Ο πληγωμένος αετός - Γρηγόριος ο Θεολόγος

 "...Στην απελπισία τους τρέξανε στο Γρηγόριο. Κι αυτός έκανε το παν να αναπνεύσουν οι συμπατριώτες του. Ο έφορος ήταν χριστιανός κι όταν τώρα πήγε στη Ναζιανζό εκκλησιάστηκε. Εκεί ο Γρηγόριος όχι μόνο τον παρεκάλεσε, μα τον δίδαξε και πώς να ασκεί την εξουσία του. Του υπογράμμισε πως η εξουσία των αρχόντων υπάρχει μόνο για την ευταξία, για την αρμονική συνύπαρξη των ανθρώπων. Για όλα τα άλλα οφείλουμε υπακοή στο Θεό, ο οποίος και παραχωρεί την εξουσία."

"Οι θησαυροί του Αγίου Όρους"- εικονογραφημένα χειρόγραφα (Εκδοτική Αθηνών)

"Και ανάψανε αμέσως τα αίματα. Οι κληρικοί συνδαύλιζαν. Οι απλοί οπαδοί φωνάζανε. Σηκώνανε τα χέρια. Μουτζώνανε και απειλούσανε το Γρηγόριο, που τά'χε χαμένα. Δεν έβγαζε μιλιά. Οι αρειανοί της αποβάθρας όλο και αγρίευαν. Όλο και τον αποδοκίμαζαν. Μερικοί τον πλησιάσανε και τον έφτυναν. Δύο άνθρωποι από το σπίτι του Αβλαβίου κι ελάχιστοι ορθόδοξοι, που μάθανε και ήρθαν τον προστατέψανε από χέρια που υψώθηκαν να τον χτυπήσουν. Δε γλίτωσε όμως τις πέτρες. Όταν το αρειανό πλήθος είδε το ταπεινό και μουδιασμένο ανθρωπάκι να προχωράει κατά την πόλη φρένιασε περισσότερο, έχασε κάθε μέτρο. Ούρλιαζαν εναντίον του. Τού'δειχναν ότι πρέπει να γυρίσει πίσω, να φύγει... Πολλοί εξάλλου από θυμό, σκύψανε στη γη κι όποια πέτρα βρίσκανε την πέταγαν στον δύστυχο το Γρηγόριο. Τον χτυπήσαν πολλές, αλλά ευτυχώς αστοχήσαν οι μεγάλες. Έτσι, έστω και χτυπημένος, μπόρεσε να προχωρήσει, σκυφτός και τρομαγμένος."

"Πού θα εμφανιστούνε όμως οι ορθόδοξοι; Πού θα συναχτούνε για Λειτουργία; Γι'αυτούς δεν υπήρχε ναός. Ολόκληρη Κωνσταντινούπολη, με τριακόσιες περίπου χιλιάδες κατοίκους, με διακόσιες πενήντα χιλιάδες χριστιανούς, δεν είχε ορθόδοξο ναό. Οι αρειανοί τους είχαν πάρει όλους. Και τον πιο μικρό. Με τη βία διώξανε τους ορθοδόξους. Τους πήρανε τους ναούς και τιμωρήσανε τους κληρικούς τους. Οι λίγοι ορθόδοξοι που απομείνανε, για να λειτουργηθούν μαζεύονταν τις νύχτες εδώ και κει, έξω από τα τείχη, σε απόμερα αγροτόσπιτα και υπόγεια. Περισσότερο συνάζονταν έξω από την πόλη, για μεγαλύτερη ασφάλεια. Ακόμα και σε σπηλιές. Μόνο εκεί μπορούσαν ελεύθερα να λειτουργούνται. Τώρα όμως η παρουσία του Γρηγόριου τους έκανε αποφασιστικούς."

"Οι θησαυροί του Αγίου Όρους"- εικονογραφημένα χειρόγραφα (Εκδοτική Αθηνών)

"Επειδή σ'όλη την περιοχή κυκλοφορούσαν κακοδοξίες και αιρέσεις, έριχνε το βάρος στη θεολογία. Δηλαδή προσπαθούσε με κάθε τρόπο να δείξει ποιά είναι η αλήθεια. Γιατί όποιος έχει και ζει την αλήθεια, αυτός μόνο σώζεται."

"Λέγανε... και τί δε λέγανε εναντίον του. Όχι μόνο για τη διδασκαλία του, που γκρέμισε όσα δίδαξε ο Άρειος και ο Ευνόμιος, μα και για τη συμπεριφορά του. Αυτή τους ενοχλούσε ιδιαίτερα. Δημιουργούσε αντίθεση χτυπητή: Οι ηγέτες του αρειανισμού καλοτρώγανε και καλοπίνανε. Ο Γρηγόριος νήστευε αυστηρά και έτρωγε ελάχιστα. Όσο ένας προχωρημένος ασκητής. Εκείνοι τρέχανε και σκύβανε στους άρχοντες της Πόλης. Ο Γρηγόριος απέφευγε τα παλάτια των ισχυρών. Εκείνοι ντύνονταν πολυτελώς κι εμφανίζονταν με συνοδεία για να δείχνουνε τη δύναμή τους. Ο Γρηγόριος ντυνότανε απλά και φτωχικά. Το παρουσιαστικό του δεν είχε τίποτα το επιβλητικό, τίποτα το ιδιαίτερο."

"Δεν το καταλαβαίνετε; Πρέπει να γίνεις φως για να ιδείς το περισσότερο φως. Κι ο ανέτοιμος για κάτι τέτοιο θα σκοτιστεί τελείως μπροστά στο θείο φως."

"Αρκετά, το κακό έχει πολύ προχωρήσει. Πολλοί μιλάνε για τα θεία χωρίς περίσκεψη. Ενδιαφέρονται μόνο για ωραίες φράσεις, να εντυπωσιάζουν οι λόγοι τους... και να χειροκροτούνται. Ηδονίζονται με τις λογομαχίες.... [...] Μάθατε όλοι να μιλάτε για όλα κι ας έχετε βουνό την αμάθεια. Το θράσος είναι μεγάλο. Διδάσκετε χωρίς να γνωρίζετε και το μυστήριο της αλήθειας πέφτει χαμηλά, πέφτει στα μάτια του κόσμου.[...] Δεν είναι έργο του καθενός να θεολογεί, να φιλοσοφεί για το Θεό. Το έργο τούτο ανήκει μόνο σ'αυτούς που είναι δοκιμασμένοι, που έχουνε ζήσει τα θεία πράγματα, που έχουν καθαρίσει την ψυχή τους από την αμαρτία ή τουλάχιστον αγωνίζονται συνεχώς για την ψυχική τους καθαρότητα. Είναι φοβερά επικίνδυνο να πλησιάζει κανείς τον καθαρό Θεό χωρίς κι ο ίδιος να είναι καθαρός. Όπως όταν πέσουν οι καυτές ακτίνες του ηλίου σε μάτι άρρωστο' το μάτι τότε θα αρρωστήσει περισσότερο. Προσοχή, μην επιχειρείτε να θεολογείτε χωρίς προϋποθέσεις. Κι η κάθαρση πρώτη προϋπόθεση."

"Αν μπορείς, έχε το Θεό στο νου σου πιο συχνά κι από όσο αναπνέεις."

"Να τί σημαίνει να μελετάς και να ερμηνεύεις τη Γραφή. Να προχωράς πέρα και κάτω απ'το γράμμα. Το γράμμα δηλώνει την αλήθεια. Αυτή όμως είναι άπειρη και δε μπορεί να χωρέσει σε καμία λέξη, σε καμία γλώσσα, σε κανένα σχήμα. [...] Και η διάσχιση του γράμματος, η αναζήτηση του βάθους, γίνεται μόνο με την καθοδήγηση του ίδιου του Αγίου Πνεύματος."

"Δεν ξέρεις το βάθος του ανθρώπου, Κληδόνιε. Εκεί που γίνεται θρόνος φωτεινός του Αγίου Πνεύματος, εκεί φωλιάζει και η αμαρτία. Ο πειρασμός είναι πανούργος και μπορεί όσα δε βάζει ο νους μας."

"Δεν ξέρανε ότι δεν υπάρχουν όρια στην πνευματική άνοδο. Όσο πιο ψηλά φτάνει ο άνθρωπος, τόσο ψηλότερα ποθεί ν'ανέβει. Όσο πιο κοντά πάει στο Θεό, τόσο πιο πολύ νοσταλγεί το Θεό. Όσο περισσότερο φωτίζεται, τόσο πιο φωτεινός θέλει να γίνει. Στα ιερά όμως ταύτα πράγματα, υπάρχει τάξη απαραβίαστη. Ανεβαίνει και φωτίζεται ο άνθρωπος, μα το ανέβασμα και το φώτισμα τα χαρίζει ο Θεός. Τί κάνει ο άνθρωπος; Αυτός αγωνίζεται και ασκείται. Κάνει άσκηση επίπονη, για να απαλλαγεί από μικρά ή μεγάλα πάθη, ώστε να προσφέρει καρδιά και νου θρόνο λαμπρό στο Θεό. Με την άσκηση καθαρίζει τα λασπωμένα μάτια του για ν'ατενίσει απολαυστικά το φως του ηλίου."

"Οι θησαυροί του Αγίου Όρους"- εικονογραφημένα χειρόγραφα (Εκδοτική Αθηνών)

"Το Άγιο Πνεύμα τον οδήγησε στην αλήθεια. Τον φώτισε να δει ξάστερα, τί υπάρχει κάτω από τα λόγια και τα γεγονότα της Γραφής για το Χριστό. Και σαν γνήσιος φορέας της παράδοσης, ζούσε κάτι το συγκλονιστικό. Κι αυτό ήτανε ότι ο άνθρωπος στην Εκκλησία σώζεται ολόκληρος, σώμα και ψυχή (ή νους). Αφού, λοιπόν, σώζεται ολόκληρος, δε μπορεί παρά να προσλαμβάνεται ολόκληρος και κατά την ενανθρώπιση. Ό,τι δεν προσλαμβάνεται, δε σώζεται. Τό'λεγε και το ξανάλεγε ο Γρηγόριος αποφθεγματικά: Το "απρόσληπτον" και "αθεράπευτον", αδελφοί. Ο άνθρωπος έπεσε με τον προπάτορά του τον Αδάμ. Άφησε με τη θέλησή του, με το νου του, το Θεό και στράφηκε στο μηδέν, στην αμαρτία. Ο Θεός όμως τον αγαπάει τόσο πολύ που το δεύτερο πρόσωπο της Αγίας Τριάδος, ο Υιός και Λόγος ενανθρωπίζεται. Γίνεται άνθρωπος. Αυτό σημαίνει ότι ο Λόγος προσλαμβάνει ολόκληρη την ανθρώπινη ύπαρξη, ενώνεται μ'αυτήν κι έτσι τη θεώνει, τη σώζει. [...] Σκεφτείτε... ο Αδάμ αμάρτησε με τον νου. Στον νου όμως βρίσκεται κυρίως η εικόνα του Θεού και αυτήν αμαύρωσε."

"Εξηγούσε, λοιπόν, ότι έγινε ένωση, έγινε "σύγκρασις" πραγματική των δύο φύσεων. Έτσι στο ένα πρόσωπο, στη μία υπόσταση του Χριστού, έχουμε δύο φύσεις. Η ανθρώπινη ενώθηκε με τη θεία κι έτσι θεώθηκε. Γι'αυτό κι εμείς θεωνόμαστε και σωζόμαστε, όταν κοινωνούμε από το σώμα και το αίμα του Χριστού στη θεία Ευχαριστία."

"Στο Θεό το νου, στην άσκηση το σώμα, εκεί θα βρείτε αναπαμό και λευτεριά!"

'Ολα τα αποσπάσματα είναι από το εξαιρετικό έργο του Στυλιανού Παπαδοπούλου "Ο πληγωμένος αετός- Γρηγόριος ο Θεολόγος" (εκδόσεις: Αποστολική Διακονία)

Στυλιανού Γ. Παπαδοπούλου, "Ο πληγωμένος αετός Γρηγόριος ο Θεολόγος (εκδ. Αποστολική Διακονία)