"Οι καλόγεροι και η λατρεία του Διονύσου εν Θράκη":
Ένα πολύτιμο κείμενο του Γεωργίου Βιζυηνού (1849-1896) το οποίο μας διασώζει ένα ξεχωριστό έθιμο που λάμβανε χώρα τις μέρες της Αποκριάς σε χωριά της Ανατολικής Θράκης κι είχε τις ρίζες του στην απώτατη αρχαιότητα...
Η πένα του Βιζυηνού, όπως πάντα, ιδιαίτερη και μοναδική!
(* Ολόκληρο το κείμενο - έχω παραλείψει αρκετές εισαγωγικές σελίδες- από τις εκδόσεις του Μορφωτικού Ιδρύματος Εθνικής Τραπέζης: Γ.Μ. Βιζυηνός, "Στους δρόμους της λογιοσύνης" - κείμενα γνώσης, θεωρίας και κριτικής)
Υ.Γ. Για τους ελάχιστους που πιθανώς θα ενδιαφέρονταν για παραπάνω πληροφορίες σχετικά με το έθιμο τούτο, μια παλαιότερη ανάρτησή μου εδώ: καλόγεροι κι άλλα πανάρχαια έθιμα της αποκριάς.. με υλικό από τον σπουδαίο λαογράφο της Θράκης Πολύδωρο Παπαχριστοδούλου.
Διάβασα με ενδιαφέρον το κείμενο. Ιδέα δεν έχω «περί τοιούτων» αποκριάτικων εθίμων. Εκείνο που επίσης δεν ξέρω είναι αν ακόμα γίνονται σε περιοχές στα βόρεια του Έβρου τέτοιου είδους δρώμενα. Πάντως δεν μου κάνει εντύπωση μιας και οι Θρακιώτες απόγονοι του Ορφέα και του Διόνυσου, αλλά και των Βυζαντινών παντρεύουν τα αρχαιοελληνικά έθιμα με την θρησκευτική πίστη και τις παραδόσεις των προσφύγων της Ανατολικής Θράκης.
ΑπάντησηΔιαγραφήΔρώμενα που η πονηρή τους διάσταση δεν ενοχλούσε ή σόκαρε αφού συμβόλιζαν την αναγέννηση της φύσης. Αρκετές λέξεις μου είναι οικείες (οι γιαγιάδες απ’ την πλευρά της μητέρας ήταν απ’ την Κεσσάνη της Αν. Θράκης) όπως η Βάβω (η μεγαλύτερη σε ηλικία γυναίκα-η γιαγιά) τα ποτούρια (μάλλινο παντελόνι-ένα είδος βράκας) οι Κατσίβελοι, που παρ’όλο που η γλώσσα τους είναι τουρκική, η φυλή ανήκει στους Ρομά. «κλεπτίστατοι» όπως αναφέρει ο Βιζυηνός «καταγίνονται φυσώντες εις την πυράν και κατεργαζόμενοι δήθεν σίδηρα» ( η γιαγιά έλεγε πως φτιάχνουν καρφιά για να σταυρώσουν τον Χριστό)
Δεν ξέρω αν έχουν «συνάφειαν» προς τον Ήφαιστον μιας και οι μαρτυρίες λένε πως ανήκουν στην Ινδοευρωπαϊκή φυλή. Αντιλήψεις, όπως οι Θράκες είναι Ινδοευρωπαϊκή φυλή με βρίσκουν αντίθετη, δεν τις συμμερίζομαι. (αυτό είναι βέβαια άλλη ιστορία)
Στην περιοχή μου το μόνο που θυμάμαι από τ’αποκριάτικα έθιμα είναι το γαϊτανάκι. Ένας στύλος ψηλός που κρέμονταν απ’ την κορυφή του κορδέλες, τα παιδιά κρατούσαν μια κορδέλα και γύριζαν γύρω-γύρω τραγουδώντας.
Όλγα μου πολλά υποσχόμενο το κείμενο. Σ'ευχαριστούμε!
Καλό βράδυ! Καλή εβδομάδα και καλή Αποκριά!
Σε φιλώ!
Καλησπέρα, Αννίκα μου! Γράφει ο Βιζυηνός σε προηγούμενες σελίδες (δεν είχα και κουράγιο να τις "σαρώσω"/επεξεργαστώ/μεταφέρω όλες!!!): " Οι Καλόγεροι επιχωριάζουσι το γε νυν κατά την ανατολικωτέρα Θράκη, ιδίως εν τη υπό των αρχαίων Αστική καλουμένη χώρα. Το βασίλειον των Αστών, οριζόμενον δυτικώς δια γραμμής εξικνουμένης από της περί την Πέρινθον παραλίας μέχρι της σημερινής Σωζοπόλεως [...]" και "Γίνονται Καλόγεροι εν Βιζύη και καθ'όλα τα περίχωρα αυτής". Όπως γίνονταν και στο ακόμη βορειότερο χωριό Κωστί (βλέπε: https://firikia.blogspot.com/2009/02/blog-post_14.html) Άρα ως έθιμο άκμαζε ίσως σε βορειότερες και ανατολικότερες περιοχές από την Κεσσάνη (όπως την είδα στο χάρτη). Πάντως είναι εντυπωσιακό! Όπως εντυπωσιακές είναι κι οι γνώσεις του Βιζυηνού (στις δε προηγούμενες σελίδες αναφέρεται σε ιστορία, αρχαιολογία, νομίσματα, κλπ)... δυστυχώς κάνω σύγκριση με τους σημερινούς τάχα "μορφωμένους" και "λόγιους" και "παθαίνω κάτι"....
ΔιαγραφήΜη με μπερδεύεις με "ινδοευρωπαϊκές φυλές"!!! Αυτοί οι ορισμοί που καθιερώθηκαν νομίζω πως περιπλέκουν (για να μην το αναλύσω περισσότερο...) τα πράγματα, αντί να τα ξεδιαλύνουν!
Στη Θράκη επιβίωσαν για αιώνες αρχέγονα έθιμα... είναι άκρως συναρπαστική κι ιδιαίτερη η λαογραφία της περιοχής!
Καλή Αποκριά Θρακιώτισσά μου! Να είσαι καλά!
Παρόλο που στην εποχή μου στο δημοτικό μαθέναμε την καθαρεύουσα, εν τούτης δυσκολεύτηκα να καταλάβω αρκετές λέξεις Όλγα μου τι ήθελαν να πουν. Όμως στο σύνολο το νόημα ήταν πολύ ενδιαφέρον με τα ήθη και τα Διονυσιακά έθιμα της Θράκης εκείνων των καιρών που μερικά νομίζω ότι κρατούν μέχρι τις μέρες μας.
ΑπάντησηΔιαγραφήΤην είχα δει εδώ και καιρό την ανάρτησή σου αλλά ήταν μεγάλο το κείμενο και δεν είχα χρόνο να την διαβάσω και σήμερα τα κατάφερα.
Να είσαι καλά και να περάσεις όμορφα το Πάσχα με τους αγαπημένους σου!
Καλώς την! Σμαραγδούλα μου, είναι όντως πολύ μεγάλο το απόσπασμα και θέλει χρόνο κι ηρεμία για να το διαβάσει κανείς, αλλά πραγματικά αξίζει, τουλάχιστον για όποιον ενδιαφέρεται για τη λαογραφία μας! Κι ήθελα νά'ναι και προσβάσιμο για όλους στο διαδίκτυο! Χαίρομαι που μπήκες στον κόπο και σου φάνηκε ενδιαφέρον.
ΔιαγραφήΚαλή Μεγαλοβδομαδα, καλό Πάσχα και νά'σαι καλά κι εσύ κι η οικογένεια!