Παρασκευή 20 Φεβρουαρίου 2009

Ασκληπιός "συν γυναιξί και τέκνοις"...

(Για την Ηπιόνη που μου το ζήτησε...)


Ο Ασκληπιός, θεός της Ιατρικής, γιος του Απόλλωνος και της νύμφης Κορωνίδος, κόρης του Φλεγύου που κατοικούσε στους πρόποδες του Πηλίου, μεγαλωμένος από το σοφό Κένταυρο Χείρωνα, είναι ο διασημότερος θεραπευτής των νόσων που μαστίζουν τους ανθρώπους κατά την αρχαιότητα, κι η δύναμή του φτάνει, μέχρι το να ανασταίνει νεκρούς... Κόρη του φυσικά, η Υγεία..


"Ασκληπιός: Θεός της Ιατρικής λατρευόμενος πανταχού της αρχαίας Ελλάδος. [...]
Πατήρ του είναι οΑπόλλων, όπως είναι πατήρ και του εις πολλά σημεία συγγενικού του Αρισταίου. Μήτηρ του, κατά τη συνηθεστέραν παράδοσιν, είναι η Κορωνίς, μία κόρη του Φλεγύου, η οποία ζη εις το 
Δώτιον πεδίον, παρά τους πρόποδας του Πηλίου. [...] Αυτάς (τα κορώνας) άλλωστε ενθυμίζει και η μήτηρ του Ασκληπιού Κορωνίς με τον όνομά της. Η κορώνη, ως πτηνόν μακρόβιον και ευχαριστούμενον εις τον καθαρό αέρα και τας κορυφάς των βουνών, θεωρείται σύμβολον της υγείας. Πάντως όλη η παράδοσις της γεννήσεως και της λατρείας του Ασκληπιού, περιβάλλον της έχει τα υψώματα, με τας πηγάς, με τα δένδρα, με τον καθαρόν αέρα. Έτσι εφαντάσθησαν οι αρχαίοι τον θεόν της υγείας και της ιάσεως. Και χρόνον της συλλήψεώς του την άνοιξιν. Τότε ερωτεύετο ο Απόλλων. Η Κορωνίς, όμως, "ενώ ήδη είχεν εις τα σπλάχνα της τον καρπόν του έρωτος του φωτεινού θεού, απεφάσισε να υπανδρευθή με ξένον τινά εξ Αρκαδίας, Ίσχυν ονομαζόμενον, και υιόν του Ελάτου", λέγει ο Πίνδαρος, ενώ ο Ησίοδος θεωρεί τον Ελατίδην Ίσχυν Λαπίθην. Έσπευσε τότε ο πάλλευκος Κόραξ, ο συνήθης αγγελειαφόρος του Απόλλωνος, να του φέρη την είδησιν της απιστίας της αγαπημένης του. (Κατά τον Πίνδαρον, ο Απόλλων ο ίδιος την αντιλαμβάνεται με το χάρισμα της μαντικής). Και ο ατυχήσας θεός έδειξε την οργήν του πρώτον εις τον βιαστικόν αυτόν άγγελον των κακών. Τον κατηράσθη να γίνει το πτέρωμά του από λευκού καταμέλανον. Η δε Άρτεμις, αυστηρά πάντοτε εις τα ζητήματα της αγνότητος, ετόξευσε την Κορωνίδα. Επρόκειτο να καή το πτώμα της και είχεν ήδη τεθή επί της πυράς. Το περιέβαλλον αι φλόγες, όταν κατέφθασε ο Απόλλων και απέσπασε από τα σπλάχνα της απίστου μητρός το τέκνον του.



Το έφερε εις το Πήλιον, το παρέδωσεν εις τον Κένταυρον Χείρωνα, τον καλόν εκείνον Δαίμονα, της εις τόσους αρχαίους μύθους υμνηθείσης περιοχής, με τα πλούσια νερά, την ωραίαν βλάστησιν, τον ζωογόνον αέρα.


Και από το αστείρευτον αυτό πνεύμα, που αντλεί την σοφίαν του από την παρατήρησιν της φύσεως και την ρώμην και την ευρωστίαν του από του βουνού το ακένωτον ταμείον της υγείας, διδάσκεται ο Ασκληπιός να θεραπεύη τα νοσήματα και να διατηρή την υγείαν με την γυμναστικήν, την οποίαν του επιβάλλει το κυνήγιον που του διδάσκει ο Χείρων. Ο κυνηγός πρέπει να βαδίζη, να τρέχει, νε είναι ευκίνητος, να ζη εις τον καθαρόν αέρα. [...] Ως κυνηγός λαμβάνει μέρος με όλους τους φημισμένους ήρωας της εποχής του και αυτός, όπως ο Αρισταίος και ο Ακταίων, εις το πολυθρύλητον κυνήγιον του Καλυδωνίου κάπρου.

Αλλ' ως ιατρός δεν περιορίζεται να θεραπεύη τους ασθενείς. Επαναδίδει συχνά την ζωήν εις αποθανόντας, πολλών δε τα ονόματα διέσωσεν η λαϊκή παράδοσις. Με την επέμβασίν του αυτήν δυσαρεστεί τον Πλούτωνα. Και ο Ζεύς όμως δε δέχεται την διατάραξιν της τάξεως του σύμπαντος (Αισχύλου "Αγαμέμνων", 1022)... και αγανακτισμένος τον κεραυνοβολεί. [...]" (Νεώτερον Εγκυκλοπαιδικόν Λεξικόν "Ηλίου", Ι. Πασσά)





"
Μα όταν μια φορά χυθεί το μαύρο αίμα στη γη σφαγμένου ανθρώπου, 
ποιός θα μπορούσε πάλι ζωντανόν 
με ξόρκια να τον φέρει πίσω; 
Κι εκείνον που ήξερε την τέχνη 
τους πεθαμένους να ανασταίνει, 
δεν ετιμώρησεν ο Δίας, 
για να μην κάνει άλλο κακό;" 
(Αισχύλου "Αγαμέμνων", 
απόδοση 
Τάσου Ρούσσου) 
Ο Απόλλων, όμως, εξοργισμένος για το θάνατο του αγαπημένου του υιού, σκότωσε με το τόξο του τους Κύκλωπες, που ήταν εκείνοι οι οποίοι είχαν κατασκευάσει τον κεραυνό. Σύμφωνα με τον Απολλόδωρο, μάλιστα, για να εξιλεωθεί ο Απόλλων για την πράξη του τούτη, ο Δίας τον πρόσταξε να υπηρετήσει για έναν χρόνο έναν θνητό άνδρα. Έτσι, ο Απόλλων εγκατέλειψε τον Όλυμπο και πήγε στο βασιλιά των Φερών Άδμητο... Αλλά αυτή, είναι μια άλλη ιστορία...




Ο Ασκληπιός, υμνείται από τον Ορφέα, ως ιατρός των πάντων, ως δεσπότης Παιάν."Παιάν, στην κυριολεξία παιήων, ο θεραπευτής, εκείνος που βοηθά. Στον Όμηρο (Ιλ.,V401,899), σήμαινε τον γιατρό των Ολύμπιων θεών, γι'αυτό οι γιατροί ονομάζονταν γιοι του Παιήονος. Αργότερα ήταν επίθετο που χρησιμοποιούσαν για τους θεούς που έδιναν βοήθεια, ιδιαίτερα για τον Απόλλωνα, που επονομαζόταν και Παιάν. Ο παιάν που εμφανίζεται στον Όμηρο (Ιλ.Ι473, ΧΧΙΙ391) συνδέεται αρχικά με τον Απόλλωνα και την αδερφή του Άρτεμη. Ήταν ένα είδος ύμνου που αποτεινόταν στον Απόλλωνα και είτε λεγόταν για την αποφυγή του κακού, ή ήταν ευχαριστήριος ύμνος για τη λύτρωση από κάποιο κακό." ("Λεξικό του αρχαίου κόσμου", Γιάννη Λάμψα)


Στην Ιλιάδα του Ομήρου, στην εκστρατεία κατά της Τροίας, αναφέρονται ως συμμετέχοντες οι δύο γιοι του, Μαχάων και Ποδαλείριος, κυριότεροι γιατροί του εκστρατευτικού σώματος, που μνημονεύονται ως παίδες άψογου ιατρού. Οπότε, ο Ασκληπιός, δε φαίνεται να παρουσιάζεται σα θεός, αλλά σαν ξακουστός και υπαρκτός ιατρός, μιας γενεάς μεγαλύτερος από εκείνη των ηρώων της Ιλιάδος.:

"Εκείνοι είχαν την Τρίκκη και την κρημνώδη Ιθώμη,
και την Οιχαλία, την πόλη του Ευρύτου από την Οιχαλία,
σ'αυτούς ηγούντο του Ασκλησπιού τα δυο παιδιά,
του αγαθού ιατήρος, ο Ποδαλείριος και ο Μαχάων" (Β730)

"Ταλθύβιε, όσο τάχιστα τον Μαχάονα εδώ κάλεσε,
τον γιο του Ασκληπιού, του αμέμπτου ιατρού" (Δ193)

"Αμέσως στο όχημά του επέβη, και δίπλα του ο Μαχάων
έβαινε, γιος του αμώμου Ασκληπιού του ιατήρος" (Λ517)

(Ομήρου "Ιλιάς", απόδοση Κώστα Δούκα)



Τί σημαίνει, όμως, Ασκληπιός; Ποιά ετυμολογία κρύβεται πίσω από το όνομα του πασίγνωστου θεού της ιατρικής ή, έστω, του πιο ξακουστού ιατρού της αρχαιότητας; Και ποιά η σχέση του με την Υγεία;
Καταρχάς, πρέπει να ξεκαθαρίσουμε, ότι "πάντοτε η υγεία συσχετίζετο με τους χυμούς, ο δε θάνατος με την ξηρότητα. Ο "νεκρός" λέγεται "αλίβας", δηλ. ξηρός, άνευ λιβάδος", όπου "λιβάς: είναι η υγρασία, εκ του λείβω που σημαίνει στάζω, ρέω."

"Ασκληπιός είναι αυτός ο οποίος "τα ασκελή ποιεί ήπια".
ασκελής= καταβεβλημένος, "κατεσκληκώς εκ νόσου" -Λουκιανός.
σκέλλω= ξηραίνω, αφαιρώ τους χυμούς (πρβ. σκέλος, σκελετός).
απόσκλημι= είμαι κατάξηρος, στεγνός. - απέσκλη= απέθανε.
[...] "Ασκληπιός, ο μη εών εσκληκέναι, ήτοι ξηραίνεσθαι
και αποθανείν τα σώματα των θεραπευομένων." (Ωρίων)

(από το βιβλίο της Άννας Τζιροπούλου-Ευσταθίου, "Ο εν τη λέξει λόγος")



Ό Ασκληπιός (εκ του ασκελής και ήπιος), είναι εκείνος που τις "σκληρές"νόσους ήπιες ποιεί. Σύμφωνα με το "Ετυμολογικόν Μέγα" η πρότερη ονομασία του ήταν Ήπιος. Η σύζυγός του, μάλιστα, ονομαζόταν Ηπιόνη κι ήτανε κόρη του Μέροπος, του βασιλιά της Κω. "Η Ηπιόνη εκπροσωπούσε την ήπια ιατρική τέχνη και τη λάτρευαν στα Ασκληπιεία ως ιατρική θεότητα, μαζί με τον σύζυγο, τους γιούς και τις 


κόρες τους. Υπάρχουν νομίσματα με την εικόνα της Ηπιόνης, στα αγάλματα όμως και στα ανάγλυφα εικονίζονται μόνο ο Ασκληπιός και τα παιδιά του." ("Λεξικό του αρχαίου κόσμου", Γιάννη Λάμψα).


"Δοθέντος ότι ο Ασκληπιός εθεωρείτο ο κατ'εξοχήν "ήπιος" θεός, εμφαίνεται ότι η σύζυγός του αύτη αποτελεί προσωποποίησιν της υποστάσεως αυτου του ιδίου. Εν τούτοις αύτη είναι όλως διάφορως των μυθικών συζύγων του Ασκληπιού, της Ξάνθης, της Λαμπετίας και της Ιππονόης, απεδίδοντο δε εις αυτήν και ωρισμέναι ιδιαίτεραι ιατρικαί δεξιότητες, π.χ. η θεραπεία εσωτερικών του σώματος ασθενιών δια φαρμάκων και μαιευτικά έργα. [...] Εκ της Επιδαύρου διεδόθει η λατρεία αυτής εις Αθήνας. Έκτοτε διεμορφώθη και η γενεαλογία των τριών θυγατέρων αυτής, λεγομένης ιατρικής Τριάδος, αι οποίαι φέρουσι τα ονόματα "Ιασώ, Ακεσώ, Πανάκεια" ' αυταί παρίστανται πολλάκις επί αναγλύφων." (Εγκυκλοπαιδικόν ξελικόν "Ελευθερουδάκη")

(* Σε ορισμένες παραδόσεις, αντί της Ηπιόνης, ως γυναίκα του αναφέρεται η Υγεία.)






Τέκνα του Ασκληπιού και της Ηπιόνης, είναι:

- Η Υγεία: εκ του θέματος ΥΓ- "υγιηρός", σχετικόν με το ομόρριζον "υγρός" ' υγρός, υδρός. Ο εν υγρά καταστάσει, ο "υγριής", είναι υγιής. "Υγίεια εστί ευκρασία των εν ημίν χυμών"... Πάντοτε η υγεία χαρακτηρίζεται ως υγρά, χυμώδης, ενώ η ασθένεια και ο θάνατος έχουν ως κοινόν χαρακτηριστικόν την ξηρότητα, αυχμηρότητα, ακαμψία.



- η Ιασώ: εκ του ιάομαι= θεραπεύω.
- η Ακεσώ: εκ του ακέομαι= θεραπεύω δι' οξέως οργάνου.
- η Πανάκεια: η τα πάντα θεραπεύουσα.
- η Αίγλη: φως ηλίου, δόξα ' εκ του αϊσσω + λίαν. - το "λαμπρόν" της υγείας.
- ο Μαχάων: σχετικόν με το μάχομαι, μαχανά, μάχαιρα, καθ'ότι χειρουργός.
- ο Ποδαλείριος: Εκ του πους + λείριον (=κρινάκι του αγρού). Είχε μονίμως τους πόδας μέσα στα αγριολούλουδα, αναζητώντας φαρμακευτικές ρίζες: "ο ανθηρόπους, ο τα ανθούντα περιοδεύων, ως ιατρός ριζοτόμος".
(Άννας Τζιροπούλου-Ευσταθίου- "Ο εν τη λέξει λόγος")


Κατά ορισμένες εκδοχές, τα τέκνα του Ασκληπιού είναι περισσότερα:

"[...] τέκνα δι' αυτού εκτός του Μαχάονος και Ποδαλειρίου ήσαν η Ιασώ, η Ακεσώ, η Αίγλη, η Πανάκεια, η Υγιεία, ο Τελεσφόρος (ο εις τέλος φέρων την ίασιν), ο Άκεσις (εκ του ακέομαι, θεραπεύω), ο Ευμαρίων (εν Τιτάνη Ευήμερος), ο Ιανίσκος (εκ του ιώμαι) και Αλεξήνωρ (εκ του αλέξω)." (Εγκυκλοπαιδικό λεξικόν "Ελευθερουδάκη")

Οι δυο γιοί του Ασκληπιού, επιστρέφοντας σώοι από τον Τρωικό πόλεμο, συνέχισαν να ταξιδεύουν, θεραπεύοντας τους ανθρώπους, και, μετά θάνατον, θεοποιήθηκαν, όπως και ο πατέρας του. Ιδρύθηκαν τόποι λατρείας και ίασης, αφιερωμένοι στον Ασκληπιό, που ονομάστηκαν "Ασκληπιεία". Αρχαιότερο Ασκληπιείο θεωρείται εκείνο της Τρίκκας στη Θεσσαλία, ενώ από τα πλέον περίφημα ήταν το παρά τη Επιδαύρω. Εξίσου διάσημο υπήρξε το Ασκληπιείο της Κω, η οποία φημιζόταν για τους Ασκληπιάδες της και ιδιαιτέρως φυσικά, για τον πατέρα της ιατρικής Ιπποκράτη.

Αναφέρεται ακόμη ότι:

"Ζώα ιερά του Ασκληπιού ήσαν ο όφις, όστις συμβολίζει την περιοδικήν ανανέωσιν και είναι έμβλημα της σωφροσύνης, της αληθείας και εφυίας, ο αλέκτωρ, σύμβολο της επαγρυπνίσεως, ο κύων, σύμβολο της πίστεως, της νοημοσύνης και επαγρυπνίσεως και όστις εις τα Ασκληπιεία εθεράπευε λείχων τινάς των νοσούντων, η αιξ η οποία εθήλασε τον Ασκληπιόν και η τρυγών, επειδή τρυγόνες εμυθολογούντο ότι έθρεψαν τον Ασκληπιόν εν τη παιδική του ηλικία." (Εγκυκλοπαιδικόν Λεξικόν "Ελευθερουδάκη")

Πέμπτη 19 Φεβρουαρίου 2009

Περί Τσικνοπέμπτης...



"Αλλά η αρχή του Τριωδίου γίνεται κυρίως αισθητή την Πέμπτη της Κρεατινής, τη λεγόμενη Τσικνοπέφτη. Είναι η ημέρα που καθένας, και ο πιο φτωχός, "θα τσικνώσει τη γωνιά του", όπως λένε ' κάτι θα ψήσει στη φωτιά κι η τσίκνα απ'το ψημένο κρέας, χοιρινό ή άλλο, θα μοσχοβολήσει τον αέρα. Εκείνο το βράδυ, όπως και το Σάββατο βράδυ και την Κυριακή της Κρεατινής, οι συγγενείς τρώγουν όλοι μαζί. Κάθε οικογένεια ή μαγειρεύει σπίτι της κι έπειτα πηγαίνουν όλοι οι συγγενείς και τρώγουν στο ίδιο σπίτι, ή μαγειρεύουν σ'ένα σπίτι όλοι. Άμα φάγουν και πιουν, γίνονται μασκαράδες, χορεύουν και τραγουδούν. Και σαν μια οικογένεια, μαστόροι και καλφάδες διασκεδάζουν με τον ίδιο τρόπο την Τσικνοπέφτη στην Ήπειρο ' στο τραπέζι μάλιστα, που οι μαστόροι την ημέρα αυτή κάνουν στους μαθητές τους, μαστόροι και μαθητές θεωρούνται ίσοι."

(Γ.Α.Μέγα, "Ήθη και έθιμα της λαϊκής λατρείας")

"Στην κυριολεξία "αποκριά" σημαίνει το σταματημα της κρεωφαγίας (όπως και το λατινικό Καρναβάλι (carnem levare ή carnis levamem) και το Κυπριακό "Σήκωσες", που σημαίνουν να σηκώσουμε το κρέας από το τραπέζι). Αυτό θα γίνει, με ο κλείσιμο της εβδομάδας το βράδυ της Κυριακής. Όλη τη βδομάδα αυτή η κρεωφαγία είναι στο αποκορύφωμά της, ιδιαίτερα το βράδυ της Πέμπτης, που γίνονται οι πρώτες οικογενειακές ή φιλικές συγκεντρώσεις και απαραίτητα τσικνίζεται και τσιγαρίζεται το κρέας και τα μεζεδάκια του σφαχτού για να αρχίσει το διαρκές γλέντι.

Η απαραίτητη αυτή ερεθιστική κουζίνα της Τσικνοπέφτης (που τη διαφημίζουν τώρα και οι ταβέρνες των εξωσπιτικών συγκεντρώσεων) έχει κι άλλες σημασίες, εκτός απ'τη γαστρονομική και εναρκτική: Αποβλέπει σε μία υπαρξιακή παρουσία του κάθε σπιτιού, που θα δώσει ένα "παρόν" λειτουργίας και ζωής, τόσο στην όλη κοινότητα ή γειτονιά (οικογενειακό γόητρο, στοιχειωδών δυνατοτήτων) όσο και στα υποτιθέμενα "κακά πνεύματα" (πολέμια της υγείας και της παραγωγής), που μπορεί να επιβουλεύονται την οικογένεια ή να τη θεωρήσουν φτωχή και ευάλωτη. Αυτό δεν είναι ίσως άσχετο με την απαραίτητη κνίσα των αρχαίων κρεατινών θυσιών, που έπρεπε να φτάσει -για ένα αντίδοτο- ως την αίσθηση των θεών.

Σήμερα, η Αποκριά και το Καρναβάλι έχουν χάσει την ετυμολογική έννοιά τους και σημαίνουν γενικότερα τη χρονική περίοδο των μεταμφιέσεων, του γλεντιού και των ελευθεριοτήτων, πριν απ'τη Σαρακοστή. Μασκαρέματα, χοροί, τραγούδια και σάτιρα ήταν παλιότερα δημιουργήματα και χαρές του λαού της υπαίθρου, αυθόρμητες και "ποιητικές". Τώρα τα πήρε στα χέρια της η¨"πολιτιστική"... Άρπυια και τα έκαμε "φεστιβάλ" αναπαραστάσεων, που νοθεύουν τις παραδοσιακές εμπνεύσεις."

(Δημήτρη Λουκάτου, "Συμπληρωματικά του χειμώνα και της άνοιξης")

Πέρα από το τσίκνισμα και το τρανό φαγοπότι, σε πολλές περιοχές της χώρας μας, διάφορα άλλα έθιμα πλαισιώναν τη μέρα τούτη.

Χαρακτηριστικά, στις Σέρρες, το βράδυ της Τσικνοπέμπτης ανάβαν μεγάλες φωτιές, κι αφού έψηναν και έτρωγαν, μετά πηδούσαν από πάνω. Όλη η γειτονιά μαζευόταν γύρω από τη φωτιά και ανταλλάσσανε πειράγματα και κάποιος, συνήθως ο γεροντότερος, έπαιρνε μια βέργα κι ανακατεύοντας τη φωτιά έκανε προξενιά. Φωτιές, μάλιστα, ανάβαν, είτε την Τσικνοπέμπτη, είτε, συνηθέστερα, την Κυριακή της Τυρινής, σε αρκετά μέρη της Ελλάδας και πηδούσαν από πάνω για να "καούν οι ψύλλοι"!

Δευτέρα 9 Φεβρουαρίου 2009

Οι Μούσες, η Μνημοσύνη κι η Μουσική..





(Λεξικό Σουϊδα, 10ος αιώνας μ.Χ.)

Μούσαι: Θεότητες προστάτιδες , της πνευματικής γενικώς δημιουργίας εις την αρχαίαν Ελλάδα, προπαντώς όμως εις τας εκδηλώσεις αυτής, της ωδής, της ποιήσεως, της μουσικής, κατά την εις τους αρχαιοτάτους ακόμη χρόνους διάπλασιν και διαμόρφωσιν των θεοτήτων. [...]

Κατά την επικρατήσασαν μυθική παράδοσιν της γεννήσεως των Μουσών εκ του Διός, ο μέγιστος των θεών διέμενεν εις Πιερίαν. Εκεί συνήντησε την ωραιοτάτην Μνημοσύνην, θυγατέρα του Ουρανού και της Γης και κατελήφθει υπό σφοδρού έρωτος δι'αυτήν. Μεταμορφωθείς εις ποιμένα, παρέπεισεν εις τον έρωτά του την Μνημοσύνην, μετά της οποίας εκοιμήθη εννέα νύκτας. Εκ της ενώσεως ταύτης του Διός και της Μνημοσύνης εγεννήθησαν αι εννέα Μούσαι, όμοιαι και με σύμφωνον γνώμην εις όλα. Ανετράφησαν υπό της νύμφης Ευφήμης, προς την οποία η μήτηρ των παρέδωσε τας εννέα αδελφάς, είχον δε διδάσκαλον και τον Απόλλωνα, ο οποίος εμύησεν αυτάς εις την μουσικήν και κατέστησε αυτάς τόσο εμπείρους, ώστε δεν ευρέθη ποτέ άλλος εμπειρότερος αυτών. Λαβούσαι τοιαύτην ανατροφήν, αμέριμνοι δε περί των βοιωτικών αναγκών, ανεζήτουν τον αρμόζοντα προς τας συνήθειάς των τόπον διαμονής και κατέληξαν τοιουτοτρόπως εις τον Ελικώνα της Βοιωτίας. Εκεί διέμενον μετά του Απόλλωνος και ησχολούντο με συνθέσεις ύμνων, γύρω από τον χορόν αλλά και με την λατρείαν του Διός. Εχόρευον συνεχώς γύρω από τον βωμόν αυτού και έψαλλον με αρμονίαν μελωδικήν τα κατορθώματα του πατρός των. [...] Διέκοπτον όμως την εις τον Ελικώνα διαμονήν των και μετέβαινον εις τον Παρνασσόν, εξ ίσου ευχάριστον τόπον διαμονής. [...] ("Νεώτερον εγκυκλοπαιδικόν λεξικόν "Ηλίου", Ιωάννη Πασσά)



Θυγατέρες, λοιπόν, του Διός και της Μνημοσύνης (μνήμη, ενθύμησις), είναι οι εννέα Μούσες:

Καλλιόπη (εκ του: καλή + οψ=φωνή, έπος=λόγος), η προστάτιδα της Επικής ποιήσεως

Κλειώ (εκ του: κλέος=δόξα), η προστάτιδα της Ιστορίας

Ευτέρπη (εκ του: ευ + τέρπω, καλώς τέρπω, ευχαριστώ), η Μούσα της Λυρικής ποιήσεως

Θάλεια (εκ του: θάλλω= ανθίζω, βλασταίνω, ακμάζω) ,η προστάτιδα της βουκολικής ποιήσεως και κατόπιν της Κωμωδίας

Μελπομένη (εκ του: μέλπω=μελωδώ + μένος), η Μούσα της Τραγωδίας

Τερψιχόρη (εκ του: τέρπω + χορός, η τέρπουσα δια του χορού), η προστάτιδα της ορχήσεως

Ερατώ (εκ του: έρως), η Μούσα της Ερωτικής ποιήσεως

Πολύμνια (εκ του: πολύς + ύμνος), η Μούσα της Θρησκευτικής ποιήσεως

Ουρανία (εκ του: ουρανός), η προστάτιδα της Αστρονομίας





Τις συναντάμε στους "Ορφικούς Ύμνους" (η Καλλιόπη μάλιστα αναφέρεται ως μητέρα του Ορφέα), όπου βρίσκεται και ένας ξεχωριστός ύμνος προς τη μητέρα τους Μνημοσύνη:

"Την Μνημοσύνην προσκαλώ, τη σύζυγον του Διός, την βασίλισσαν,
η οποία εγέννησε τας ιεράς Μούσας, τας οσίας, τα λιγυρόφωνους,
που έχει πάντοτε τη μνήμην της έξω από την κακίαν,
η οποία (κακία) βλάπτει τας φρένας '
και συγκρατεί κάθε νουν των βροτών σύνοικον με τας ψυχάς
και αυξάνει τον δυνατόν και ισχυρόν λογισμόν των ανθρώπων'
είναι γλυκύτατη, αγαπά την αγρυπνίαν, υπενθυμίζει τα πάντα,
περί των οποίων ο καθένας σχηματίζει πάντοτε γνώμιν (αποκτά μνήμην)'
ούτε παρεκτρέπεται και διαγείρει εις όλους την σκέψιν [...]"
(απόσπ.από 77 LXXVII.Μνημοσύνης)

"Σεις αι θυγατέρες της Μνημοσύνης και του βροντερού Διός,
ω ένδοξες Πιερίδες Μούσαι με την λαμπράν φήμην,
σεις εις όσους ανθρώπους παρευρεθήτε είσθε περιπόθητες,
πολύμορφες, επειδή γεννάτε την άμεμπτον αρετήν πάσης παιδείας'
εσείς τρέφετε την ψυχήν και δίνετε την ορθήν κατεύθυνσιν εις την διανόησιν,
και είσθε αι οδηγοί βασίλισσαι του δυνατού νου..[...]
(απόσπ. από 76 LXXVI.Μουσών)

(από "Ορφικά", Ι.Πασσά)


Τις συναντάμε αρκετές φορές, φυσικά, και στον Όμηρο, όπου ο ακριβής αριθμός τους αναφέρεται μονάχα στο στίχο της Οδύσσειας ω60 ("Οι μούσες εννέα όλες η μία μετά την άλλη με φωνή καλή θρηνούσαν"), ενώ το ίδιο το έπος ξεκινάει με επίκληση προς τη Μούσα:

"Τον άνδρα ειπέ μου, Μούσα, τον πολύστροφο, που πάρα πολύ επλήγη,
αφού της Τροίας την ιερήν πόλιν εξεπόρθησε'
και πολλών ανθρώπων είδεν άστεα και νουν εγνώρισε,
και πολλά αυτός στον πόντον έπαθε άλγη στο θυμικό του,
για να σώσει την ψυχή του και το νόστο των εταίρων"

(αποσπάσματα από απόδοση Κώστα Δούκα)

Και ο Ησίοδος, βέβαια, και στη "Θεογονία" ("Από τις Ελικωνιάδες Μούσες το τραγούδι ας αρχίσουμε...") και στο "Έργα και ημέρες" ("Μούσες από την Πιερία, που με τα άσματά σας δοξάζετε, εμπρός, για το Δία μιλήστε, υμνείστε τον πατέρα σας...") ξεκινάει με επίκληση προς τις Μούσες. Στη "Θεογονία" περιγράφει τη γένεσή τους και αναφέρει τα εννέα ονόματα που τους έχουν δοθεί, ενώ τονίζει χαρακτηριστικά "Μακάριος αυτός που τον αγαπούν οι Μούσες..." (αποσπάσματα από απόδοση Σταύρου Γκιργκένη)



Μούσες, λοιπόν, εξ ου και:

Μουσείον = ναός των Μουσών ή έδρα ή ενδιαίτημα αυτών 2) καθόλου, σχολείον τέχνης, ποιήσεως, κ.τ.λ. ' ούτως αι Αθήναι καλούνται: "το της Ελλάδος μουσείον" - μεταφορ. "μουσεία θρηνήμασι ξυνωδά", χοροί ομού θρηνωδούντες ' "αηδόνων μουσεία", χορός αηδόνων ' "μουσεία λόγων", σχολεία ένθα διδάσκονται νέαι λέξεις 3) Μουσεία (δηλ. ιερά), εορτή των Μουσών, 4)"Μουσείον" δηλ. φιλοσοφική σχολή και βιβλιοθήκη, ως το του Πλάτωνος εν Αθήναις..[...]

Μουσική = η πάσα τέχνη ης προστάτιδες ήσαν αι Μούσαι, ιδία η μουσική, ή μάλλον η λυρική ποίησις ως μέλος αδόμενη ... ΙΙ. καθόλου, τέχνη, γράμματα, παιδεία..[...] (Liddell-Scott, "Μέγα Λεξικόν της Ελληνικής Γλώσσης")

και τόσα άλλα παράγωγα της αστείρευτης γλώσσας μας...

Σάββατο 7 Φεβρουαρίου 2009

Πήλιο.. εικόνες του χειμώνα..








Και μην ξεχνάμε τις υπογραφές κατά του επίμαχου Χωροταξικού για τον Τουρισμό, που οδηγεί στην ανεξέλεγκτη τσιμεντοποίηση και τελειωτική ισοπέδωση του πανέμορφου τόπου μας:

Πληροφορίες: http://www.diktioaigaiou.gr/contents/draseis.php?kkid=78&kid=63&action=show&m1=4&lang=1

Υπογραφές: http://www.diktioaigaiou.gr/contents/chorotaxiko.php?lang=1  

Παρασκευή 6 Φεβρουαρίου 2009

Όχι στην τσιμεντοποίηση ακτών και νησιών!-Συγκέντρωση υπογραφών

Ο αγώνας είναι δριμύς, τα συμφέροντα είναι τεράστια και οι πιέσεις προκειμένου να επιτραπεί μέσα από το Χωροταξικό η αλλεπάλληλη διάσπαρτη δόμηση τουριστικών χωριών σε όλη την Ελλάδα και ιδιαίτερα στα  νησιά και στις ακτές με επιδότηση έως και 50% και υπέρ-πολλαπλάσια δόμηση από ότι επιτρεπόταν έως σήμερα κλιμακώνονται.





ΠΑΡΑΚΑΛΩ ΠΡΟΩΘΕΙΣΤΕ!!!
Εθνικό Συμβούλιο Χωροταξίας:
ΟΧΙ στο Χωροταξικό του Τουρισμού
ΥΠΕΧΩΔΕ:
Πιέζει για θεσμοθέτησή του



9 φορείς ΠΑΣΕΓΕΣ, ΓΕΣΕΕ, ΓΕΣΕΒΕΕ, ΤΕΕ, ΣΕΠΟΧ, ΣΑΔΑΣ, ΓΕΩΤΕΕ, ΣΕΒ και ο Αρκτούρος εκ μέρους των 10 περιβαλλοντικών οργανώσεων (Αρκτούρος, ΑΡΧΕΛΩΝ, ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΕΤΑΙΡΕΙΑ Περιβάλλοντος και Πολιτισμού, Ελληνική Εταιρία Προστασίας της Φύσης, Ελληνική Ορνιθολογική Εταιρεία, Καλλιστώ, Μεσόγειος SOS, Mom, Greenpeace, WWF) καταψήφισαν το Χωροταξικό του Τουρισμού. Υπό άγνωστες ακόμη συνθήκες δεν ήρθε στην ψηφοφορία το Ξενοδοχειακό Επιμελητήριο. Παρ'; όλα αυτά υπέρ ψήφισαν μόλις 7 μέλη: 4 Φορείς: Σύλλογος Ελλήνων Περιφερειολόγων, Οικονομικό Επιμελητήριο, ΚΕΔΚΕ, ΕΝΑΕ (οι δύο τελευταίοι παρά τις πολλές ενστάσεις τους) και 3 διορισμένα από τον Υπουργό μέλη: Πρόεδρος: Απόστολος Παρπαϊρης, Παναγιώτης Λιαργκόβας, Πανεπιστήμιο Πελοποννήσου, Γεώργιος Κορρές, Τμήμα Γεωγραφίας, Πανεπιστήμιο Αιγαίου. 2 άλλα μέλη προτίμησαν την διαφοροποίησή τους: ΕΚΒΥ, Inten Synergy που δήλωσαν ότι το αποδέχονται με την προϋπόθεση της αποδοχής όλων των παρατηρήσεών τους. 
Το Χωροταξικό του Τουρισμού προωθεί την αλλεπάλληλη διάσπαρτη δόμηση τουριστικών χωριών σε όλη την Ελλάδα και ιδιαίτερα στα  νησιά και στις ακτές με επιδότηση έως και 50% και υπέρ-πολλαπλάσια δόμηση από ότι επιτρεπόταν έως σήμερα. 
Το ΥΠΕΧΩΔΕ συνεχίζει να ασκεί μεγάλες πιέσεις και μπορεί να θεσμοθετήσει το Χωροταξικό παρά την αρνητική ψήφο του Εθνικού Συμβουλίου Χωροταξίας. Στα μέσα πίεσης συμπεριλήφθηκαν πρόσφατα και προπηλακισμοί. Όπως γράφουν και οι σημερινές εφημερίδες ο Γ. Γραμματέας ΥΠΕΧΩΔΕ κύριος Μπαλτάς προπηλάκισε την εκπρόσωπο του ΤΕΕ κυρία Ράνια Κλουτσινιωτη, προκειμένου να πάρει από τα χέρια της την αρνητική γνωμοδότηση, την οποία έσκισε.

Πες ΟΧΙ στις μεθοδεύσεις για την τσιμεντοποίηση των ακτών και των νησιών.
Υπόγραψε για την απόσυρση του Χωροταξικού:
Μάθε περισσότερες πληροφορίες:
http://www.diktioaigaiou.gr/contents/draseis.php?kkid=78&kid=63&action=show&m1=4&lang=1

Τρίτη 3 Φεβρουαρίου 2009

Έχουν βαλθεί να καταστρέψουν τον τόπο μας - Ας μη μείνουμε αδιάφοροι..

Χθες το βράδυ, έλαβα το παρακάτω μέιλ.. Εδώ γράφει και το Γιωτάκι σχετικά: Νεα μάχη για το Χωροταξικό του Τουρισμού - Υπόγραψε και εσύ! (http://spiti.pblogs.gr/2009/02/407277.html)
Έχουν βαλθεί να καταστρέψουν τον τόπο μας, τις ομορφιές μας, το περιβάλλον μας..
Για όποιον παραμένει ευαισθητοποιημένος και επιμένει να νοιάζεται, το δημοσιεύω εδώ.. :


    
ΠΑΡΑΚΑΛΩ ΠΡΟΩΘΕΙΣΤΕ!!!

Νέα προσπάθεια ΥΠΕΧΩΔΕ να περάσει το Χωροταξικό του Τουρισμού


Το ΥΠΕΧΩΔΕ  όρισε νέα ημερομηνία ψηφοφορίας στο Εθνικό Συμβούλιο Χωροταξίας για το Χωροταξικό του Τουρισμού στις 4 Φεβρουαρίου 2009. Η ψηφοφορία είχε αναβληθεί αιφνίδια στις 16 Δεκεμβρίου 2008 μετά τη μαζική αντίδραση 10 περιβαλλοντικών οργανώσεων* (Αρκτούρος, ΑΡΧΕΛΩΝ, ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΕΤΑΙΡΕΙΑ Περιβάλλοντος και Πολιτισμού, Ελληνική Εταιρία Προστασίας της Φύσης, Ελληνική Ορνιθολογική Εταιρεία, Καλλιστώ, Μεσόγειος SOS, Mom, Greenpeace, WWF),κοινωνικών φορέων (Ξενοδοχειακό Επιμελητήριο, ΠΑΣΕΓΕΣ, ΓΕΣΕΕ, ΓΕΣΕΒΕΕ, ΤΕΕ, ΣΕΠΟΧ, ΣΑΔΑΣ, ΓΕΩΤΕΕ)*,  πολιτικών κομμάτων  και χιλιάδων πολιτών.

Ο αγώνας είναι δριμύς, τα συμφέροντα είναι τεράστια και οι πιέσεις προκειμένου να επιτραπείμέσα από το Χωροταξικό η αλλεπάλληλη διάσπαρτη δόμηση τουριστικών χωριών σε όλη την Ελλάδα και ιδιαίτερα στα  νησιά και στις ακτές με επιδότηση έως και 50% και υπέρ-πολλαπλάσια δόμηση από ότι επιτρεπόταν έως σήμερα κλιμακώνονται.

Πες ΟΧΙ στην τσιμεντοποίηση των ακτών και των νησιών.

Υπόγραψε για την απόσυρση του Χωροταξικού:
Μάθε περισσότερες πληροφορίες:
 http://www.diktioaigaiou.gr/contents/draseis.php?kkid=78&kid=63&action=show&m1=4&lang=1


*στο Χωροταξικό του Τουρισμού αντιδρούν δεκάδες ακόμη περιβαλλοντικές οργανώσεις και κοινωνικοί φορείς, εδώ αναφέρονται αυτοί που ψηφίζουν στο Εθνικό Συμβούλιο Χωροταξίας
Φωτογραφίες:(αριστερά) εξώφυλλο Περιοδικού Γαλέρα, Τεύχος Δεκεμβρίου 2008, (κέντρο και δεξιά) φωτορεαλιστική αναπαράσταση εφαρμογής του Χωροταξικού στην Αμοργό, εφημερίδα Καθημερινή 2/11/2008



Κρίτων Αρσένης
Υπεύθυνος Προγράμματος και Δικτύου «ΑΕΙΦΟΡΟ ΑΙΓΑΙΟ»
ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΕΤΑΙΡΕΙΑ
Περιβάλλοντος και Πολιτισμού
Παρακαλώ σκεφτείτε το περιβάλλον πριν εκτυπώστε αυτό το κείμενο.