Ανοιξιάτικα...

Καλοκαιρινά....

Φθινοπωρινά...

Χειμερινά...

Παντός καιρού...

Μυθολογικά...

Κυριακή 29 Νοεμβρίου 2009

Λεμόνια στους λειμώνες..

Όταν ήμουν παιδί και μεγάλωνα στη μεγαλούπολη, έχοντας όμως το προνόμιο όλες τις σχολικές διακοπές μου να τις απολαμβάνω στο χωριό, στο σπιτάκι μας εδώ είχαμε δυο μεγάλες λεμονιές με τις ριζούλες τους στριμωγμένες σε κάτι τεραααάστιους -για τα παιδικά μου μάτια!- ντενεκέδες! Γιατί, όπως και να το κάνουμε, το βουνό των Κενταύρων δεν ενδείκνυται για την καλλιέργεια εσπεριδοειδών, ένεκα του βαρύ χειμώνα που τα τσουρουφλάει. Έτσι, μέσα στο βαρέλι, με το πετρόχτιστο ντουβάρι να τις προστατεύει από τη μια μεριά και το χοντρό καραβόπανο μανταλωμένο σπό ένα σιδερένιο κρίκο, να τις προφυλάσσει μέσα στην αγκάλη του, οι καημένες επιβίωναν τις δύσκολες μέρες του χιονιά και του παγετού...

Τούτες οι λεμονιές, στεκόντουσαν δεξιά κι αριστερά από τα στρογγυλά σκαλάκια που οδηγούσαν στη βαριά ξύλινη θύρα του μικρού σπιτιού. Η μια, που βρίσκονταν απ'τα δεξιά, φλερτάριζε με τα κληματόφυλλα της κρεβατιάς, η δεύτερη, πιο μοναχική, συνομιλούσε μοναχά με το νεράκι που έτρεχε έξω από τον παλιό νεροχύτη και κυλούσε γουργουριστά μες στο αυλακάκι που βρισκόταν κάτω από τα ριζωμένα πόδια της.

Πόση χαρά έκανα, σαν παιδί, αλλά και μεγαλύτερη, όποτε ερχόμαστε κι έβρισκα φυτρωμένα στα κλωναράκια τους, ζουμερά μοσχοβολιστά κατακίτρινα λεμόνια! Τα λεμόνια από τις λεμονιές μας! Κι ήταν, μάλιστα, διαφορετικά! Η αριστερή γεννοβολούσε πιο συχνά, αλλά της δεξιάς ήταν τροφαντά και μεγαλόσχημα! Μικρούλι πολύ, το καλοκαιράκι, στεκόμουν με το λάστιχο από πάνω τους και μετρούσα μέχρι το πενήντα.. Έστι μού'χε πει η μάνα μου, για να σιγουρευτεί πως θα τις αφήσω καλοποτισμένες! Μού'μεινε η συνήθεια και, πολλές, φορές, ακόμη και τώρα, μετρώ από μέσα μου, καθώς ποτίζω τα φυτευμένα μου σε μεγάλους ντενεκέδες!

Όταν πριν μερικά χρόνια, πέρασε ο πιο βαρύς χειμώνας που έχω νιώσει τουλάχιστον εγώ, σε τούτο το χωριό, οι λεμονιές δεν τα κατάφεραν. Την πρώτη χρονιά τη γλίτωσαν τραυματισμένες. Τη δεύτερη χρονιά, με τα ατελείωτα χιόνια που συνόδεψε ο δριμύς παγετός, μας εγκατέλειψαν! Η μια ξεράθηκε ολοσχερώς, η δεύτερη κατάφερε να πετάξει ένα κλωναράκι νερατζιάς, καθώς φαίνεται ήτανε μπολιασμένη, που ακόμη όμως δε μας έχει φιλέψει με τα πρώτα του φρούτα.

Ζήτησα, λοιπόν, κι εγώ από το γείτονα, που είχε πολλές κι έτσι αρκετές επιβίωσαν, έστω και ταλιπωρημένες, να μου πιάσει από τις δικές του με μόσχευμα. Κι έτσι βρέθηκα ξανά με δυο μικρούτσικες λεμονιές, σε δυο μικρά, κατακκόκινα ντενεκέδια. Φέτος τροφαντέψανε αρκετά, αρχίσανε να ψηλώνουν και τα μικρά κλαράκια τους έγειραν από τους βαριούς φωτεινούς καρπούς... Κι έτσι, βρέθηκα ξανά με λεμόνια από τους ντενεκέδες, με λεμόνια από τον κηπάκο μου!


Τί σημαίνει, όμως, λεμόνι;

Την ονομασία αυτή την πήραμε ως αντιδάνειο από το ιταλικό/λατινικό limone, το οποίο, όμως, προέρχεται από το ελληνικό λειμών(=λειβάδι), όπου λειμώνιος= ο ανήκων εις λειμώνα, λειβάδι. Ο "λειμών", πάλι, έλκει την καταγωγή του από το ρήμα λείβω=ρέω, στάζω, αλλά και εκχέω (εξ ου και λιβάδι, λίμνη, λιμήν). Κοινώς, το λεμόνι είναι ο καρπός πλήρης χυμού! (πηγή πληροφοριών: Άννα Τζιροπούλου-Ευσταθίου, "Ο εν τη λέξει λόγος" και "Έλλην Λόγος").

Αναφέρει το "Μέγα λεξικό όλης της ελληνικής γλώσσης" του Δημητράκου:




και το "Λεξικόν της ελληνικής γλώσσης" (1839) του Ανθίμου Γαζή :




Και πάμε παρακάτω, να δούμε και τη λέξη κίτρο, καθώς "Κιτρέα η λεμονέα" (Citrus limon) είναι και η επίσημη ονομασία του δέντρου, κίτρο το εσπεριδοειδές, παρεμφερές με το λεμόνι, citron στα γαλλικά το λεμόνι και κίτρινος, ο έχων το χρώμα του κίτρου...

("Λεξικόν της ελληνικής γλώσσης", Ανθίμου Γαζή)


("Petit Larousse", Paris 1920)

Παρακάτω, ένα απόσπασμα από τους περίφημους "Δειπνοσοφιστάς" του Αθηναίου (2ος-3ος μ.Χ. αι.), σε απόδοση Σταύρου Αλεξιάδου (εκδόσεις Πάπυρος):



Κι ας έρθουμε, λοιπόν, στις ιδιότητες του λεμονιού.. Και, πριν περάσω στο Μπαζαίο, θα αναφέρω την προσωπική μου εμπειρία. Γιατί από όταν δοκίμασα να πίνω σκέτο χυμό λεμονιού, όποτε ένιωθα το πρώτο γαργάλημα ιού στο λαιμό μου, τουλάχιστον γλίτωσα από τις εξοντωτικές κρίσεις βήχα που με παρέλυαν όποτε άρπαζα καμιά ίωση. Γιατί πυρετοί και λοιπά μπορεί να μη με πιάνουν, αλλά έτσι και μου κατσικωθεί καν'νάς ιός, βήχω μέχρι τελικής πτώσεως! Δεν τη γλιτώνω! (Ένεκα και φουγάρο, ένεκα και μιας ευαισθησίας στην περιοχή). Ε, προς το παρόν (μη λέω μεγάλα λόγια και με ματιάσω!) το στυμμένο λεμονάκι κάθε τόσο στο λαιμό μου (ξινό, ξεξινό το πίνω), μόλις δω τα πρώτα σημάδια γαργαλήματος, έχει αποβεί σωτήριο! Όχι με μέλια και νερωμένο και σχετικά.. αυτό στην περιπτωσή μου, δεν έκανε και πολλά πράγματα.. σκέτο, ξινό, να τσούζει!

Και περνάμε στον Κώστα Μπαζαίο με τα βοτάνια του ("100 βότανα, 2000 θεραπείες" ο τίτλος):

"Λέγεται ότι η συμβουλή που έδινε στις ερωμένες του ο Καζανόβα, όταν εκείνες διαμαρτύρονταν για τον καρπό του έρωτά τους, ήταν να χρησιμοποιούν χυμό λεμονιού ως αντισυλληπτικό." (χμμ ναι, δεν κρατήθηκα να μην το βάλω κι αυτό το εισαγωγικό!) Ακόμη:

"Στο Δεύτερο Παγκόσμιο Πόλεμο οι Σοβιετικοί έδιναν στους στρατιώτες τους που μάχονταν μες στα χιόνια λεμόνι σε σκόνη για δυναμωτικό." [...]

"Όπως όλα τα εσπεριδοειδή, τα λεμόνια περιέχουν φλαβονοειδή που βοηθούν τον οργανισμό να καταπολεμήσει τους ιούς και να εξαλείψει αλλεργικές αντιδράσεις, λιμονίνη και τερπένες, ουσίες που ελέγχουν την παραγωγή χοληστερίνης και βάζουν σε κίνηση μια αλυσιδωτή αντίδραση που μπλοκάρει ορισμένα καρκινογόνα. Έχει δειχτεί ότι αποτρέπει την ανάπτυξη καρκινικών όγκων στα ζώα".

Κι επειδή αν κάτσω να τα αντιγράψω εδώ όλα δε θα τελειώσω ούτε αύριο την εγγραφή, περιληπτικά αναφέρω:

Το λεμόνι είναι το αποτελεσματικότερο αντισκορβουτικό φάρμακο με μεγάλη αντιμολυσματική ικανότητα. Είναι θαυμάσιο αντιβακτηριακό, απολυμαντικό, στυπτικό και αντισηπτικό. Ακόμη είναι διουρητικό (συνιστάται σε οξείς ρευματισμούς), βοηθάει την πέψη, καθαρίζει και αλκαλοποιεί το αίμα, κατεβάζει το δείκτη του διαβήτη, διαλύει τις πέτρες των νεφρών (όταν προέρχονται από ουρικό οξύ), κατευνάζει το κεντρικό νευρικό σύστημα, εμποδίζει την αρτηριοσκλήρωση, τη θρόμβωση και τη συσσώρευση αλάτων στον οργανισμό, κατεβάζει τον πυρετό, κόβει τη δίψα, σταματάει την ευκοιλιότητα, σκοτώνει τα παράσιτα εντέρου, ανακουφίζει τις αιμορροϊδες(πλέονουμε με αφέψημα), κάνει καλό στον ίκτερο και, φυσικά, θεραπεύει κρυολογήματα, βήχα και πονόλαιμο.

Επιπλεόν προλαβαίνει τις δηλητηριάσεις, ιδιαίτερα από οστρακοειδή, και ενεργεί ως αντίδοτ, ενώ το αφέψημα των φύλλων λεμονιάς ανακουφίζει τους πόνους τις περιόδου.

Εξωτερικά, ο χυμός λεμονιού χρησιμοποιείται αποτελεσματικά σε εγκαύματα (από τον ήλιο), χιονίστρες, κάλους, ψωρίαση, πιτυρίδα και τριχόπτωση (στο ξέβγαλμα των μαλλιών), ρινορραγία, πονοκέφαλο (με τοπικές εντριβές), φακίδες (συχνά τις εξαλείφει αν τις τρίβουμε κάθε βράδυ με φέτες λεμονιού), ενώ καθαρίζει και λευκαίνει το δέρμα και κλείνει τους ανοιχτούς πόρους.

Τέλος, όπως αναφέρει ο Κώστας Μπαζαίος:"Είναι γαλακτοφόρο, πολύτιμο για τις λεχώνες που θέλουν να θηλάσουν το μωρό τους (και δεν επιτρέπουν στους μαιευτήρες να τους δώσουν το χαπάκι, που δήθεν κόβει τους υστερόπονους, ενώ στην πραγματικότητα υποδουλώνει όλες τις μητέρες στις πολυεθνικές εταιρείες που πουλάνε τα ειδικά γάλατα για βρέφη- τα οποία δεν είναι ό,τι καλύτερο για την υγεία του παιδιού)." 

Αυτά για το πολύτιμο λεμονάκι που, ιδιαίτερα στις μέρες μας, που κυκλοφορούν και διάφορες γουρουνοϊώσεις και σχετικά περίεργα, νομίζω πως δεν πρέπει να παραβλέπουμε τα οφέλη του, τα χαρίσματα με τα οποία το προίκισε η Μάνα Φύση ώστε να μας προστατεύει με όση, τέλος πάντων, δύναμη διαθέτει...

Δεν υπάρχουν σχόλια:

Δημοσίευση σχολίου