χυλόπιτες και χυλοπίτες!

Λέγεται ότι η φράση "Έφαγε χυλόπιτα!" οφείλεται σε κάποιον κομπογιαννίτη γιατρό που δυο αιώνες πριν έφτιαχνε κάτι πίτες από χυλό σταριού με μπαχαρικά ως γιατροσόφι για τους βαριά ερωτευμένους που λιώναν απ'τον καημό τους μην έχοντας ανταπόκριση στην αγάπη τους... Αυτά για τη χυλόπιτα που, προσωπικά, φαντάζομαι θά'ταν ένα επιπλέον μαρτύριο για τον ταλαίπωρο τον ερωτευμένο, που δεν τού'φτανε ο πόνος τους, τον βάζαν να δοκιμάζει και τις λογής γευστικές αλχημείες του "ειδήμονα"!

Ας έρθουμε, όμως, στις χυλοπίτες, αν αντιθέση με τη χυλόπιτα, και αγαπητές είναι και γευστικότατες. Και δη, οι σπιτικές, γιατί αυτές που κυκλοφορούν στην αγορά, συνήθως, ουδεμία σχέση έχουν με την πραγματική χυλοπίτα.

Χρόνια ήθελα να φτιάξω.. δεν υπήρχε και κανείς στο χωριό να μου δείξει.. Φαίνεται δεν πολυκάναν εδώ, όπως τον  τραχανά , που μπορεί τώρα οι νεότερες να βαριούνται να φτιάξουν, αλλά κάποιες γιαγιάδες εξακολουθούν ν'απλώνουν κάθε χρονιά. Ε, είπα κι εγώ, να τιμήσω τη συνταγή της Ξανθής:

Χυλοπίτες σπιτικές, παραδοσιακές Ρούμελης
που, δυο χρόνια πριν είχε αναρτήσει στο ιστολόγιό της (http://asproylas.blogspot.com).
Χυλοπίτες ρουμελιώτικες, όπως τις έφτιαχνε η μανούλα της.. (Νά'ναι καλά η ψυχούλα της εκεί που βρίσκεται, Ξανθή μου)

Τα υλικά, σύμφωνα με τούτη την παλιά και δοκιμασμένη συνταγή είναι:

3 κιλά αλεύρι σκληρό
1/2 κιλό σιμιγδάλι ψιλό
1 1/2 κιλό κατσικίσιο γάλα
15 χωριάτικα αυγά
1 κουταλιά σούπας κοφτή αλάτι

Στη σκάφη, λοιπόν, ρίχνουμε το αλευράκι (Ε, ρε τί μπελά έφαγα με αυτό το αλεύρι! Λες κι είχε πέσει κακοριζικιά, κι όλο μαμουνιασμένο να βρίσκω στην αγορά!), το σιμιγδάλι και το αλάτι.

Κάνουμε μια γούβα και προσθέτουμε τ'αυγά -ελαφρώς χτυπημένα- και σιγά-σιγά το γάλα.

Η Ξανθή αναφέρει πως ζυμώνουμε περίπου 20 λεπτά... εγώ ομολογώ πως χρειάστηκα αρκετά παραπάνω...

Κατόπιν, τυλίγουμε τη ζύμη σε μια διαφανή μεμβράνη, τη σκεπάζουμε με μια πετσετούλα και την αφήνουμε να ξεκουραστεί για μια, μιάμιση ώρα.

Κόβουμε τη ζύμη σε μπαλάκια κι ανοίγουμε τα φύλλα με τη βοήθεια νισιστέ. Τα φύλλα, ούτε πολύ χοντρά, ούτε πολύ λεπτά. (Ε, ρε αγωνία, μήπως τα κάνω παχύτερα ή λεπτότερα και δε μου βγουν καλές! Τόσο που πήρα δείγμα, μια χυλοπίτα αγοραστή, να τσεκάρω το πάχος!)

Τ'απλώνουμε πάνω σε καθαρά σεντόνια...

κι όταν στεγνώσουν ώστε να μην κολλάνε μεταξύ τους, ούτε όμως να ξεραθούν τόσο που να σπάνε, τα διπλώνουμε και τα κόβουμε σε λωρίδες..

ή σε μικρά τετραγωνάκια...

Τέλος, απλώνουμε τις χυλοπίτες μας στα σεντόνια και τις αφήνουμε να στεγνώσουν για δυο με τέσσερις μέρες, ανάλογα τις καιρικές συνθήκες.. (Εγώ Ξανθή μου, τέσσερις για νά'μαι σίγουρη!!!). Και τις συντηρούμε σε σακουλάκια υφασμάτινα ή γυάλινα βαζάκια, σε δροσερό και ξερό μέρος...

Άντε, και καλοφάγωτες!!! (Εγώ τις στεγνώνω ακόμη, οπότε δεν έχουν δοκιμαστεί!)

.... ουφ! Απ'το πρωί ξεκίνησα αυτή την εγγραφή, μαύρη νύχτα κατάφερα επιτέλους να την ολοκληρώσω! Μια στραβομάρα ένα πράγμα... Κι όλα να "κολλάνε"! Κι η "κλειδοχρονιά"  πάλι ανταριασμένη... Θυμήθηκα μια παλιά μου εγγραφή, τέτοια μέρα, τελευταία του Αυγούστου, τρία χρόνια πριν.. Έτσι που ξεκίνησε να βροντάει αφηνιασμένα.. Αστροπελέκια, μπουμπουνητά.. ο ουρανός ν'αστράφτει αγριεμένα, επεισοδιακά ν'αποχαιρετά το καλοκαίρι.. να "κλειδώνει" τη χρονιά... Όπως τρία χρόνια πριν.. να προλάβω να μαζέψω τον απλωμένο βασιλικό.. και επιπλέον τα ρούχα και τα ντοματάκια τα λιαστά.. Ξαναδιάβαζα την παλιά εγγραφή, (βλ. "κλειδοχρονιά" ανταριασμένη..) και μου κάθισε η επανάληψη της μέρας! Ε, φυσικά, είχαμε και πάλι τα τερτίπια της ΔΕΗ (πώς αλλιώς;), λίγα δευτερόλεπτα πριν προλάβω να κάνω μια "αποθήκευση"! Πώς βγήκε σώος ο υπολογιστής απορώ (ε, γιατί το UPS τά'χει παίξει από καιρό..)...

Τέλος πάντων... καλό φθινόπωρο εύχομαι (μεταξύ μας, ας κρατήσει λίγο ακόμα το καλοκαιράκι.. ούτε το χόρτασα, ούτε το ευχαριστήθηκα φέτος... δεν είμαι για απότομους χειμώνες τώρα στο βουνό.. δε φόρτισα καθόλου μπαταρίες λέμε...).. κι άντε να δούμε... 

ντοματοπελτές στο ταψάκι!

Αν και φέτος, λόγω άνοιξης -που μόνο άνοιξη δεν ήταν, αν κι είχαν ανοίξει οι ουρανοί κι έριχναν διαρκώς καρεκλοπόδαρα-  αλλά και λόγω γενικότερης στραβομάρας, οι ντοματιές μου (τα δικά μου φυτώρια, όχι οι ελάχιστες αγοραστές που αναγκάστηκα να πάρω για πρώιμες) δεν έλεγαν με τίποτα να κοκκινήσουν (εκεί, πράσινες απ'το κακό τους παραμένουν οι περισσότερες!), πριν λίγες μέρες κατόρθωσα να συγκεντρώσω κανένα πενταμισάρι κιλά και σε συνεργασία με τη Σ. πού'χε μαζέψει άλλες τόσες, αποφασίσαμε να φτιάξουμε πελτέ. Από τον παραδοσιακόνε. Γιατί τόσα χρόνια, μια επειδή βιαζόμουνα και βαριόμουν τα ξεφλουδίσματα και ξεσπορίσματα, μια επειδή λυπόμουν να πάει χαμένη τούτη η ποσότητα της ντομάτας, έφτιαχνα μια πηχτή σάλτσα νοστιμότατη που διατηρούσα σε βαζάκια για το χειμώνα, η οποία όμως δεν ήταν κι ακριβώς πελτές. Κοινώς, έκοβα τις ντομάτες, τις περνούσα στο μπλέντερ και τις έβραζα μέχρι να εξατμιστούν όλα τα νερά στην κατσορόλα. Κάποιες ωρίτσες δηλαδή. Προσέθετα αλατάκι για συντήρηση και γέμισα με τη σάλτσα γυάλινα βαζάκια ή μπουκαλάκια (με κάπως ευρυ στόμιο), τη σκέπαζα με λάδι για να μη μου μουχλιάσει και -για φόβο των Ιουδαίων- τα έβαζα και στο ψυγείο. Έτοιμη πηχτή σάλτσα για οτιδήποτε θελήσεις. Κι αν τυχαίνει να τρέχεις σαν το Βέγγο -όπως σε κάποιες φάσεις εγώ- και να μην προλαβαίνεις ούτε τούτο να κάνεις, απλώς κόβεις τις ντομάτες κομματάκια ή τις περνάς στο μπλέντερ (ανάλογα την προτίμηση), τις βάζεις σε σακουλάκια (ή ταπεράκια) και τις φυλάς στον καταψύκτη. Το μόνο πλεονέκτημα είναι ότι έτσι δε χρειάζονται αλάτισμα, οπότε μπορείς αργότερα, μαγειρεύοντας, να τις προσθέσεις σε κάτι ήδη αλμυρό, χωρίς να κινδυνεύει το φαγητό να γίνει λύσσα!

Αλλά, ας επανέλθουμε στον πελτέ, που, όπως και να το κάνουμε, είναι άπαιχτος, ακόμα και αλειμμένος σε μια φέτα ζεστό ψωμί! Υπάρχουν παραλλαγές στη διαδικασία -κι έχω διάφορες σκέψεις για το πως θα μπορούσα λίγο να την επισπεύσω- αλλά εγώ θα την παρουσιάσω όπως ακριβώς μου την έδειξαν, όπως ακριβώς τελικά φτιάξαμε τις προάλλες τον πελτέ μας. (Α! Μη φανταστείτε ότι βγαίνει καμιά τρελή ποσότητα.. μιας κι η ντομάτα κρύβει μέσα της μεγάλον όγκο νερού.)

Η διαδικασία ως είχε, λοιπόν...:

Πλένουμε τις ντοματούλες μας..

τις κόβουμε, αφού τις καθαρισουμε από τα κοτσάνια..

τις βάζουμε στο κατσαρόλι να πάρουν μια βράση, να μαλακώσουν...

τις περνάμε από το τρυπητό, πιέζοντας καλά, ώστε να αφαιρεθούν φλούδια και σπόρια και να μείνει ο καθαρός πολτός..

τον πολτό αυτόν τον βάζουμε σ'ένα φαρδύ κατσαρόλι (ακόμη καλύτερα, σ'ένα ταψί) να βράσει..

ανακατεύοντας, ώστε να μην κολλήσει.. μέχρι να εξατμιστούν τα υγρά... όσο στεγνώνει, χαμηλώνουμε και τη φωτιά να μην αρπάξει κι ανακατεύουμε με μια ξύλινη κουτάλα με προσοχή.. στο τέλος προσθέτουμε και το αλατάκι..

σ'αυτή την παχύρρευστη μορφή, τον συγκεντρώνουμε και τον τοποθετούμε σε κάποιο πήλινο ή γυάλινο σκεύος.. ώστε να τον λιάσουμε όσο να εξατμιστούν και τα εναπομείνανατα υγρά (αν τον έχουμε στεγνώσει καλά στη φωτιά, δε χρειάζεται ιδιαίτερο λιάσιμο.. αλλιώς μπορούμε να τον αφήσουμε και μια-δυο μέρες στον ήλιο (πάντα προστατευμένο μ'ένα τούλι για μύγες και σχετικά)...

και τον διατηρούμε σε γυάλινα βαζάκια σκεπασμένον με ελαιόλαδο (εγώ άλειψα ένα τι και τα βαζάκια με λάδι, πριν τον βάλω)..

Είναι ό,τι πιο νόστιμο, λέμε!!!

Πελτές, λοιπόν, (εκ του τουρκικού "πελτέ" που όμως προέρχεται απ'το ελληνικότατο "πολτός") από ντοματούλες, που μας ήρθαν από τη Νότιο Αμερική, μόλις στις αρχές του δεκάτου ενάτου αιώνα... με πλούσιες ευεργετικές ιδιότητες.. Το λυκοπένιο που περιέχουν αποτελεί ένα από τα ισχυρότερα αντιοξειδωτικά κι είναι πολύτιμο για τον οργανισμό μας, ακόμη και ως αντικαρκινικό. Ακόμη είναι πλούσιες σε καροτίνη, σε βιταμίνες Α, Β1, Β2 και λιγότερο σε βιταμίνη C, Κ.


Υ.Γ. Εναλλακτικά...:

Πειραματιζόμενη ξανά να φτιάξω, προτίμησα, αφού καθαρίσω και κόψω τις ντομάτες να τις περάσω στο μούλτι...

κι ύστερα από το τρυπητό...

οπότε να βράσω μια και καλή τον πολτό μου και να γλυτώσω έτσι ένα στάδιο. Μου φάνηκε και πιο εύκολο να περάσει ο πολτός έτσι από το σουρωτήρι, παρά με την άλλη μέθοδο.

Υ.Γ.2. Και για ακόμη μεγαλύτερη διευκόλυνση (αποφεύγεις το βράσιμο με τις ώρες μέχρι να εξατμιστούν τα υγρά), αφού περάσω τη ντομάτα από το τρυπητό (ή από το μηχανηματάκι που πλέον αγόρασα κι αφαιρεί σπόρους και φλούδια) τη βάζω σε μια τσαντίλα (ακόμη καλύτερα σε μαξιλαροθήκη που είναι ακόμα πιο πυκνή η ύφανσή της) και την κρεμάω για να στραγγίξει, με μια λεκάνη, φυσικά, από κάτω για να συγκεντρώνει το υγρό που στάζει. Είναι εντυπωσιακό ότι έτσι στραγγάει η ντομάτα απ'το νερό της και μόνο, χωρίς να διαφεύγει τοματοχυμός!

Αρμονία vs Χάος....

Στο Μαράκι που μού'δωσε την αφορμή να τα ψάξω περισσότερο και να τα συγκεντρώσω (τί τά'θελες,ε;;κουδούνι έγινα!!)..

Κι επειδή διάβασα και μια ειδησούλα (βλέπε την εδώ: http://www.paron.gr/v3/new.php?id=69146&colid=37&catid=33&dt=2011-07-31&search=%EC%F5%E8%EF%EB%EF%E3%DF%E1) ότι, σύν τοις άλλοις, καταργούν τη διδασκαλία της μυθολογίας στο δημοτικό... και όχι μόνο, φυσικά- βάλλουν για ακόμη μια φορά και την πολύπαθη ιστορία μας.. (Ισοπεδώστε τα όλα πουλημένα τομάρια, τίποτα μην αφήσετε όρθιο... να μη θυμίζει τίποτα Ελλάδα... ν'απομείνει μόνο Χάος..)
Λίγα απ'την υπέροχη μυθολογία μας (κι όχι μόνο), λοιπόν, την παλαιότατη τούτη ιστορία μας με τους άπειρους συμβολισμούς και τους ανεξίτηλους χρωματισμούς της...

"Έπειτα με τον Άρη τον ασπιδοκόφτη η Κυθέρεια (Αφροδίτη) γέννησε τον Φόβοκαι τον Δείμο, τα φοβερά παιδιά, που κλονίζουν τις πυκνές φάλαγγες μέσα στον πόλεμο τον ριγηλό μαζί με τον Άρη, που κυριεύει τις πολιτείες, και την Αρμονία, που πήρε ο μεγαλόκαρδος ο Κάδμος για γυναίκα του..."  (Ησιόδου Θεογονία, 933, απόδοση: Π.Λεκατσά)

 

(Απολλοδώρου Βιβλιοθήκη)

 

 

Δηλαδή, ο Κάδμος για κείνους που σκότωσε (Ο Κάδμος είχε σκοτώσει τον Δράκο που φρουρούσε την κρήνη κι αφάνιζε όσους πήγαιναν για νερό. Κατόπιν, με συμβουλή της Αθηνάς έσπειρε τα δόντια του στη γη κι αμέσως φύτρωσαν ένοπλοι άντρες, οι λεγόμενοι Σπαρτοί, που, σύμφωνα με το Φερεκύδη, ο Κάδμος άρχισε να τους πετροβολεί κι εκείνοι, νομίζοντας ότι λιθοβολούνται μεταξύ τους άρχισαν τη μάχη με αποτέλεσμα να σκοτωθούν όλοι εκτός από πέντε, τον Εχίονα, τον Ουδαίο, τον Χθόνιο, τον Υπερήνορα και τον Πέλωρο.) εθήτευσε μία περίοδο οκτώ ετών στον Άρη και στη συνέχεια η Αθηνά του εξασφάλισε τη βασιλεία και ο Ζεύς του έδωσε ως σύζυγο τηνΑρμονία, θυγατέρα του Άρη και της Αφροδίτης. Και τότε όλοι οι θεοί εγκατέλειψαν τουν ουρανό για να παρευρεθούν στο γάμο, να συμμετάσχουν στο συμπόσιο και να τον υμνήσουν! Ο Κάδμος χάρισε στη νύφη ένα πέπλο και το περιδέραιο που είχε φιλοτεχνήσει ο Ήφαιστος και το οποίο, όπως λένε κάποιοι, το είχε λάβει από τον ίδιο, ενώ σύμφωνα με το Φερεκύδη, το είχε λάβει από την αδερφή του, την Ευρώπη. Κι απέκτησαν θυγατέρες την Αυτονόη, την Ινώ, τη Σεμέλη και την Αγαυή κι έναν γιο, τον Πολύδωρο. Την Ινώ παντρεύτηκε ο Αθάμας (πατέρας του Φρίξου και της Έλλης), την Αυτονόη ο Αρισταίος και την Αγαυή ο Εχίων. Όσο για τη Σεμέλη, έσμιξε μαζί της ο Δίας και γεννήθηκε ο θεός Διόνυσος...
 

Ο Διόδωρος Σικελιώτης (Ε48-49, απόδοση Βασιλείου Μόσκοβη) μας δίνει μιαν άλλη εκδοχή για την καταγωγή της Αρμονίας, ενώ περιγράφει με μεγαλύτερη λεπτομέρεια τα καθέκαστα του γάμου!
"Κι όπως οι κάτοικοι της Σαμοθράκης ζούσαν μ'αυτόν τον τρόπο, λένε, ότι γεννήθηκαν στο νησί απ'το Δία και την Ηλέκτρα -μία από τις θυγατέρες του Άτλαντα- ο Δάρδανος, ο Ιασίων και η Αρμονία. [...] Κι ύστερα απ'αυτά ο Κάδμος, ο γυιός του Αγήνορα, αναζητώντας την Ευρώπη έφτασε και σ'αυτούς, κι αφού μυήθηκε στα μυστήρια, παντρεύτηκε την Αρμονία, αδερφή του Ιασίωνα κι όχι θυγατέρα του Άρη, όπως αναφέρουν οι Έλληνες μυθογράφοι.
Ο γάμος αυτός του Κάδμου και της Αρμονίας ήταν ο πρώτος, που παρακάθησαν κι οι θεοί στο γαμήλιο δείπνο, κι η Δήμητρα που αγάπησε τον Ιασίωνα του δώρισε τον καρπό του σταριού, ο Ερμής τη λύρα, η Αθηνά το περιβόητο περιδέραιο και τον πέπλο και τους αυλούς, κι η Ηλέκτρα τα μυστήρια της λεγομένης Μεγάλης Μητέρας των θεών με τα κύμβαλα και τα τύμπανα και τα άλλα σύνεργα των οργιαστικών τελετών. Κι ο Απόλλων έπαιξε την κιθάρα, οι Μούσες έπαιξαν τους αυλούς κι οι υπόλοιποι θεοί με τους ωραίους λόγους τους ελάμπρυναν τη δόξα του γάμου αυτού. Ύστερα απ'αυτά ο Κάδμος, σύμφωνα με το χρησμό που είχε λάβει, έκτισε, λένε τη Θήβα της Βοιωτίας, κι ο Ιασίων παντρεύτηκε την Κυβέλη και γέννησε τον Κορύβαντα.[...]"
(*Τούτο το περιβόητο περιδέραιο, μάλιστα, κατέληξε καταστροφικό για κάποιους από τους απογόνους των βασιλιάδων καθώς και για την ίδια τη Θήβα. Γιατί όταν ο Πολυνείκης, γιος του Οιδίποδα, μάζευε στρατό για να πάρει τη βασιλεία από τον αδερφό του Ετεοκλή που δεν του την παραχωρούσε καθώς είχαν συμφωνήσει, ο μάντης Αμφιάραος που είχε "προδεί" πως θα χαθούν όλοι όσοι εκστρατεύσουν (εκτός από τον Άδραστο) δίσταζε να συμμετάσχει και απάτρεπε και τους υπολοίπους. Ο Πολυνείκης, λοιπόν, ρωτάει τον Ίφι, τον γιο του Αλέκτορος, πως θα αναγκαστεί ο Αμφιάραος να μετάσχει στην εκστρατεία κι εκείνος του απαντάει πως αυτό θα γίνει αν λάβει η Εριφύλη το περίφημο περιδέραιο..... Κι έτσι κι έγινε... Για να καταλήξουμε στην τραγωδία των "Επτά επί Θήβας" (βλέπε και Αισχύλο)... )


Ο Αθανάσιος Σταγειρίτης (Ωγυγία Δ') θα παραδώσει και μια τρίτη εκδοχή για την καταγωγή της Αρμονίας "Κατ'άλλους δε, ήτον θυγάτηρ του Δράκοντος, του βασιλέως τότε του μέρους εκείνου της Βοιωτίας, ον εφόνευσεν ο Κάδμος"...
 

Ο Απολλόδωρος (Γ5) μας διασώζει πως ύστερα από χρησμό, ο Κάδμος κι η Αρμονία εγκατέλειψαν τη Θήβα και πήγαν στους Εγχελέας να αναλάβουν την αρχηγία τους καθώς δέχονταν επιθέσεις από τους Ιλλυρίους. Κι έτσι κατέληξε ο Κάδμος βασιλεύς των Ιλλυρίων, αποκτώντας μάλιστα έναν γιο, τον Ιλλύριο. Κι αργότερα μεταμορφώθηκε μετά της Αρμονίας σε δράκοντα και οδηγήθηκε από το Δία στο Ηλύσιον πεδίο. Λένε ότι τη μεταμόρφωση αυτή σε δράκοντα, την επέβαλε ο Άρης στον Κάδμο, διότι σκότωσε τον ιερό του δράκοντα που φύλαγε την κρήνη στη Θήβα. 

Πάντως ο Αθανάσιος Σταγειρίτης (Ωγυγία Α'), δίνει μια εντελώς διάφορη ερμηνεία: "Ενόμιζον οι παλαιοί ότι οι Ιλλυριοί είχον δύω κόρας εις τους οφθαλμούς και έβλεπον τόσο οξέως, ώστε φόνευον δια της οράσεως, όσους έβλεπον ασκαρδαμυκτί ώραν ικανήν...όθεν παρομοίαζον τους Ιλλυρίους με τους δράκοντας εκείνους." Και συνεχίζει εξηγώντας πως αλληγορικά οι ποιητές είπαν πως η Αρμονία κι ο Κάδμος μεταμορφώθηκαν σε δράκους καθώς κατά το γήρας τους έφυγαν από τη Θήβα και συγκατοίκησαν με του Ιλλυρίους...

Ας επιστρέψουμε, όμως, στην ΑΡΜΟΝΙΑ... Αρμονία, εκ του αρμόττω, αρμόζω.
Διαβάζουμε, μεταξύ άλλων, στο "Μέγα Λεξικόν όλης της Ελληνικής Γλώσσης"του Δημητράκου:
"αρμονία: συναφή πράγματος προς έτερον, σύνδεσις, άρθρον, αρμός' και το προς τοιαύτην συναφήν, σύνδεσιν, μέσον: Οδ.Ε248 "γόμφοισιν και αρμονίησιν άρασσεν" (σχεδίαν), Οδ.Ε361 "όφρ'αν κεν δούρατ' εν αρμονίησιν αρήρη".[...] 7)εις πληθ. αρμονίαι: αι μεταξύ ανθρώπων συμφωνίαι, οθ. η σύμβασις, η συνθήκη: Ιλ.Χ255 μάρτυροι... και επίσκοποι αρμονιάων [...]"
Ξεκινάμε απ'τον Όμηρο, λοιπόν...
 

και στην Οδύσσεια:

(σε απόδοση Κώστα Δούκα:

"Ωχού εγώ, ποιός πάλι μου υφαίνει δόλον
από τους αθανάτους, όταν από τη σχεδία να βγω με προτρέπη.
Αλλά δεν θα πεισθώ, γιατί μακριά με τους οφθαλμούς
την γαίαν εγώ είδα, όπου μου είπε πως μπορώ να καταφύγω.
Αλλά μάλλον τούτο θα πράξω, που μου φαίνεται άριστον'
όσο τα ξύλα στους αρμούς συναρμόζουν
τόσον αυτού θα μένω και θα υπομένω άλγη πάσχων'
κι όταν τη σχεδία μου το κύμα τινάξη, θα κολυμπήσω, μια και δεν μπορώ να προνοήσω κάτι καλύτερο.")
 

και στην Ιλιάδα..

(σε απόδοση Κώστα Δούκα:
"Άλλ' έλα 'δω τους θεούς να επικαλεσθούμε' γιατί άριστοι
μάρτυρες θα είναι και επιτηρητές των συνθηκών (αρμονιάων)'
γιατί εγώ δε θα σε κακομεταχειρισθώ, αν σε με ο Ζεύς
δώση την νίκη, και την ψυχή σου πάρω'
αλλ'αφού συλήσω από σε τα περίκλυτα όπλα, Αχιλλέα,
τον νεκρό στους Αχαιούς θα δώσω πάλιν' έτσι κι εσύ να πράξης.")

Η Άννα Τζιροπούλου ("Ο εν τη λέξει λόγος") μας μιλάει για την αρμονία, για τη σχέση της με την ελληνική γλώσσα και τη μουσική:

" "Ήπερ μόνη ελληνική εστίν αρμονία" (Πλατ.Λάχης14).... Όμως ο Έλλην λόγος"πάσι πάντα μουσικώς συνήρμοσε και συνέδεσε.." (Ποσειδώνιος φιλόσοφος Frg309)..."Φθόγγος εστί φωνής εναρμονίου τάσις.."(Θέων Σμυρναίος, Περί Συμφων.6)
Φθόγγος δια την ελληνικήν γλώσσαν σημαίνει δύο: α) ανθρώπινη φωνή και β)μουσικός ήχος. Όπως δε επεξηγεί ο Πλούταρχος (Ηθικά 1025F) "Αρμονία -εστί- το εκ φθόγγων και διαστημάτων. Φθόγγος μεν, εν και ταυτόν. Διάστημα δε, φθόγγων ετερότης και διαφορά. Μιχθέντων δε τούτων ωδή γίνεται." Απαραίτητο όρος της ανα-μίξεως είναι η αρμονία: "...εστί μεν ουν αρμονία πολυμιγέων ένωσις... και δίχα φρονεόντων συμφρόνησις.."(Φιλόλαος Πυθαγόρειος), δηλαδή: "Αρμονία εστί ένωσις πολυμιγέων και συμφρόνησις (ομοφρονία, συμφωνία) των δίχα (=κεχωρισμένως) φρονούντων."
Η "Μουσική" με τη σημερινή έννοια απεκαλείτο Αρμονία, δηλαδή συμ-φωνία ήχων. Και σήμερα στα Ωδεία, το Μάθημα της Συνθέσεως ονομάζεται "Αρμονία". Είναι ο κλάδος της μουσικής επιστήμης "ο πραγματευόμενος περί των συγχορδιών", δηλ. της συνηχήσεως τριών ή περισσοτέρων μουσικών φθόγγων.
Ο Ηράκλειτος υπεστήριζε ότι "αρμονίη αφανής, φανερής κρέσσων".
"Η μεν αρμονία αόρατον τι και ασώματον και πάγκαλον τι θείον εστί." (Πλάτων, Φαίδων 36)
"Σεμνή η αρμονία και θείον τι και μέγα." (Πλουτάρχου, Περί μουσικής 1139)
Γι'αυτό και ο λατίνος Vitruvius παρατηρεί: "Η αρμονία (harmonia) είναι κλάδος της Μουσικής δύσκολος και σκοτεινός, ιδίως για όσους αγνοούν την ελληνική. Για να την ερμηνεύσουμε είναι ανάγκη να χρησιμοποιήσουμε λέξεις ελληνικές που δεν έχουν αντίστοιχες στην λατινική.""

Σημειώνει ο Αριστοτέλης ("Μετά τα Φυσικά" 985-6) σχετικά με τους Πυθαγορείους: "Επειδή επί πλέον έβλεπαν ότι τα πάθη και οι αναλογίες των [μουσικών] αρμονιών, βρίσκονται σε αριθμητικές σχέσεις- μια λοιπόν και τους εφαίνοντο ότι εξ ολοκλήρου η φυσική κατασκευή όλων των άλλων πραγμάτων είναι καθ'ομοίωσιν με τους αριθμούς, και μια και, από το άλλο μέρος, εφαίνοντο οι αριθμοί πρώτοι από όλη τη φύση, ότι δηλαδή είναι οι πρωταρχικές πραγματικότητες του Σύμπαντος- έφτασαν στην αντίληψη ότι οι αρχές των αριθμών είναι τα στοιχεία όλων των όντων, και ολόκληρος ο ουρανός είναι αρμονία κι αριθμός. Και όσες αντιστοιχίες είχαν βρη μέσα στους αριθμούς και στις αρμονίες της μουσικής που ταίριαζαν με τα φαινόμενα και τα μέρη του ουρανού και με όλη την κοσμική τάξη τις συνένωναν και τις έμπαζαν στο σύστημά τους...." (απόδοση: Ν.Κυργιόπουλος)

 
Ενώ ο Πλάτων (Τίμαιος 47C , απόδοση: Θ.Βλυζιώτης, Χ.Παπαναστασίου), διευκρινίζει:
"Και πάλιν, ό,τι εις την μουσικήν είναι χρήσιμον δια την φωνήν και μας την κάμνειν ακουστήν, μας εδόθη χάριν της αρμονίας. Διότι η αρμονία, επειδή έχει κινήσεις ομοίας με τα μέσα μας περιφοράς της ψυχής, έχει δοθεί από τας Μούσας εις όποιον με φρόνησιν συναναστρέφεται αυτάς, όχι χάριν τέρψεως αλόγου, καθώς τώρα νομίζεται ότι χρησιμεύει, αλλά ως σύμμαχος της ψυχής μας, όταν αυτή αναλαμβάνη να φέρη εις τάξιν και συμφωνίαν προς εαυτήν την περιφοράν της ψυχής, εάν αυτή περιήλθε μέσα μας εις αταξίαν και δυσαρμονίαν...."

 

Και, κλείνουμε....

"Οι Μούσες με εναλλαγή, με καλή φωνή όλες
υμνούν τ'αθάνατα δώρα των θεών, των ανθρώπων
τα βάσανα που έχοντας με θεών εξουσία
ζουνάσκεφτοι κι ανήμποροι και μπορετό δεν είναι
να γιατρέψουν το θάνατο, τα γερατιά να διώξουν.
Ωριοπλέξουδες χάριτες, καλοστόχαστες Ώρες,
Αρμονία, Ήβη, κόρη του Δία κι Αφροδίτη
κει αρχίζουν να χορεύουν πιασμένες χέρι-χέρι'
ουτ' άσχημη ούτε μικρή μαζί τους τραγουδάει,
αλλά και μεγαλόσωμη και θαυμαστή στην όψη,
του Απόλλωνα ομότροφη, η Άρτεμη τοξεύτρα." 

(Ομηρικοί Ύμνοι, Εις Απόλλωνα, απόδοση:Θ.Μαυρόπουλου)

Υ.Γ. Μου το απέστειλαν σε μέιλ για να το δημοσιεύσω και το συμπεριλαμβάνω εδώ μιας κι είναι σχετικό: