Ανοιξιάτικα...

Καλοκαιρινά....

Φθινοπωρινά...

Χειμερινά...

Παντός καιρού...

Μυθολογικά...

Σάββατο 21 Ιουλίου 2012

Άρωμα Ιθάκης....




Σαν πρόβαλε το φωτερό τ΄ αστέρι που στα ουράνια 
της νυχτογέννητης αυγής πρωτομηνάει τη φέξει, 
το πλοίο το πελαγόδρομο ζύγωνε πια στο Θιάκι. 
Βρίσκετ΄ εκεί του Φόρκυνα, του πελαγήσου γέρου, 
κάποιο λιμάνι, και σ΄ αυτό δυο κάβοι που προβάλλουν, 
βραχόσπαρτοι, προς την μπασιά του λιμανιού συγκλίνουν, 
κι όξω κρατούν τα κύματα που οι τρικυμιές σηκώνουν‡ 
μα μέσα τα καλόφτιαστα συχάζουνε καράβια, 
δίχως δεσίματα, άμα μπουν και βρούνε αραξοβόλι. 
Είναι κι ελιά μακρόφυλλη βαθιά μες στο λιμάνι‡ 
και δίπλα της αχνόθαμπη σπηλιά χαριτωμένη, 
ιερό λημέρι των Νυφών που λέγουνται Ναϊάδες. 
Κροντήρια και διπλόχερες λαγήνες εκεί βρίσκεις, 
που τα μελίσσια μέσα τους πηγαίνουν και φωλιάζουν. 
Είναι και πέτρινοι αργαλειοί περίτρανοι, που οι Νύφες 
φαίνουν σκουτιά πορφυρωτά που βλέπεις και θαμάζεις. 
Έχει κι αστείρευτα νερά, και θύρες δυο‡ μια θύρα 
προς το Βοριά που δύνουνται ν΄ αυλίζουνται και ανθρώποι, 
κι η άλλη, θεϊκιά, προς το Νοτιά, που ανθρώποι δεν περνάνε, 
μόνε είναι των αθάνατων η θύρα εκείνη δρόμος. 
Αυτά από πριν γνωρίζοντας μπήκαν εκεί ν΄ αράξουν, 
και το καράβι στη στεριά έξω έπεσε ως τη μέση‡ 
με τέτοια ορμή το σπρώχνανε στα ομπρός οι λαμνοκόποι. 
και στη στεριά σα βγήκανε απ΄ το γερό καράβι, 
πρώτ΄ απ΄ το πλοίο το κουφωτό τον Οδυσσέα σηκώσαν‡ 
με το σεντόνι το λινό και το λαμπρό στρωσίδι 
στην αμμουδιά τον έθεσαν καθώς βαριοκοιμόταν, 
κι ύστερα βγάλαν τα καλά που οι Φαίακες του δώκαν 
που ερχόταν με της Αθηνάς τη χάρη στη πατρίδα.

(Ομήρου "Οδύσσεια" ν93-121, απόδοση Α.Εφταλιώτη)



Είμ΄ ο Δυσσέας, του Λαέρτη ο γιος, που ξέρουν όλοι οι ανθρώποι 
τους δόλους μου, κι η δόξα μου στον ουρανό ανεβαίνει. 
και κατοικώ στο λιόλουστο το Θιάκι, που έχει απάνω 
το Νήριτο, τρανό βουνό που σειεί αψηλά τα φύλλα, 
κι ολόγυρα πολλά νησιά το ΄να κοντά ΄ναι στ΄ άλλο, 
η Σάμη και το Δουλιχιό, κι η Ζάκυνθο η δεντράτη. 
Ετούτη χάμου απλώνεται στα πέλαγα της Δύσης, 
τ΄ άλλα νησιά ΄ναι ξέχωρα, στ΄ ανάβλεμμα του ήλιου. 
Πέτρες γεμάτο, μα καλό λεβέντες για να βγάζει. 
Άλλο απ΄ τη γης μου πιο γλυκό δεν ξέρω εγώ στον κόσμο.

(Ομήρου "Οδύσσεια" ι19-28, απόδοση Α.Εφταλιώτη)







Τετάρτη 11 Ιουλίου 2012

Για ένα ύψιλον....

Με αφορμή αυτό: http://www.syllogosdelmouzos.gr/012/elgl12.pdf (Τα φωνήεντα της Ελληνικής Γλώσσας έγιναν πέντε!..Κι όχι μόνο..), αλλά και, γενικότερα, 
τη διαρκή, συστηματική κι επίμονη τάση πλήρους ισοπέδωσης της γλώσσας μας,
του πλήρους αποχρωματισμού κι αλλοιώσεώς της ώστε να καταστεί ανάπηρη...

με βασικότατη συνέπεια -εκτός των άλλων- και την απόκρυψη της ετυμολογίας της (εκ του έτυμος= αληθής, πραγματικός, βέβαιος, γνήσιος) -την οποία, παρεμπιπτόντως, να μην συγχέουμε με την ετοιμολογία (= η ετοιμότητα περί το λέγειν, εκ του έτοιμος) -και συνεπώς κατάργηση της αληθείας της (είναι και "της μοδός" εξ άλλου να προωθούμε και να βιώνουμε το ψεύτικο σε όλες τις εκφάνσεις της ζωής μας) αλλά και της ιστορίας της (εκ του ίστωρ= ο γιγνώσκων, αυτός που γνωρίζει) που είναι άρρηκτα συνδεδεμένη με την ιστορία μας (αλλά, ξέχασα... όλως τυχαίως και για τούτην κάποιοι έχουν αποφασίσει πως πρέπει να την ξαποστείλουμε στις αγκάλες της Λήθης...)...

[Ζούμε, εξ άλλου, στην εποχή της Υπερπληροφόρησης κι όχι της Γνώσης.
Ζούμε, εξ άλλου, στην εποχή της υποτιθέμενης Υπεραπλούστευσης της -επιτήδεια καθισταμένης όλο και πιο Πολύπλοκης- ζωής μας, 
από φωνήντα και σύμφωνα, χρώματα κι αρώματα που μας ταλαιπωρούν.
Γιατί να μην τα βάψουμε όλα γκρι να τελειώνουμε; 
Είναι η λογική που μας πλασάρουν, χρόνια τώρα, κι εμείς τσιμπάμε!:
Ποιός ο λόγος να ταλαιπωρείσαι να φυτεύεις ντομάτες, πάρ'τες έτοιμες! 
Κι έχασες τη γεύση και το άρωμα της πραγματικής ντομάτας..(τα παιδιά σου δε, ούτε να το φανταστούν δε μπορούν) 
Κι έχασες τη χαρά της πρώτης καρποφορίας της και της συγκομιδής...
Κι έχασες τη γνώση της αναπαραγωγής και της φροντίδας της..
Κι έχασες το φυλαγμένο σπόρο γενεών.. (βλέπε: υβρίδια)
και την υγεία σου.. 
Κι έχασες τη δύναμη στα μπράτσα σου που κατάντησαν ατροφικά και πρέπει τρέχεις και να πληρώνεις για να ιδρώνεις σε γυμναστήρια αν θες να μη νιώθεις σα λαπάς..
Κι επιπλέον, πρέπει να δουλεύεις σα χαμάλης σε κάποιο αφεντικό για να βρεις λεφτά να την αγοράσεις.
Κι όλα αυτά για να μην "ταλαιπωρείσαι" για μια ντομάτα...
ή, για ένα ύ-ψιλον...]

ανατρέχω σε κάποια "ρομαντικά" -για τους άψυχους τεκνοκράτες του σήμερα, βεβαίως-βεβαίως- κείμενα του Οδυσσέα Ελύτη.....










Κυριακή 8 Ιουλίου 2012

Ο Προκόπης κόβγει αγγούρια...

"Τ' Άι Προκόπη η δουλειά σου νά'ναι λιγοστή
αν θέλεις να προκόψεις
και
"Καρπός αλωνισμένος τ' Άι Προκόπη δεν προκόβγει!" 
λένε οι Κρητικοί, αλλά, όπως μας πληροφορεί ο Μ.Γρηγοράκης ("Κρητικά Λαογραφικά για τους μήνες"), "μπορεί τ' Άι Προκόπη να μην προκόβγουν οι δουλειές, προκόβγουν όμως τα κηπευτικά τη μέρα της γιορτής του, γιατί τα ευλογεί κι η σοδειά θα πάει καλά:
"Ο Προκόπης κόβγει αγγούρια κι η Αγιά Μαρίνα σύκα
κι Αϊ Λιάς κόβγει σταφύλια με καλάθια και μαντήλια"" 
 
"κι ο Άϊ-Λιάς τα σταφυλάκια μες στα βεργοπανεράκια", όπως λεν στο Μεσολόγγι.) Από την άλλη, όμως, όπως προτρέπει κι η πρώτη παροιμία, "αντίθετα από τις αργίες των άλλων μικρογιορτών, σήμερα επιβάλλεται λιγοστή εργασία, για προκοπή της κάθε δουλειάς", καθώς "το όνομα του αγίου αυτού ο ελληνικός λαός το έχει συμβολικό για την προκοπή, όπως το έχει κι η Εκκλησία, που το επικαλείται στις ευχές του γάμου, για να ευλογήσει τους νεόνυμφους". (Δ.Λουκάτος, "Τα καλοκαιρινά"). Επιπλέον, "κι οι στείρες γυναίκες επικαλούνται τον άγιο για να τεκνοποιήσουν."
 
Του Αγίου Προκοπίου, λοιπόν, σήμερα... άντε και καλή προκοπή!

Υ.Γ. Μιας, όμως και αναφερθήκαμε στα αγγούρια και, μιας και σαφέστατα είναι η εποχή τους όπως προδίδει κι η λαϊκή παροιμία και, μιας και ακόμη και μεταφορικά θεωρώ ότι είναι επίκαιρα όσο ποτέ (βλέπε: "Τα βρήκαμε αγγούρια!" , "Εδώ είναι το αγγούρι!" κ.α. χειρότερα...), ε, ας αναφερθούμε λιγάκι σ'αυτό τον δροσερόν εποχιακό μας καρπό που αναπτύσσεται ταχύτητα, τόσο ώστε να λέμε "πότε φύτρωσε τ'αγγούρι, πότε μάκρυνε η ουρά του!".




Αγγούρι εκ του αγγούριον, υποκοριστικό του άγουρος εκ του αρχαίου άωρος (α στερητικό + ώρα). Ίσως γιατί τρώγεται άγουρο (πριν σποριάσει) και τραγανό, σε σχέση με το πρώτο ξαδερφάκι του το πεπόνι (εκ του πέπων = ώριμος), που το γευόμαστε ώριμο και μελωμένο.
Αποτελεί το καρπό του "πέπονος του ημέρου". Κολοκύθια, αγγούρια, πεπόνια, μια οικογένεια εξάλλου. Μας πληροφορεί σχετικά ο Π.Γ. Γεννάδιος στο πολύτιμο "Φυτολογικόν Λεξικόν" του, πως "Μετά τον Θεόφραστον [372-287/5 π.Χ.] το όνομα Σίκυος πέπων ή απλώς Πέπων επικράτησε δια το" κοινό πεπόνι, ενώ "Σίκυος ή Σικύς ελέγετο ο τότε ή και προγενεστέρως εισαχθείς ανά τας ελληνικάς χώρας ήμερος Πέπων, ήτοι η κοινή Αγγουριά", της οποίας, μάλιστα ο καρπός το αγγούρι, λέγεται και "τρυφερό (εν Ευβοία), τροφαντό (εν Κύπρω) και αμελέτητο ενιαχού".




Αρκετά σχετικά με το αγγούρι και δη των αρχαιοτέρων χρόνων, μας αναφέρει κι ο Αθήναιος στους περίφημους "Δειπνοσοφιστές" (Γ4,5) του:







Ας κλείσουμε, όμως εδώ, με μια ακόμη σχετική και σοφή λαϊκή παροιμία:

"Μη χορεύεις φούρια-φούρια κι ο χορός δεν είν' αγγούρια!"

Παρασκευή 6 Ιουλίου 2012

Της Αγίας Κυριακής οι παραδόσεις..

Παραμονή της Αγίας Κυριακής (7 Ιουλίου) σήμερα κι όλο και κάπου θα γίνεται κανένα πανηγυράκι απόψε...

"Γιορτή γνωστή σ'όλη την Ελλάδα, ιδιαίτερα στον Πόντο και στη Θράκη, όπου από τ'όνομά της ονόμαζαν τον Ιούλιο "Άι-Κεριακίτη". Μικρά ξωκκλήσια (πολλά παραθαλάσσια) είναι αφιερωμένα στο όνομά της, παντού. Ακρογιαλιές και λιμανάκια λέγονται "Αγία Κυριακή".[...] Η μέρα της πέφτει στις πιο δυνατές ζέστες." Για αυτό και στον Πόντο συνηθίζουν να λένε "Τ'αγίας Κερεκής τ'άψιμον". (Δημήτρης Λουκάτος,"Τα καλοκαιρινά")
Θεόφιλος

Όπως και αρκετοί ακόμη άγιοι του Ιούλη (Άγιοι Ανάργυροι, Άγιος Παντελεήμων, Αγία Παρασκευή), είναι κι αυτή θεραπεύτρια. "Μικρή, μα μεγάλη η χάρη της, λέει ο Κρητικός λαός, γιατί η αγία είναι θεραπεύτρια και μάλιστα θεραπεύει αδιακρίτωςανθρώπους και ζώα." (Μιχάλης Γρηγοράκης, "Κρητικά Λαογραφικά για τους μήνες).

Θεόφιλος

"Προσέχουν πολύ τη μικρογιορτή αυτή οι χωρικοί, για τη συγκομιδή τους. Θα τιμωρηθούν, αν θερίσουν ή αλωνίσουνσήμερα (παλιότερα κι αν δεν πήγαιναν στην εκκλησιά). Ακόμη δεν κάνει ούτε να ζυμώσουν, ούτε να πρωτοψήσουνψωμί.", μας πληροφορεί ο Δημήτρης Λουκάτος.

Θεόφιλος

Και συμπληρώνει ο Φίλιππος Βρετάκος ("Οι δώδεκα μήνες του έτους και αι κυριώτεραι εορταί των"): "εις την Λήμνον δεν αλωνίζουν και δεν ζυμώνουν, διότι "γίνεται μαύρο το ψωμί", εις δε την Ηλείαν, επειδή φοβούνται μη πάθουν κακόν τι, δεν εργάζονται και αι γυναίκες αποφεύγουν να γνέθουν και να υφαίνουν." Αλλά κι οι ξωμάχοι μας προσέχουν τούτη τη μέρα. "Και τις τρεις αυτές γιορτές (Παναγιάς των Βλαχερνών, Αγίας Κυριακής, Αγίας Μαρίνας), που έρχονται με το έμπα του Ιουλίου, οι ξωμάχοι τις φυλάνε κι έχουν δημιουργήσει γύρω από αυτές ένα σωρό μολογήματα." (Βασίλης Λαμνάτος, "Οι μήνες στην αγροτική και ποιμενική ζωή του λαού μας")


Θεόφιλος

Τα πανηγύρια πολλά τούτη τη μέρα στα χωριά μας, ακόμη και σήμερα. Όπως πολλές κι οι εκκλησιές στο όνομά της, πολλές κι οι σχετικές παραδόσεις. Ας κλείσουμε με μια "παραμυθιακή" που διέσωσε ο λαογράφος μας Νικόλαος Πολίτης ("Παραδόσεις"):