλά, από όσο πήρε το μάτι μου, ρίχνοντας μια βιαστική  ματιά στα σχετικά με το βίο του, φαίνεται πως είχε μια ιδιαίτερη αδυναμία στα παιδιά και, εν ζωή, υπήρξε θεραπευτής πολλών βρεφών. Ο λαογράφος μας, Δημήτριος Λουκάτος ("Τα φθινοπωρινά"), είναι αρκετά κατατοπιστικός:

"Το όνομά του (από το στύλος που μπορεί να αναφέρεται και σε ασκητικό στυλιτισμό) έδωσε (παρετυμολογικά) αφορμή να θεωρηθεί ο άγιος "στύλος" προστασίας και υγείας, ιδιαίτερα των άρρωστων παιδιών, αλλά και στηρικτής εγκυμοσύνης των ασθενικών μητέρων, που συνήθως απένβαλλαν. (Τους "εστύλωνε" τις γέννες).

Στις θεραπευτικές αυτές ιδιότητες του αγίου συνέβαλε και η Υμνογραφία του:

-Των νεογνών και νηπίων φύλαξ γενόμενος,

εκ πάσης επηρείας και δεινής καχεξίας

αλώβητα τα βρέφη και ασινή διαφύλαττε πάντοτε

και ευτεκνίαν παράσχου, Στυλιανέ...


Ο άγιος Στυλιανός παριστάνεται συνήθως "γέρων μακρυγένης- διχαλογένης", που κρατεί στην εγκαλιά του ένα βρέφος σπαργανωμένο (κατά το παλιό σύστημα) και στο χέρι του χαρτί κατεβατό (ειλητάριον) που γ΄ραφει: "Παίδων φύλαξ πέφυκα, Θεού το δώρον" (Κόντογλου, Έκφρασις Α', 1960).Η παράσταση αυτή είναι από τις πιο εκλαϊκευμένες της αγιογραφίας μας (φορητές, χάρτινες, μεταλλόχρωμες ή χαρακτές) που αναζητούν οι μητέρες για τα παιδιά τους (τις κρεμούν στα κρεβατάκια ή στα καρότσια τους) ή και για τις εγκυμοσύνες τους ("να στυλώσει η γέννα τους") [...]

Σέβονται πολύ οι νοικοκυρές τη γιορτή του και δεν κάνουν δουλειές. "Τ'άι- Στυλιανού, όσες έχουν παιδιά, δεν δουλεύουν, για να ζήσουν τα παιδιά τους" (Θράκη 1910) - "Οι μικρομάνες (που έχουν παιδί στην αγκαλιά) δεν δουλεύουν τ'άι-Στυλιανού, για το παιδί τους (Ήπειρος, 1969).

Στα ασθενικά παιδιά φροντίζουν να δίνουν το όνομα Στυλιανός, για να στυλώσουν κι εκείνα και τ'αδρέφια τους. Σε περιόδους βρεφικών επιδημιών τα βαφτιστικά ονόματα Στέλιος (όπως και Στέργιος) παρουσιάζονται συχνότερα. Η ονοματοθεσία αυτή δίνεται κι από πρωτύτερα, σαν υπόσχεση (τάμα) στον άγιο, για να κρατηθεί το παιδί-έμβρυο."

Στην ιστοσελίδα της Φούρκας Κονίτσης (http://www.fourka.gr/laografia/ithi_ethima/november), αναφέρουν:

"Προστάτης των βρεφών, γιατί στυλώνει, στηρίζει, μεγαλώνει τα μωρά, γι' αυτό σηκώνουν ύψωμα, μοιράζουν σιτάρι και δεν τσιμπούν (ράβουν) για την υγεία των μωρών. Σε κάθε σπίτι έχουν την εικόνα του και στο σχολείο ακόμα έχουν την εικόνα του, πλάι στην εικόνα των Τριών Ιεραρχών."

Αυτά, λοιπόν, περί αγίου Στυλιανού (<στυλώνω= υποστηρίζω κάτι με στύλο/ δυναμώνω, τονώνω) πού'γινε Στέργιος (στεριώνω=κάνω κάτι στέρεο, σταθερό) και Στέλιος... Και μού'μεινε η απορία πως συνδέεται το Στέλλα, που σημαίνει στα ιταλικά "αστήρ", κοινώς αστέρι, με το Στέλιος και το Στυλιανός. Βέβαια, "στερέωμα" λέγεται κι ο ουρανός, "το άπειρο διάστημα όπου τα ουράνια σώματα".. Και αστέρια, τα ουράνια σώματα...