Παρασκευή 5 Απριλίου 2013

Εις τα όρη χαίρει! (ρίγανη, αλλά και ριγανοκεφτέδες!)

Εις τα όρη χαίρει! Ποιός άλλος; Η γνωστή μας ρίγανη! Σύμφωνα με το "Μεγάλο Ετυμολογικόν" (Etymologicon Μagnum), η ρίγανη ή το ορίγανον εις την αρχαία ελληνική, έπρεπε να γράφεται με "ει", καθώς η ετυμολογία του προέρχεται από τη λέξη όρος (και συγκεκριμένα στη δοτική πληθυντικού "όρει", "τω όρει"= "εις τα όρη") και γάνος= "το σημαίνον την χαράν", δηλαδή "το γαρ ορίγανον εις τα όρη χαίρει", καθώς -αν μη τί άλλο- η ρίγανη βρίσκει τη χαρά της να εξαπλώνεται πανταχού στα όρη του τόπου μας! Υπάρχει, βέβαια, κι η έννοια γάνω= λαμπρύνω, οπότε σύμφωνα με αυτή την εκδοχή (που δεν επιβάλει τη γραφή με "ει"), το ορίγανον "λαμπρύνει τα όρη" μας.




Το Ε.Μ., όμως, δίνει μια ακόμη πιθανή ετυμολόγηση εκ του "οράν" (=βλέπω) και "γάνω", δηλαδή "λαμπρύνον την όρασιν", μιας και θεωρούνταν ότι η ρίγανη βελτίωνε την όραση.
Όλες τούτες τις ανοιξιάτικες μέρες, η πηλιορείτικη φύση δε μας έχει αφήσει παραπονεμένους. Τα δέντρα αρχίσαν να στολίζονται νυφούλες με μπουμπούκια λευκά και ρόδινα και τριανταφυλλιά, τα κτήματα και τα χωράφια πλημμύρισαν μ'αγριολούλουδα λογιώ-λογιώ χρωμάτων, τα λουλούδια στις αυλές αρχίσαν ν'ανασταίνονται και ν' ανθίζουν με το φεύγα του χειμώνα, ο τόπος μοσκοβόλησε κι επιπλέον ένα σωρό καλούδια, μεζέδες ιδιαίτεροι, εποχιακοί, μας χαρίζουν τη νοστιμιά τους αντάμα μ'ένα τσιπουράκι ή ένα μυρωδάτο κρασί! Μεταξύ άλλων (βλέπε: τσιτσίραβα, φτέρες, Άγρια σπαράγγια και βεργιά, γαϊδαροουρές και κούκοι) την τιμητική της έχει η ρίγανη! Όχι η ξερή που συνηθίζουμε σαν καρύκευμα στα φαγητά μας, αλλά η ολόφρεσκη που πρωτοβγαίνει τώρα και συλλέγεται για τους περίφημους ριγανοκεφτέδες!




"Μια απλωσιά, μια χούφτα ρίγανη για τέσσερις πατάτες. Κι αν τους θες νηστίσιμους και δε βάλεις αυγό, βάζεις και μια κουταλιά της σούπας ταραμά. Και λίγη φρυγανιά ή αλευράκι για να σφίξει, αφού δε θά'χεις το αυγό. Μαϊντανό, τριμμένο πιπεράκι, κι ένα μεγάλο κρεμμύδι. Αλατάκι λίγο, γιατί έχει κι ο ταραμάς." Ξεδιαλέγουμε μόνο τις φρέσκες κορφούλες και τα φυλλαράκια και τα βράζουμε με τις πατάτες (κομμένες σε κομμάτια μικρά) για να πάρουν κι αυτές νοστιμιά απ'το ζωμό. Τα στραγγίζουμε καλά, λιώνουμε μ'ένα πιρούνι και προσθέτουμε τα υπόλοιπα υλικά. Πλάθουμε τα κεφτεδάκια, τ'αλευρώνουμε και τηγανίζουμε σε καυτό ελαιόλαδο. Κι ύστερα... απολαμβάνουμε!




Πέραν, όμως, της απολαύσεως, από την αρχαιότητα κιόλας ήταν γνωστή η θεραπευτική αξία του φυτού τούτου. Καταγράφει, μεταξύ άλλων, ο Κώστας Μπαζαίος ("100 βότανα, 2000 θεραπείες"):
"Τονωτικό, ορεκτικό, διεγερτικό.
Καταπραϋντικό και σπασμολυτικό σε πόνους των μυών και σε νοσήματα των πνευμόνων.
Πολύτιμο για προβλήματα του στομαχιού..... Σταματάει την ευκοιλιότητα (το αφέψημα)...
Για αεροφαγία, τυμπανισμό, αέρια....
Αναλγητικό σε οξείς ή χρόνιους ρευματισμούς, σε πόνους μυών και αρθρώσεων (τρία φλιτζάνια με εγχύματα την ημέρα και ζεστά καταπλάσματα).
Σε πονόδοντο (με γαργάρες ή μασώντας ένα κλαράκι).
Αποχρεμπτικό (... σε χρόνια βρογχίτιδα και κοκίτη)
Αντισηπτικό των αναπνευστικών οδών σε άσθμα και φυματίωση των πνευμόνων.
Στυπτικό σε εντερικές διαταραχές και πόνους στην κοιλιά.
Εμμηναγωγό σε περιπτώσεις αμηνόρροιας.
Με εξωτερική χρήση είναι παρασιτοκτόνο (σε φθειρίαση) και επουλωτικό."

Και πόσες άλλες ακόμη ιδιότητες.... Πλούσια σε βιταμίνες και ιχνοστοιχεία, με ισχυρή αντιοξειδωτική δράση, αλλά και πλούσια σε φυτικές ίνες που μειώνουν τα επίπεδα χοληστερίνης και τριγλυκεριδίων. Ερευνάται, μάλιστα, και η πιθανή αντικαρκινική της δράση.

Από ορισμένους, λοιπόν, θεωρείται από τα ισχυρότερα "φάρμακα" της φύσης. Πόσο, μάλλον, αν συγκαταλέξουμε στο γένος της και το περίφημο κρητικό δίκταμνο ("Ορίγανον η Δίκταμνος"). Ίσως και για τη δύναμή της αυτή, εκτός της διαπεραστικής μυρωδιάς της, να χρησιμοποιούσαν οι αρχαίοι Έλληνες την έκφραση:"ορίγανον βλέπω" = "δριμύ τι βλέπω" (λεξικόν Δ.Δημητράκου), όπως ο Αριστοφάνης στους "Βατράχους" (604) του:

"Κι όμως θενά δείξω, βρε παιδιά,
πόχω αντρεία καρδιά,
κι αψύ το ανάβλεμμα, σα ρίγανη."
(απόδοση:Α.Μελαχρινού) 

Αλλά και ο Όμηρος(;) στη "Βατραχομυιομαχία" (259):

"ο άξιος Οριγανίωνας, που προσομοίαζε τον ίδιο το θεό Άρη
και που μόνος ανάμεσα στο στρατό των βατράχων νικούσε..." 

δεν επέλεξε τυχαία το όνομα τούτο, καθώς, όπως σημειώνει κι ο Ι.Πανταζίδης ("Ομηρικό λεξικό")
"Ο πλάσας το κωμικόν τούτο όνομα είχε κατά νουν και την φράσιν "ορίγανον βλέπειν"= αγριοκυττάζειν' διότι ο Οριγανίων παραβαλλόμενος με τον Άρη πρέπει να ήνε αγριωπός."

Δεν υπάρχουν σχόλια:

Δημοσίευση σχολίου