Πέμπτη 10 Σεπτεμβρίου 2009

ο Πεπάρηθος, ο Στάφυλος κι η Σκόπελος..


"..Όλην την νύκτα έπλεε το σκάφος με τα κύματα. Ο άνεμος είχε κοπάσει, και το απόγειον της νυκτός εφύσα ελαφρά! Το πρωί, με τα γλυκοχαράματα, ο πλοίαρχος εξημερώθη εις τον λιμένα της νήσου του.

Οι δύο εκείνοι γιγαντοφυείς αδελφοί, ο Ώτος και ο Εφιάλτης, οίτινες είχον επιχειρήσει το πάλαι, ως διηγείται ο θείος Όμηρος, να βάλουν την Όσσαν επάνω εις τον Όλυμπον, και το Πήλιον επάνω εις την Όσσαν, διά να κάμουν σκάλαν ν' ανεβούν εις τον ουρανόν, όταν ήσαν παιδία ανήλικα ακόμη, εγύμναζον τούς βραχίονάς των παίζοντες εις τον αιγιαλόν κάτω. Έπαιρναν μικρά χαλίκια πλακαρά, ανάλογα με το ανάστημά των και έκαμναν «ψωμάκια», ρίπτοντες ταύτα εις την θάλασσαν, δια κυματοειδούς κινήσεως του πήχεος και της χειρός, ως διά σφενδόνης.

Από τα χαλίκια εκείνα των δύο μικρών γιγάντων, τα οποία μετά πολλάς επιψαύσεις και πτήσεις επάνω εις τα κύματα, έπιπτον τέλος εις την θάλασσαν, από τα «ψωμάκια» εκείνα εφύτρωσαν και ανέθορον αι Σποράδες νήσοι αι κοσμούσαι το σμαράγδινον πέλαγος· η Σκίαθος, η Πεπάρηθος, η Αλόννησος, και τόσαι άλλαι.

Εις την δευτέραν των νήσων τούτων, την αλλάξασαν το όνομα, είχον αποβιβασθεί την εσπέραν της χθες οι δύο ναυτομαραγκοί..." (Παπαδιαμάντης, "Κοκκώνα θάλασσα" ή "Το γράμμα της πεθεράς")


Η αρχαία Πεπάρηθος, δηλαδή η σημερινή Σκόπελος, καταγράφεται στα "Γεωγραφικά" του Στράβωνα ως μία των Μαγνήτων νήσος και αναφέρεται σε διάφορες πηγές, όπως στον Ομηρικό Ύμνο προς τον Απόλλωνα, αλλά και στον "Περίπλου" του Σκύλακα..








Σύμφωνα με τις μυθολογικές παραδόσεις, η Πεπάρηθος πήρε το όνομά της από τον ομώνυμο οικιστή της Πεπάρηθο, αδερφό του πρώτου οικιστή του νησιού Σταφύλου και υιό του Διονύσου και της Αριάδνης...





Ο Στάφυλος, λοιπόν, θεωρείται ο πρώτος βασιλιάς της Πεπαρήθου (εξ ου και η ομώνυμη περιοχή στη Σκόπελο), κατά την εποχή της κρητομινωικής ακμής. Φημισμένη η Πεπάρηθος για τον οίνο της, από τα αρχαία χρόνια, καθώς αναφέρει ο μεγάλος τραγικός Σοφοκλής:


"..Οι δύο ναυτομαραγκοί κατήγοντο πράγματι από την Σκόπελον, την νήσον εκείνην ήτις εξασκεί γλυκείαν μαγείαν εφ' όλων των τέκνων της, και μεταβάλλει εις φανατισμόν την αγάπην της πατρίδος· την νήσον, προς έπαινον της οποίας ο λόγιος και εμπνευσμένος υιός της Καισάριος ο Δαπόντες, συνέθεσε κατά την παρελθούσαν εκατονταετηρίδα ασματικόν κανόνα προς το Ανοίξω το στόμα μου, -κανόνα αρχόμενον από τας λέξεις «Κρασί Σκοπελίτικο».

Την νήσον των νοσταλγών, εις τους κόλπους της οποίας δια να επανέλθουν τα φιλόστοργα τέκνα της, επιβιβάζονται από το Ταϊγάνι, από την Βραΐλαν, από την Οδησσόν, πριν παγώσουν τα νερά, χειμώνα-καιρόν, ή ευρίσκουν άλλο μέσον πορείας, εάν επάγωσαν ήδη, και ταξιδεύουν δύο μήνας, τρεις μήνας - εις την εποχήν των ιστίων - μόνον δια ν' αξιωθούν να φθάσουν εις την Σκόπελον δια να εορτάσουν τα Χριστούγεννα, ή διά να κάμουν αποκριές, και γίνουν «μουτσούνες.." (Παπαδιαμάντης, "Κοκκώνα θάλασσα" ή "Το γράμμα της πεθεράς")


Ως προς την ετυμολογία της ονομασίας "Πεπάρηθος", το "Μεγάλο λεξικόν της ελληνικής γλώσσης, Liddell-Scott", ανάγει τη ρίζα του στο "πεπαρείν". Συγκεκριμένα:




4 σχόλια:

  1. Εξαιρετική ανάρτηση προϊόν πραγματικής δουλειάς και αγάπης με συγκεκριμένες πειστικές αναφορές, όχι κούφια λόγια πατριδολατρείας, σεμνή και αξιοπρεπέστατη, επιστημονικώς. Μακάρι να σας μιμηθούν.
    Λεώνικος Καλαχώρας

    ΑπάντησηΔιαγραφή
    Απαντήσεις
    1. Ευχαριστώ πολύ!
      Θεωρώ την αναφορά των πηγών (και, μάλιστα, συνοδεία αυτούσιων των αποσπασμάτων) απαραίτητη καθώς μόνο έτσι τεκμηριώνονται όσα γράφουμε. Δυστυχώς, όντως, αρκετοί παραφράζουν κείμενα κατά τη δική τους αντίληψη ή παρουσιάζουν ένα συνονθύλευμα "ρήσεων" κι "αναφορών" των οποίων πουθενά δε μπορείς να διασταυρώσεις την ισχύ. (Θεμιτό, βέβαια, να παρουσιάζεις και τις απόψεις οποιουδήποτε συγγραφέα ή ερευνητή, αρκεί να το διευκρινίζεις ώστε να μην συγχέονται με τις αρχικές πηγές και να τίθεται στην κρίση του αναγνώστη το κατά πόσον θα τις αποδεχτεί.)
      Καλό μήνα!
      (Υ.Γ. Όντως έχω πολλή αγάπη για όλα τούτα...)

      Διαγραφή
  2. Μπορούμε να πάμε ποιό πίσω στον χρόνο, χωρίς αναφορές και με οδηγό την ετυμολογία:
    Πεπάρηθος προέρχεται από την δωρική "πεπάραθος" και σημαίνει:
    "Ο εχθρός ο οποίος κινείτω εναντίον της νήσου, μετά έπαψε να κινείται εναντίον της νήσου, εγκαταστάθηκε στην νήσο και παραμένει εδώ".

    ΑπάντησηΔιαγραφή
    Απαντήσεις
    1. Καλησπέρα! Η Πεπάρηθος αναφέρεται και ως Πεπάραθος (προφανώς δωρικά), αλλά αυτή η ερμηνεία μου είναι εντελώς άγνωστη. Πόθεν προκύπτει;

      Διαγραφή