Αββά Δωροθέου λόγοι πολύτιμοι...

"Αντίπαλο ονομάζει τη συνείδηση. Γι’αυτό και στο Ευαγγέλιο λέει:

«Να έχεις καλές σχέσεις με τον αντίπαλό σου, όσο περπατάτε ακόμα μαζί στο δρόμο, μήπως κάποτε σε παραδώσει στον κριτή και ο κριτής στους υπηρέτες  και σε βάλουν φυλακή. Αληθινά, σου λέω, δεν θα βγεις από εκεί μέχρις ότου ξεπληρώσεις και την τελευταία δεκάρα του χρέους σου». (Ματθ.5, 25-26).

Γιατί όμως ονομάζει τη συνείδηση αντίπαλο;  Αντίπαλος λέγεται, επειδή εναντιώνεται πάντοτε στο κακό θέλημά μας και μας ελέγχει γι’αυτά που πρέπει να κάνουμε και δεν τα κάνουμε, μας κατηγορεί δε γι’αυτά που κάνουμε, ενώ δεν πρέπει να τα κάνουμε. Γι’αυτό την ονομάζει αντίπαλο και μας παραγγέλει  λέγοντας: « Να έχεις καλές σχέσεις με τον αντίπαλό σου, όσο περπατάτε ακόμα μαζί στο δρόμο». 

Ο δρόμος είναι, όπως λέει ο Μέγας Βασίλειος, αυτός ο κόσμος."  (Γ' Διδασκαλία, σελ.147) 

"Αυτή η ίδια η κακία δεν είναι τίποτα, δεν έχει ούτε ουσία, ούτε υπόσταση.  Αλλοίμονο και αν δεν ήταν έτσι! Αλλά, να τι συμβαίνει. Η ψυχή, με το να ξεφύγει από τη βασιλική οδό της αρετής, αποκτά εμπάθεια και τελεσιουργεί το κακό. Στη συνέχεια λοιπόν τιμωρείται απ’αυτό το ίδιο το κακό, γιατί χάνει την ανάπαυση που έβρισκε ζώντας φυσικά μέσα στην αρετή. […] Κατά τον ίδιο τρόπο κι ο χαλκός. Ο ίδιος γεννάει τη σκουριά και αυτός πάλι καταστρέφεται από τη σκουριά. […]

Έτσι και η ίδια η ψυχή κάνει το κακό εις βάρος της, χωρίς αυτό να έχει προηγουμένως καμιά ουσία και υπόσταση. Και στη συνέχεια, η ίδια η ψυχή τιμωρείται απ’αυτό το κακό. […] Το ίδιο ακριβώς συμβαίνει και με τα αρρωστημένα σώματα. Όταν κανείς δεν προσέξει και δε φροντίσει τον εαυτό του στα θέματα της υγείας, προκύπτει στον οργανισμό ή πλεονασμός ή έλλειψη και απ’αυτό ο άνθρωπος χάνει την υγεία του. Ώστε πριν απ’αυτό δεν υπήρχε καμιά αρρώστια ούτε τίποτε άλλο συνέβαινε. Και πάλι, αφού γιατρευθεί το σώμα, δεν υπάρχει πουθενά η αρρώστια. Κατά τον ίδιο τρόπο και η κακία είναι αρρώστια της ψυχής, γιατί μ’αυτην η ψυχή χάνει τη φυσική κατάσταση της υγείας της, που δεν είναι άλλη παρά η αρετή.  Γι’αυτό είπαμε ότι οι αρετές βρίσκονται στη μέση, π.χ. η ανδρεία βρίσκεται μεταξύ της δειλίας και της θρασύτητας.  Η ταπεινοφροσύνη βρίσκεται μεταξύ της υπερηφάνειας και της ανθρωπαρέσκειας. Παρόμοια ο σεβασμός βρίσκεται μεταξύ της ντροπής και της αναίδειας. Έτσι, με την ίδια αναλογία και οι άλλες αρετές. […] 

Αν όμως δεν παρακολουθεί κανείς με άγρυπνο μάτι τον εαυτό του και δεν τον προφυλάσσει, εύκολα ξεστρατίζει στα δεξιά ή στα αριστερά, δηλαδή ή στην υπερβολή ή στην έλλειψη και γεννά την αρρώστια που είναι η κακία." (Ι' Διδασκαλία, σελ.274) 

"Έλεγε και ο Ευάγριος: «Εκείνος που προσεύχεται να φύγει γρηγορότερα από αυτόν τον κόσμο, ενώ ακόμη είναι γεμάτος πάθη, μοιάζει με άνθρωπο που παρακαλεί τον ξυλουργό να κομματιάσει  το κρεβάτι του αρρώστου για να τον γλυτώσει από την αρρώστια». Γιατί μ’αυτό το σάρκινο σώμα ξεφεύγει λίγο η ψυχή απ’τα πάθη της και βρίσκει παρηγοριά. Τρώει, πίνει, κοιμάται, ζει κοντά με τους άλλους, συντροφεύεται από αγαπητά της πρόσωπα. Όταν όμως χωριστεί από το σώμα μένει μόνη η ψυχή με τα πάθη της και τιμωρείται πάντοτε απ’αυτά, παραμένοντας μ’αυτά και υποφέροντας από την ενόχλησή τους, σαν να βρίσκεται σε καμίνι. Και καταξεσκίζεται απ’αυτά, ώστε να μην μπορεί να φέρνει στον νου της ούτε τον ίδιο τον Θεό.[…]

Θέλετε να σας πω ένα παράδειγμα, για να εννοήσετε τι θέλω να πω μ’αυτό; Ας έρθει κάποιος από σας να τον κλείσω σε σκοτεινό κελί’ και να μη φάει, να μην πιει, να μην κοιμηθεί, να μην συναντήσει κανέναν, να μην ψάλει, να μην προσευχηθεί , ούτε να θυμηθεί καθόλου τον Θεό για τρεις μόνο μέρες. Τότε θα μάθει τι του κάνουν τα πάθη. Κι αυτό συμβαίνει εφόσον ακόμα βρισκόμαστε εδώ. Πόσο μάλλον όταν χωριστεί η ψυχή από το σώμα και παραδοθεί σ’αυτά και μείνει μόνη μ’αυτά."  (ΙΒ' Διδασκαλία, σελ.313)

"Γιατί καθένας ωφελείται ή βλάπτεται απ'την ίδια την κατάστασή του. [...] Γιατί όπως υπάρχουν οργανισμοί αδύνατοι και φιλάσθενοι και κάθε τροφή που παίρνουν, και αν ακόμα είναι ωφέλιμη, τη μεταβάλλουν σε αρρώστια- δε βρίσκεται βέβαια η αιτία στην τροφή, αλλά στο ίδιο το σώμα, όπως είπα, είναι φιλάσθενο και ανάλογα με την κράση του μεταβάλλει και αλλοιώνει τις τροφές- έτσι και η ψυχή που υποφέρει από πνευματική καχεξία, βλάπτεται από καθετί. Και αν ακόμα πρόκειται για κάτι ωφέλιμο, αυτή βλάπτεται. Ας υποθέσουμε ότι έχουμε ένα δοχείο με μέλι και του βάζουμε μέσα ένα κομμάτι αψιθιά. Δεν καταστρέφει το μικρό εκείνο κομμάτι όλο το δοχείο με το μέλι; Δεν κάνει όλο το μέλι πικρό; Το ίδιο κάνουμε και εμείς. Βγάζουμε λίγη απ'την πικράδα μας και εξαφανίζουμε το καλό του πλησίον, βλέποντάς το ανάλογα με την κατάστασή μας και αλλοιώνοντάς το ανάλογα με την πνευματική καχεξία μας.

Όσοι όμως είναι πνευματικά δυνατοί μοιάζουν με εκείνον που έχει σώμα εύρωστο. Αυτός, και αν ακόμα φάει κάτι βλαβερό το μεταβάλλει ανάλογα με την κράση του σε θρεπτικό συστατικό και δεν τον βλάπτει ούτε και αυτή η κακή τροφή." (Α' Επιστολή, σελ.421)

Αββά Δωροθέου, "Έργα Ασκητικά", εκδόσεις: "Ετοιμασία"- Ιερά Μονή Τιμίου Προδρόμου Καρέας

* 13η Αυγούστου: Μνήμη Δωροθέου Οσίου και Ασκητού (6ος αι.μ.Χ.)