Μας φάγανε λάχανο!

Περί λαχάνων ο λόγος.. Ή να τα πω χόρτα;.. Γιατί εδώ, στο χωριό σε ρωτούν αν "έμασες λάχανα" κι όχι αν "μάζεψες χόρτα". Χόρτα είναι κάθε λογής χορτάρι.. τρώγεται, δεν τρώγεται, ακόμη και το γρασίδι.. λάχανα είναι τα φαγώσιμα. Και πώς τα διακρίνουν από το λάχανο του μανάβη ή του μπαξέ; Ε, αυτό είναι το καρπολάχανο.
Καιρός για λάχανα, λοιπόν, και μιας και τέτοια εποχή ευδοκιμούν "τα μάλα", στους κήπους και στα χωράφια (χμμ.. όχι φυσικά στα ψεκασμένα.. ευτυχώς υπάρχουν ακόμη άνθρωποι που χρησιμοποιούν το χορτοκοπτικό, αντί να γεμίζουν τον τόπο δηλητήρια..), πήγαμε να μαζέψουμε. Χόρτα ή λάχανα που μας προσφέρει απλόχερα η μάνα γη και, προς το παρόν, τα βρίσκεις και τζάμπα. Οσονούπω που θα μας τα απαγορεύσουν όλα με τις νέες νομοθεσίες που έρχονται από Αμέρικα (βλέπε, εβραϊκές πολυεθνικές) και κώδικες Αλιμεντάριους και σχετικά, δεν ξέρω τι θα κάνουμε.. αλλά, προς το παρόν, που μας έχουν απαγορεύσει όλα τα υπόλοιπα εκτός από τα λάχανα, ας τα γνωρίσουμε καλύτερα! Γενεές γενεών μεγαλώσανε μ'αυτά, πριν την εποχή των φαστφουντάδικων και των γκουρμέ εστιατορίων, και επιβιώσανε. Τώρα, για το εάν θα επιβιώσουμε εμείς, μη με ρωτάτε...

Στο Αμέρικα, ήδη εφαρμόζεται ο νόμος για τα περίφημα "οικιακά αγροτικά προϊόντα".. σε απλά ελληνικά, απαγορεύεται να φυτεύεις μπαξέ στο κηπάκι σου. "Για το καλό μας", φυσικά, για να μας προστατεύσουν.. μην τυχόν και μας πιάσει κανένα κόψιμο, δεν το συζητώ... όχι για τα συμφέροντα της Monsanto και τον απόλυτο παγκόσμιο έλεγχο νερού και τροφίμων... Έρχεται και σε μας, δεν το γλιτώνουμε.. Όπως απαγορεύονται κι οι ντόπιες ποικιλίες, οι σπόροι των παππούδων μας.. Κι όχι μόνο.. σε λίγο θα μας απαγορεύουν να μαζεύουμε και χαμομήλι.. μη βιάζεστε, σιγά-σιγά.. Ήδη, στας Ευρώπας, από πρώτη του Απρίλη, και πάλι "για το καλό μας" απαγορεύεται να εμπορευόμαστε και να χρησιμοποιούμε όσα βότανα "δεν έχουν κατοχυρωθεί"... και που είσαι ακόμα!
(Σχετικά τα παρακάτω βιντεάκια, προς γνώση και ενημέρωση...)

Επανέρχομαι στα χορταράκια. Τόσα χρόνια, λοιπόν, μάζευα χορταράκια για βραστά, για τσιγαριστά, για ό,τι άλλο. Ομολογώ πως δεν γνώριζα πάρα πολλά, αλλά αρκετά για να φτιάχνω τα φαγάκια μου. Τώρα που έχω την ευκαιρία να γνωρίσω ακόμη περισσότερα, σκέφτηκα να τα γνωστοποιήσω κι εδώ, αφού τα φωτογράφησα. Αχρείαστα νά'ναι...δύσκολα χρόνια έρχονται και, δυστυχώς, οι περισσότεροι δεν ξέρουν πια να ξεχωρίσουν έναν ζωχό από ένα γαϊδουράγκαθο...
Μερικά από αυτά, λοιπόν:

χταποδάκι

σταράκι

ρικαϊνα

ραδίκι

πρασλήθρα

πετειναράκι

νεροπικραλήθρα

μελοζώχαρο

μελιόκολλα

μάραθο

λυκοπατησιά

λαναράκι

κοκοσάκι 1

κοκοσάκι 2

καυκαλήθρα

καρυανός

ζωχάρια

γουρουνάκι ή αγκαθάκι

βρούβα

βρακανίδα

χοντρομαριόλα

αγριολάπατα

αγριοκαυκαλήθρα

λαγομούστακα ή γαλατάκια

Κι έτσι, για να χαρεί κι η φίλη μου η Ξανθή , να βάλω και μια συνταγή με χόρτα, μια κλασική συνταγή της πηλιορείτικης κουζίνας.. όχι τίποτα πολύπλοκο ή ιδιαίτερο.. ένα από εκείνα τα απλά, καθημερινά, αλλά νοστιμότατα φαγητά του χωριού..

Χόρτα τσιγαριστά με αυγά!  Θέλουμε:
Χόρτα άγρια, με όσο τον δυνατόν μεγαλύτερη ποικιλία, μπόλικο μάραθο και πρασουλήθρες που κάνουν τη διαφορά. Τώρα.. στις πόλεις, κομματάκι δύσκολο το σκηνικό, αλλά στην ανάγκη, λίγο πράσο μπορεί να αντικαταστήσει τις πρασουλήθρες, λίγο μπαζί ή, έστω, σπανάκι για ποικιλία στα χόρτα...
Κρεμμυδάκια φρέσκα και ξερά.
Λίγο σκορδάκι.
Λίγο πελτέ ντομάτας.
Αλατοπίπερο.(φρεσκοτριμμένο το πιπεράκι..)
Αυγά (από φυσιολογικές κότες, κατά προτίμηση..)
Λίγο κρασάκι κόκκινο (αυτό είναι δική μου παρέμβαση..)
Ελαιόλαδο και μόνον ελαιόλαδο.
Η διαδικασία απλή. Καθαρίζουμε, πλένουμε καλά και κόβουμε τα χόρτα. Σε μια μεγάλη κατσαρόλα ρίχνουμε το λάδι, τσιγαρίζουμε το ψιλοκομμένο κρεμμύδι κι ύστερα ρίχνουμε τα χόρτα, ανακατέβοντας διαρκώς ώστε όλα να τσιγαριστούν και λιγουλάκι, προσθέτωντας κάθε τόσο λίγο ελαιόλαδο. Ρίχνουμε και το ψιλοκομμένο σκορδάκι και μπόλικο μάραθο. Προσθέτουμε αλατοπίπερο, λίγο κρασί, πελτέ κι ελάχιστο νεράκι και τα αφήνουμε να ψηθούν. Λίγο πριν τα βγάλουμε από τη φωτιά, σπάμε από πάνω όσα αυγά μάτια χωράνε στην επιφάνεια του φαγητού, καπακώνουμε και περιμένουμε να σφίξουν. Αυτό είναι όλο!

Τώρα, χόρτα τσιγαριστά μπορούν να γίνουν με πολλούς τρόπους.. Με κρέας, με σουπιές, με χταποδάκι.. Εγώ, τελευταίως, δοκίμασα να τα φτιάξω με καλαμαράκια, παρ'όλο που δε με ενθουσιάζει γευστικά ο συνδυασμός θαλασσινού και χόρτου. Τσιγάρισα χωριστά τα καλαμάρια με ελάχιστο σκορδάκι, τα έσβησα με κρασί και τα άφησα να σιγοψηθούν προσθέτωντας λίγο πελτέ και βασιλικό κι ύστερα τα πρόσθεσα στα τσιγαριστά χόρτα που σιγοβράζαν. Δεν ήταν καθόλου άσκημο.
Χόρτα, λοιπόν, εκ του "χους+ορτός"- "βγάζει η γη χορτάρι", όπως μας πληροφορεί η Άννα Τζιροπούλου ("Ο εν τη λέξει λόγος"), εξ ου και το ρήμα "χορταίνω", αφού "Προ της ευρέσεως των ημέρων τροφών, χόρτοις εκέχρηντο" και "Προς 'χορτασμόν' του ανθρώπου εξήρκει η γη, δια αυτοφυών ριζών και λαχανικών".
Χόρτα ή λάχανα... όπου τα λάχανα, "Τα εις εσκαμμένην γην καλλιεργούμενα λαχανικά, τα κηπευτικά ή αυτοφυή εδώδιμα χόρτα" ("Μέγα λεξικόν όλης της ελληνικής γλώσσης", Δημητράκου) εκ του ρήματος λαχαίνω= σκάβω, όπου λαχαίνω εκ του "λα+χαίνω=λίαν χαίνει η γη" ("Ο εν τη λέξει λόγος") και χαίνω=σχηματίζω χάσμα, είμαι ανοιχτός.
Δεν τα λένε όμως έτσι μοναχά οι ντόπιοι εδώ.. ακόμη κι ο Αριστοφάνης ("Θεσμοφοριάζουσαι"456) τα ονομάτιζε λάχανα:

..."γιατί άγρια μας χτύπησε κυράδες μου, όπως μες στ'άγρια χόρτα μεγάλωσε κι αυτός..." (ο γνωστός του υπαινιγμός για την καταγωγή του Ευριπίδη...).