Λεβάντα... αγαπημένο μου άρωμα, αγαπημένο μου φυτό που ευωδιάζει κάθε που ανθίζει στον κηπάκο μου και που πολύ εύκολα πολλαπλασιάζεται, αφού αρκεί να κόψεις ένα κλωναράκι και να το μπήξεις στο χώμα, τέτοια εποχή ή και την άνοιξη...
Πέρα από το ιδιαίτερο μοσχοβόλημά της και το πανέμορφο μωβ ανθάκι της, η λεβάντα κατέχει μια ξεχωριστή θέση στην καρδιά μου για την πολύτιμη προστασία που προσφέρει στα ρούχα και στα βιβλία μου. Έτσι το καλοκαιράκι, περισσυλλέγω με δέος τα λουλούδια της, που αφού αποξηράνω τα φυλάσσω σε γυάλινα δοχεία για να τα χρησιμοποιήσω με την πρώτη ευκαιρία! Κι αφού, πριν λίγο καιρό, αρωμάτισα με αυτά τις ντουλάπες μου,χθες αξιώθηκα να γεμίσω τα καινούρια μου πουγκάκια που θα στολίζουν τα ράφια της βιβλιοθήκης μου. Μιας και η λεβάντα θεωρείται σκωροαπωθητικό, όπως προστατεύει τα μάλλινα, θεωρώ πως εξίσου μπορεί να προστατεύσει και τα βιβλία και δη τα παλιά κι ευαίσθητα, από τούτο το λαίμαργο ζωύφιο. Και, πάντα μου γεννιέται η απορία' εφόσον ετούτο το ευωδιαστό φυτό είναι τόσο αποτελεσματικό, γιατί ο κόσμος προτιμά να επιλέγει όλα εκείνα τα δηλητηριώδη υποκατάστατα, τύπου ναφθαλίνης, που οι κουβέρτες ποτισμένες από την απωθητική μυρωδιά τους, δε λεν με τίποτα να ξεβρωμίσουν;
Ο σημερινός, λοιπόν, συνδυασμός λεβάντας και βιβλιοθήκης, μου προκάλεσε στο νου μου ερωτηματικά σε σχέση με το όνομά της, τις ρίζες της, την καταγωγή και τη γενιά της, ένα πράγμα! Και, άρχισα να σκαλίζω τα βιβλία μου σχετικά..
Ένα κοινό λεξικό ("Τεγόπουλος-Φυτράκης") το ετυμολογεί από το ιταλικό lavanda. Ωραία, πάμε παρακάτω... Lavanda ιταλικά, lavande γαλλικά, lavender αγγλικά και πάει λέγοντας. Όλες την ίδια ρίζα, από το ιταλικό lavare= πλένω. Γράφει το γαλλικό "Dictionnaire Etymologique" (Albert Dauzat): (XIV s., Chr. de Pisan), empr. a l'it. lavanda, proprem. "qui sert a laver" (parce qu'elle parfume l'eau de toilette). Δηλαδή, σα γραπτή λέξη τη συναντάμε το 14 αιώνα, είναι δάνειο από το ιταλικό lavanda κι ονομάστηκε έτσι επειδή με εκείνην αρωματίζαν το νερό του λουτρού. (εξ' ου κι η προέλευση του ονόματος από το lavare= πλένω.)
Κι άμα το σκαλίσουμε κι ακόμη παραπάνω... το lavare προέρχεται από τα λατινικά lavo και luo που με τη σειρά τους προέρχονται από τα αρχαιοελληνικά λούω και λόFω (με το δίγαμμα -F- του αρχαιοελληνικού αλφαβήτου που το 403π.Χ. αφαιρέθηκε από το ιωνικό αττικό αλφάβητο, αλλά διατηρήθηκε εις το Χαλδαϊκό το οποίο και υιοθετήθηκε από τους Λατίνους και ηχούσε συνήθως ως ελαφρό β ή φ) που φυσικά σημαίνουν λούω, πλένω. Εξ' ου και λοFετρόν (λουτρόν), επειδή "λύει την κόπωση" του σώματος... (τα στοιχεία αυτά από τα βιβλία "Έλλην Λόγος" και "Ο εν τη λέξει λόγος" της Άννας Τζιροπούλου-Ευσταθίου).
Κι όλα αυτά, ταιριάζουν μια χαρά με τις ηρεμιστικές, σπασμολυτικές κι αναλγητικές ιδιότητες της λεβάντας μας, που το αιθέριο έλαιό της, θα αποτελούσε ό,τι πιο ανακουφιστικό μέσα σε μια γεμάτη με χλιαρό νερό μπανιέρα...
Όπως αναφέρει κι ο Κώστας Μπαζαίος στο βιβλίο του ("100 βότανα, 2.000 θεραπείες"): "Οι αρχαίοι Λίβυοι και Ρωμαίοι την χρησιμοποιούσαν στο μπάνιο τους. Από την ιστορία ξέρουμε ότι την χρησιμοποιούσαν και για να αρωματίζουν τα ρούχα τους (έραβαν ανθισμένα κλαράκια λεβάντας ανάμεσα στη φόδρα και το ύφασμα)."
Μάλιστα.. όλα καλά.. αλλά οι απορίες μου συνεχίστηκαν... Το "λεβάντα" είναι μια σχετικώς πρόσφατη ονομασία. Πώς άραγε λεγόταν από τους αρχαίους ημών προγόνους; "Μέγα λεξικόν όλης της ελληνικής γλώσσης" του Δημητρίου Δημητράκου και: λεβάντα: το φυτόν λεβαντίς η στοιχάς. Και πάμε στο: στοιχάς: 1) ο κείμενος κατά στοίχους, κατά σειράς, 2) Στοιχάδες (νήσοι) σειρά νήσων παρά την Μασσαλίαν, Απολλών.Ρ.4.554, Στραβ.4.1.10, 3) στοιχάς (η) είδος του αρωματικού φυτού λαβαντίς, ονομασθέν ούτως εκ των Στοιχάδων νήσων: Ορφ.Αργ.918, Διοσκ.3,26' πρβλ. στοιχαδίτης οίνος κ. στοιχαδικόν όξος.
Επομένως τη λεβάντα τη συναντάμε στην αρχαιοελληνική γραμματεία με την ονομασία "στοιχάς", καταρχήν στα "Αργοναυτικά" των "Ορφικών" :
αλλά και στο Διοσκουρίδη.
Η λεβάντα, εκτός από "σκωροαπωθητικό", έχει πολλές άλλες ωφέλιμες για τον άνθρωπο ιδιότητες, τις οποίες καταγράφει ο στο βιβλίο του Κώστας Μπαζαίος"100 βότανα, 2.000 θεραπείες". Συνοπτικά θα μπορούσαμε να πούμε ότι είναι αναλγητική (το αφέψημά της σταματάει πονοκεφάλους και πονόδοντους), ηρεμιστική (σε ευερεθιστικότητα, μελαγχολία, ναυτία, νευρώσεις), σπασμολυτική (για σπασμούς, αϋπνίες, αναπνευστικά, κοκίτη, άσθμα, βρογχίτιδα, γρίπη, φυματίωση, τόσο με τη μυρωδιά της όσο και με εντριβή), αντισηπτική και βακτηριοκτόνα (με εξωτερική χρήση επουλώνει πληγές, χρόνια εκζέματα, συρίγγια, εγκαύματα, ακμή, δερματίτιδες, ψώρα, αλλά και αλωπεκία), βακτηριοκτόνα σε κυστίτιδες, εμμηναγωγή (σε δυσμηνόρροια), υποτασική (ρίχνει την υψηλή πίεση), αντιφυσητική (διώχνει τα αέρια του εντέρου), αποχρεμπτική, τονωτική, καρδιοτονωτική, ανθελμινθική (σκοτώνει τα παράσιτα των εντέρων).
Επιπλέον, αποτελεί βοηθητικό αντίδοτο σε δηλητηριάσεις, δαγκώματα ζώων ή φιδιών, τσιμπήματα εντόμων. ("Οι κυνηγοί στις Άλπεις, όταν δαγκώσει φίδι το σκυλί τους, τρίβουν την πληγή με λεβάντα και εξουδετερώνουν το δηλητήριο".)
Ακόμη, ο Κώστας Μπαζαίος προτείνει:
"Με λεβάντα μαζί με άλλα βότανα και φύλλα ευκαλύπτου κάνουμε αναζωογονητικό ατμόλουτρο στο πρόσωπο" και
"Όσοι έχουν πιτυρίδα ας δοκιμάσουν να λουστούν μερικές φορές με νερό στο οποίο έχουν βράσει λεβάντα. Συνήθως είναι πολύ αποτελεσματικό."
Όμως χρησιμοποιώντας ένα τόσο ισχυρό βότανο, πρέπει να λαμβάνουμε και τις προφυλάξεις μας, και έτσι μας προειδοποιεί:
"Σε μεγάλες (τοξικές) δόσεις είναι ερεθιστική. Ειδικά απαγορεύεται να κάνουν οποιαδήποτε εσωτερική χρήση λεβάντας, όποιοι έχουν στομαχικά προβλήματα. Επίσης το αιθέριο λάδι της σε μεγάλες δόσεις είναι ναρκωτικό, που μπορεί να προκαλέσει θάνατο. Γι' αυτό είναι καλύτερο να χρησιμοποιείται μόνο εξωτερικά. Τέλος, δεν πρέπει να πίνουμε πολύ συχνά έγχυμα λεβάντας γιατί μπορεί να προκαλέσει κολικό."
Αυτά περί ετυμολογίας και ιδιοτήτων της λεβάντας... Το αποτέλεσμα, πάντως, είναι πως κάθε φορά που άνοιγα ένα ράφι της βιβλιοθήκης μου για να βρω τα εν λόγω βιβλία, μοσχοβολούσε το δωμάτιο!.. Με μια κίνηση, πολλά τα οφέλη λοιπόν.. και προστατευτικά για τα βιβλία και αρωματικά για το χώρο και χαλαρωτικά για τα τεντωμένα νευράκια..
Πέρα από το ιδιαίτερο μοσχοβόλημά της και το πανέμορφο μωβ ανθάκι της, η λεβάντα κατέχει μια ξεχωριστή θέση στην καρδιά μου για την πολύτιμη προστασία που προσφέρει στα ρούχα και στα βιβλία μου. Έτσι το καλοκαιράκι, περισσυλλέγω με δέος τα λουλούδια της, που αφού αποξηράνω τα φυλάσσω σε γυάλινα δοχεία για να τα χρησιμοποιήσω με την πρώτη ευκαιρία! Κι αφού, πριν λίγο καιρό, αρωμάτισα με αυτά τις ντουλάπες μου,χθες αξιώθηκα να γεμίσω τα καινούρια μου πουγκάκια που θα στολίζουν τα ράφια της βιβλιοθήκης μου. Μιας και η λεβάντα θεωρείται σκωροαπωθητικό, όπως προστατεύει τα μάλλινα, θεωρώ πως εξίσου μπορεί να προστατεύσει και τα βιβλία και δη τα παλιά κι ευαίσθητα, από τούτο το λαίμαργο ζωύφιο. Και, πάντα μου γεννιέται η απορία' εφόσον ετούτο το ευωδιαστό φυτό είναι τόσο αποτελεσματικό, γιατί ο κόσμος προτιμά να επιλέγει όλα εκείνα τα δηλητηριώδη υποκατάστατα, τύπου ναφθαλίνης, που οι κουβέρτες ποτισμένες από την απωθητική μυρωδιά τους, δε λεν με τίποτα να ξεβρωμίσουν;
Ο σημερινός, λοιπόν, συνδυασμός λεβάντας και βιβλιοθήκης, μου προκάλεσε στο νου μου ερωτηματικά σε σχέση με το όνομά της, τις ρίζες της, την καταγωγή και τη γενιά της, ένα πράγμα! Και, άρχισα να σκαλίζω τα βιβλία μου σχετικά..
Ένα κοινό λεξικό ("Τεγόπουλος-Φυτράκης") το ετυμολογεί από το ιταλικό lavanda. Ωραία, πάμε παρακάτω... Lavanda ιταλικά, lavande γαλλικά, lavender αγγλικά και πάει λέγοντας. Όλες την ίδια ρίζα, από το ιταλικό lavare= πλένω. Γράφει το γαλλικό "Dictionnaire Etymologique" (Albert Dauzat): (XIV s., Chr. de Pisan), empr. a l'it. lavanda, proprem. "qui sert a laver" (parce qu'elle parfume l'eau de toilette). Δηλαδή, σα γραπτή λέξη τη συναντάμε το 14 αιώνα, είναι δάνειο από το ιταλικό lavanda κι ονομάστηκε έτσι επειδή με εκείνην αρωματίζαν το νερό του λουτρού. (εξ' ου κι η προέλευση του ονόματος από το lavare= πλένω.)
Κι άμα το σκαλίσουμε κι ακόμη παραπάνω... το lavare προέρχεται από τα λατινικά lavo και luo που με τη σειρά τους προέρχονται από τα αρχαιοελληνικά λούω και λόFω (με το δίγαμμα -F- του αρχαιοελληνικού αλφαβήτου που το 403π.Χ. αφαιρέθηκε από το ιωνικό αττικό αλφάβητο, αλλά διατηρήθηκε εις το Χαλδαϊκό το οποίο και υιοθετήθηκε από τους Λατίνους και ηχούσε συνήθως ως ελαφρό β ή φ) που φυσικά σημαίνουν λούω, πλένω. Εξ' ου και λοFετρόν (λουτρόν), επειδή "λύει την κόπωση" του σώματος... (τα στοιχεία αυτά από τα βιβλία "Έλλην Λόγος" και "Ο εν τη λέξει λόγος" της Άννας Τζιροπούλου-Ευσταθίου).
Κι όλα αυτά, ταιριάζουν μια χαρά με τις ηρεμιστικές, σπασμολυτικές κι αναλγητικές ιδιότητες της λεβάντας μας, που το αιθέριο έλαιό της, θα αποτελούσε ό,τι πιο ανακουφιστικό μέσα σε μια γεμάτη με χλιαρό νερό μπανιέρα...
Όπως αναφέρει κι ο Κώστας Μπαζαίος στο βιβλίο του ("100 βότανα, 2.000 θεραπείες"): "Οι αρχαίοι Λίβυοι και Ρωμαίοι την χρησιμοποιούσαν στο μπάνιο τους. Από την ιστορία ξέρουμε ότι την χρησιμοποιούσαν και για να αρωματίζουν τα ρούχα τους (έραβαν ανθισμένα κλαράκια λεβάντας ανάμεσα στη φόδρα και το ύφασμα)."
Μάλιστα.. όλα καλά.. αλλά οι απορίες μου συνεχίστηκαν... Το "λεβάντα" είναι μια σχετικώς πρόσφατη ονομασία. Πώς άραγε λεγόταν από τους αρχαίους ημών προγόνους; "Μέγα λεξικόν όλης της ελληνικής γλώσσης" του Δημητρίου Δημητράκου και: λεβάντα: το φυτόν λεβαντίς η στοιχάς. Και πάμε στο: στοιχάς: 1) ο κείμενος κατά στοίχους, κατά σειράς, 2) Στοιχάδες (νήσοι) σειρά νήσων παρά την Μασσαλίαν, Απολλών.Ρ.4.554, Στραβ.4.1.10, 3) στοιχάς (η) είδος του αρωματικού φυτού λαβαντίς, ονομασθέν ούτως εκ των Στοιχάδων νήσων: Ορφ.Αργ.918, Διοσκ.3,26' πρβλ. στοιχαδίτης οίνος κ. στοιχαδικόν όξος.
Επομένως τη λεβάντα τη συναντάμε στην αρχαιοελληνική γραμματεία με την ονομασία "στοιχάς", καταρχήν στα "Αργοναυτικά" των "Ορφικών" :
αλλά και στο Διοσκουρίδη.
Η λεβάντα, εκτός από "σκωροαπωθητικό", έχει πολλές άλλες ωφέλιμες για τον άνθρωπο ιδιότητες, τις οποίες καταγράφει ο στο βιβλίο του Κώστας Μπαζαίος"100 βότανα, 2.000 θεραπείες". Συνοπτικά θα μπορούσαμε να πούμε ότι είναι αναλγητική (το αφέψημά της σταματάει πονοκεφάλους και πονόδοντους), ηρεμιστική (σε ευερεθιστικότητα, μελαγχολία, ναυτία, νευρώσεις), σπασμολυτική (για σπασμούς, αϋπνίες, αναπνευστικά, κοκίτη, άσθμα, βρογχίτιδα, γρίπη, φυματίωση, τόσο με τη μυρωδιά της όσο και με εντριβή), αντισηπτική και βακτηριοκτόνα (με εξωτερική χρήση επουλώνει πληγές, χρόνια εκζέματα, συρίγγια, εγκαύματα, ακμή, δερματίτιδες, ψώρα, αλλά και αλωπεκία), βακτηριοκτόνα σε κυστίτιδες, εμμηναγωγή (σε δυσμηνόρροια), υποτασική (ρίχνει την υψηλή πίεση), αντιφυσητική (διώχνει τα αέρια του εντέρου), αποχρεμπτική, τονωτική, καρδιοτονωτική, ανθελμινθική (σκοτώνει τα παράσιτα των εντέρων).
Επιπλέον, αποτελεί βοηθητικό αντίδοτο σε δηλητηριάσεις, δαγκώματα ζώων ή φιδιών, τσιμπήματα εντόμων. ("Οι κυνηγοί στις Άλπεις, όταν δαγκώσει φίδι το σκυλί τους, τρίβουν την πληγή με λεβάντα και εξουδετερώνουν το δηλητήριο".)
Ακόμη, ο Κώστας Μπαζαίος προτείνει:
"Με λεβάντα μαζί με άλλα βότανα και φύλλα ευκαλύπτου κάνουμε αναζωογονητικό ατμόλουτρο στο πρόσωπο" και
"Όσοι έχουν πιτυρίδα ας δοκιμάσουν να λουστούν μερικές φορές με νερό στο οποίο έχουν βράσει λεβάντα. Συνήθως είναι πολύ αποτελεσματικό."
Όμως χρησιμοποιώντας ένα τόσο ισχυρό βότανο, πρέπει να λαμβάνουμε και τις προφυλάξεις μας, και έτσι μας προειδοποιεί:
"Σε μεγάλες (τοξικές) δόσεις είναι ερεθιστική. Ειδικά απαγορεύεται να κάνουν οποιαδήποτε εσωτερική χρήση λεβάντας, όποιοι έχουν στομαχικά προβλήματα. Επίσης το αιθέριο λάδι της σε μεγάλες δόσεις είναι ναρκωτικό, που μπορεί να προκαλέσει θάνατο. Γι' αυτό είναι καλύτερο να χρησιμοποιείται μόνο εξωτερικά. Τέλος, δεν πρέπει να πίνουμε πολύ συχνά έγχυμα λεβάντας γιατί μπορεί να προκαλέσει κολικό."
Αυτά περί ετυμολογίας και ιδιοτήτων της λεβάντας... Το αποτέλεσμα, πάντως, είναι πως κάθε φορά που άνοιγα ένα ράφι της βιβλιοθήκης μου για να βρω τα εν λόγω βιβλία, μοσχοβολούσε το δωμάτιο!.. Με μια κίνηση, πολλά τα οφέλη λοιπόν.. και προστατευτικά για τα βιβλία και αρωματικά για το χώρο και χαλαρωτικά για τα τεντωμένα νευράκια..
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου