Ήταν, που λέτε, κάποτε, μια θρακιώτισσα βασιλοπούλα που αγάπησε έναν παλίκαρο Αθηναίο που καθώς αρμένιζε προς την πατρίδα του, άραξε για λίγο στα λημέρια της. Κι ήτανε τόσος ο έρωτάς της που αμέσως θέλησε να ζήσει για πάντα στην αγκαλιά του. Έτσι οι δυο νέοι αρραβωνιαστήκανε κι αποφασίσανε να παντρευτούνε μόλις επέστρεφε ο αρραβωνιαστικός απ'την πατρίδα του, όπου θα τακτοποιούσε διάφορες υποχρεώσεις του. Η βασιλοπούλα μας λοιπόν καρτερούσε την επιστροφή του, αλλά οι μέρες περνούσαν δίχως εκείνος να φανεί... Έτσι, η δόλια, πίστεψε, πως την παράτησε κι απ'τον καημό της πέθανε! Κι οι θεοί, που την λυπήθηκαν, τη μεταμόρφωσαν σε δέντρο, σε μια λυπημένη αμυγδαλιά που ολοχρονίς λουλούδια και πρασινάδα δεν έβγαζε. Ο νέος, όμως, που δεν την είχε λησμονήσει, μια μέρα, προς το τέλος του χειμώνα, ξαναγύρισε και αντί για αυτήν βρήκε το ξερό δέντρο. Κι όπως αγκάλιασε τον κορμό του με πόνο και πάθος εκείνο πέταξε με χαρά τα πρώτα φυλλαράκια του (εξ ου και "Μωρέ τρελή αμυγδαλιά π'ανθίζεις το Γενάρη!")! Λένε, μάλιστα, κάποιοι πως μέχρι τότε τα φύλλα τα ονομάζανε "πέταλα", κι από τότε και μετά, προς τιμήν της αγάπης και της κοπελιάς που τη λέγαν Φύλλιδα, τα μετονόμασαν σε "φύλλα". Αυτή, πάνω-κάτω, είναι η ιστορία της αμυγδαλιάς, ιστορία των τελευταίων ημερών του χειμώνα. Κι όπως ανθίζει καθώς αποχαιρετούμε την παγωνιά, έτσι ετοιμάζει τον καρπό της όταν αποχαιρετούμε τις πολλές ζέστες...
Έτσι, τέλος Αυγούστου μάζεψα τα πρώτα αμύγδαλα.. Κι επειδή εμένα μ'αρέσουν φρέσκα και χλωρά, τσάγαλα (λένε απ'το "γάλα" που ακόμη δεν έχει πήξει μέσα τους), και στα περισσότερα η ψύχα είχε ήδη μεστώσει μέσα στο καφεδί φορεματάκι της, αναγκάστηκα να τα ζεματίσω σε νερό για να την ξεγυμνώσω!
Κατά τον Αθήναιο ("Δειπνοσοφισταί", Β 52c):"Τα αμύγδαλα της Νάξου τα ενεθυμούντο και τα ανέφερον οι παλαιοί. Και πράγματι εις την νήσον Νάξον γίνονται εξαιρετικά, όπως έχω πεποίθηση, λέγει ο Φρύνιχος:
Εξαιρετικά επίσης αμύγδαλα γίνονται και εις την νήσον Κύπρον. [...]"
Ο Αθήναιος, επίσης, μας πληροφορεί πως τα αμύγδαλα "τρωγόμενα προ του φαγητού είναι προκλητικώτατα προς οινοποσίαν". Κι ότι "ο Πλούταρχος ο Χαιρωνεύς αναφέρει ότι κάποιος ιατρός φιλοξενούμενος υπό του Δρούσου, του υιού του Τιβέριου Καίσαρος, υπερέβη πάντας κατά την οινοποσίαν. Ούτος εφωράθη να τρώγη προ του ποτού πέντε ή εξ πικραμύγδαλα. Εμποδισθείς όμως να φάγη πάλιν ταύτα δεν ημπόρεσε να πιη ουδέ την ελάχσιτη ποσότητα οίνου. Αιτία λοιπόν της αντοχής του υπήρξεν η δύναμις της πικρότητος του αμυγδάλου, διότι ξηραίνει και χωνεύει τα υγρά."
Αλλά και ότι "ωνομάσθησαν δε, κατά Ηρωδιανόν τον Αλεξανδρέα, αμύγδαλα, διότι μετά το χλωρό πράσινον περικάλυμμά των έχουν τρόπον τινά πολλάς αμυχάς (χαραματιές)." (απόδοση: Στ.Αλεξιάδου)
Τα αμύγδαλα, πέρα από κλασικό συνοδευτικό ποτών ακόμη και σήμερα, πέρα από κλασικό φίλεμα για τα παιδιά (όπως τους μικρούς καλαντιστές) μέχρι παλαιότερα, χρωματίζουν με την ιδιαίτερη γεύση τους, ένα σωρό νοστιμιές και παρευρίσκονται επισήμως σε πάμπολλες εκδηλώσεις και σημαντικά γεγονότα τις ζωής μας! Καταρχάς, πρωτοστατούν στους γάμους, στολισμένα με ζάχαρη και ομορφοντυμένα με τούλια, αλλά δε απουσιάζουν κι απ'τα μνημόσυνα, ανακατωμένα με το στάρι, αλλά και με μια γεύση γλύκας -μέσα σ'όλη την πίκρα του χαμού- σαν παρατεταγμένα κουφετάκια που σχηματίζουν το σταυρό! Ταιριάζουν απόλυτα με φαγητά (όπως με το πιλάφι), αλλά κλέβουν την παράσταση και σασκιωμένα μέσα σε γλυκά (όπως στο μπακλαβά), ενώ σχεδόν μονάχα τους πλάθονται υπέροχα αμυγδαλωτά! Εξάλλου, τί να πεις για την υπέροχη σουμάδα, που τη γεύση τους την οφείλει αποκλειστικά σ'αυτά ή για τα τόσα λικεράκια που κυκλοφορούν με βάση το άρωμά τους; Τρυπωμένα παντού, ακόμη και σαν ευωδιά σε κρέμες σώματος και σαπούνια, όλο και κάνουν κάπως αισθητή την παρουσία τους!...
Κατά τον Κώστα Μπαζαίο ("100 βότανα, 2000 θεραπείες"), "το γάλα των γλυκών αμυγδάλων (σουμάδα) είναι καταπραϋντικό σε πυρετούς, φλεγμονές του ουροποιητικού, δερματικούς ερεθισμούς και ηρεμιστικό σε νευρική υπερδιέγερση" αλλά και "ανακουφίζει τους καρδιοπαθείς που υποφέρουν από αρρυθμία", ενώ "το αφέψημα των φύλλων είναι καθαρτικό" και "με φύλλα και άνθη αμυγδαλιάς γίνεται ένα αντιβηχικό έγχυμα αποτελεσματικό για τον κοκίτη και την ηπατική ανεπάρκεια". Επίσης, "το αμυγδαλόλαδο συνίσταται σε εγκαύματα πρώτου βαθμού" ως μαλακτικό, είναι όμως και (το αμυγλαδαλόλαδο ή και το έγχυμα από τα άνθη) "αντιδιαβητικό και ανθελμινθικό" και έχει "απαλυντικές ιδιότητες" στο δέρμα". Ακόμη, "μια καλή όσο απλή συνατγή για αποτελεσματικό καλλυντικό κατά των ρυτίδων γίνεται με αμυγδαλέλαιο, που το ανακατεύουμε με ελαιόλαδο, σε δόσεις δύο προς ένα". "Με αμυγδαλόλαδο", μάλιστα, "ανακατεμένο σε ίσα μέρη με ασβεστόνερο, έκαναν παλιά στην Κρήτη επάλειψη στις χιονίστρες". Τα αμύγδαλα, εξάλλου, "είναι καλά για την καρδιά" και "πλούσια σε μονοακόρεστα λιπαρά οξέα που μειώνουν τη χοληστερίνη". Όσο για καταπλάσματα από πικραμύγδαλα, αυτά "κατευνάζουν το ερεθισμένο δέρμα και τη φαγούρα της ψωρίασης".
Ο Μπαζαίος τονίζει, όμως, πως "αν φάει 50-60 πικραμύγδαλα ένας ενήλικος ή 4-6 ένα παιδί μπορεί να δηλητηριαστεί θανατηφόρα." και πως "το πιο δραστικό αντίδοτο είναι η ... ζάχαρη και βέβαια να προκαλέσουμε αμέσως εμετό και μια ένεση ατροπίνης", καθώς περιέχουν "κυανιούχα και αμυγδαλίνη (γλυκοζίδια, τοξική ουσία)".
Πέραν όλων τούτων, εμένα η λέξη αμύγδαλο πάντα θα μου φέρνει στο νου την εικόνα του φρέσκου τσάγαλου εγκλωβισμένου στο σκληρό του τσόφλι και κουκουλωμένου στο μισάνοιχτο πρασινωπό χοντροβράκι του, ενώ δίπλα μια πέτρα στο πεζούλι είναι έτοιμη να τ'απελευθερώσει...
Έτσι, τέλος Αυγούστου μάζεψα τα πρώτα αμύγδαλα.. Κι επειδή εμένα μ'αρέσουν φρέσκα και χλωρά, τσάγαλα (λένε απ'το "γάλα" που ακόμη δεν έχει πήξει μέσα τους), και στα περισσότερα η ψύχα είχε ήδη μεστώσει μέσα στο καφεδί φορεματάκι της, αναγκάστηκα να τα ζεματίσω σε νερό για να την ξεγυμνώσω!
Κατά τον Αθήναιο ("Δειπνοσοφισταί", Β 52c):"Τα αμύγδαλα της Νάξου τα ενεθυμούντο και τα ανέφερον οι παλαιοί. Και πράγματι εις την νήσον Νάξον γίνονται εξαιρετικά, όπως έχω πεποίθηση, λέγει ο Φρύνιχος:
Μού'βγαλε όλους τους τραπεζίτες
και μ'έκαμε να μη μπορώ
Ναξιώτικα αμύγδαλα να σπάσω.
Εξαιρετικά επίσης αμύγδαλα γίνονται και εις την νήσον Κύπρον. [...]"
Ο Αθήναιος, επίσης, μας πληροφορεί πως τα αμύγδαλα "τρωγόμενα προ του φαγητού είναι προκλητικώτατα προς οινοποσίαν". Κι ότι "ο Πλούταρχος ο Χαιρωνεύς αναφέρει ότι κάποιος ιατρός φιλοξενούμενος υπό του Δρούσου, του υιού του Τιβέριου Καίσαρος, υπερέβη πάντας κατά την οινοποσίαν. Ούτος εφωράθη να τρώγη προ του ποτού πέντε ή εξ πικραμύγδαλα. Εμποδισθείς όμως να φάγη πάλιν ταύτα δεν ημπόρεσε να πιη ουδέ την ελάχσιτη ποσότητα οίνου. Αιτία λοιπόν της αντοχής του υπήρξεν η δύναμις της πικρότητος του αμυγδάλου, διότι ξηραίνει και χωνεύει τα υγρά."
Αλλά και ότι "ωνομάσθησαν δε, κατά Ηρωδιανόν τον Αλεξανδρέα, αμύγδαλα, διότι μετά το χλωρό πράσινον περικάλυμμά των έχουν τρόπον τινά πολλάς αμυχάς (χαραματιές)." (απόδοση: Στ.Αλεξιάδου)
Τα αμύγδαλα, πέρα από κλασικό συνοδευτικό ποτών ακόμη και σήμερα, πέρα από κλασικό φίλεμα για τα παιδιά (όπως τους μικρούς καλαντιστές) μέχρι παλαιότερα, χρωματίζουν με την ιδιαίτερη γεύση τους, ένα σωρό νοστιμιές και παρευρίσκονται επισήμως σε πάμπολλες εκδηλώσεις και σημαντικά γεγονότα τις ζωής μας! Καταρχάς, πρωτοστατούν στους γάμους, στολισμένα με ζάχαρη και ομορφοντυμένα με τούλια, αλλά δε απουσιάζουν κι απ'τα μνημόσυνα, ανακατωμένα με το στάρι, αλλά και με μια γεύση γλύκας -μέσα σ'όλη την πίκρα του χαμού- σαν παρατεταγμένα κουφετάκια που σχηματίζουν το σταυρό! Ταιριάζουν απόλυτα με φαγητά (όπως με το πιλάφι), αλλά κλέβουν την παράσταση και σασκιωμένα μέσα σε γλυκά (όπως στο μπακλαβά), ενώ σχεδόν μονάχα τους πλάθονται υπέροχα αμυγδαλωτά! Εξάλλου, τί να πεις για την υπέροχη σουμάδα, που τη γεύση τους την οφείλει αποκλειστικά σ'αυτά ή για τα τόσα λικεράκια που κυκλοφορούν με βάση το άρωμά τους; Τρυπωμένα παντού, ακόμη και σαν ευωδιά σε κρέμες σώματος και σαπούνια, όλο και κάνουν κάπως αισθητή την παρουσία τους!...
Κατά τον Κώστα Μπαζαίο ("100 βότανα, 2000 θεραπείες"), "το γάλα των γλυκών αμυγδάλων (σουμάδα) είναι καταπραϋντικό σε πυρετούς, φλεγμονές του ουροποιητικού, δερματικούς ερεθισμούς και ηρεμιστικό σε νευρική υπερδιέγερση" αλλά και "ανακουφίζει τους καρδιοπαθείς που υποφέρουν από αρρυθμία", ενώ "το αφέψημα των φύλλων είναι καθαρτικό" και "με φύλλα και άνθη αμυγδαλιάς γίνεται ένα αντιβηχικό έγχυμα αποτελεσματικό για τον κοκίτη και την ηπατική ανεπάρκεια". Επίσης, "το αμυγδαλόλαδο συνίσταται σε εγκαύματα πρώτου βαθμού" ως μαλακτικό, είναι όμως και (το αμυγλαδαλόλαδο ή και το έγχυμα από τα άνθη) "αντιδιαβητικό και ανθελμινθικό" και έχει "απαλυντικές ιδιότητες" στο δέρμα". Ακόμη, "μια καλή όσο απλή συνατγή για αποτελεσματικό καλλυντικό κατά των ρυτίδων γίνεται με αμυγδαλέλαιο, που το ανακατεύουμε με ελαιόλαδο, σε δόσεις δύο προς ένα". "Με αμυγδαλόλαδο", μάλιστα, "ανακατεμένο σε ίσα μέρη με ασβεστόνερο, έκαναν παλιά στην Κρήτη επάλειψη στις χιονίστρες". Τα αμύγδαλα, εξάλλου, "είναι καλά για την καρδιά" και "πλούσια σε μονοακόρεστα λιπαρά οξέα που μειώνουν τη χοληστερίνη". Όσο για καταπλάσματα από πικραμύγδαλα, αυτά "κατευνάζουν το ερεθισμένο δέρμα και τη φαγούρα της ψωρίασης".
Ο Μπαζαίος τονίζει, όμως, πως "αν φάει 50-60 πικραμύγδαλα ένας ενήλικος ή 4-6 ένα παιδί μπορεί να δηλητηριαστεί θανατηφόρα." και πως "το πιο δραστικό αντίδοτο είναι η ... ζάχαρη και βέβαια να προκαλέσουμε αμέσως εμετό και μια ένεση ατροπίνης", καθώς περιέχουν "κυανιούχα και αμυγδαλίνη (γλυκοζίδια, τοξική ουσία)".
Πέραν όλων τούτων, εμένα η λέξη αμύγδαλο πάντα θα μου φέρνει στο νου την εικόνα του φρέσκου τσάγαλου εγκλωβισμένου στο σκληρό του τσόφλι και κουκουλωμένου στο μισάνοιχτο πρασινωπό χοντροβράκι του, ενώ δίπλα μια πέτρα στο πεζούλι είναι έτοιμη να τ'απελευθερώσει...
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου