"Τῶν νεογνῶν καὶ νηπίων φύλαξ γενόμενος,
ἐκ πάσης ἐπηρείας, καὶ δεινῆς καχεξίας,
ἀλώβητα τὰ βρέφη καὶ ἀσινῆ, διαφύλαττε πάντοτε,
καὶ εὐτεκνίαν παράσχου Στυλιανέ, τοῖς προστρέχουσι τῇ σκέπῃ σου."
Ο Άγιος Στυλιανός (ο Παφλαγών) είναι ο κατεξοχήν άγιος προστάτης των βρεφών και των παιδιών, ο άγιος που τα "στυλώνει" και τα "στεργιώνει" στη ζωή, όπως αποκαλύπτει και η Υμνολογία του αλλά και η παράδοση του λαού μας.
Σημειώνει ο λαογράφος μας Δημήτριος Λουκάτος ("Τα φθινοπωρινά", εκδόσεις Φιλιππότη):
"Το όνομά του (από το στύλος, που μπορεί να οφείλεται και σε ασκητικό στυλιτισμό) έδωσε αφορμή να θεωρηθεί ο άγιος "στύλος" προστασίας και υγείας, ιδιαίτερα των άρρωστων παιδιών, αλλά και στηρικτής της εγκυμοσύνης των ασθενικών μητέρων, που συνήθως απέβαλλαν. Τους εστύλωνε τις γέννες. Στις θεραπευτικές αυτές ιδιότητες του αγίου συνέβαλε και η Υμνολογία του.
Ο Άγιος Στυλιανός παριστάνεται συνήθως "γέρων μακρυγένης-διχαλογένης" που κρατεί στην αγκαλιά του ένα βρέφος σπαργανωμένο και στο χέρι του χαρτί κατεβατό (ειλητάριον) που γράφει:
"Παίδων φύλαξ πέφυκα, Θεού το δώρον" (*Κόντογλου, "΄Εκφρασις" Α'τόμος)
Η παράσταση αυτή είναι από τις πιο εκλαϊκευμένες της αγιογραφίας μας που την αναζητούν ιδιαίτερα οι μητέρες, για τα παιδιά τους (τις κρεμούν στα κρεβατάκια τους ή στα καρότσια τους) ή και για τις εγκυμονούσες (να στυλώνει η γέννα τους). Τη βοηθητική σημασία της εικόνας του Αγίου Στυλιανού τονίζει και το λαϊκό Συναξάρι του, συνιστώντας στους ίδιους τους γονείς να τη ζωγραφίζουν.
Σέβονται πολύ οι νοικοκυρές τη γιορτή του και δεν κάνουν δουλειές. "Τ'άι- Στυλιανού, όσες έχουν παιδιά, δεν δουλεύουν, για να ζήσουν τα παιδιά τους." (Θράκη 1910)
"Οι μικρομάνες (που έχουν παιδί στην αγκαλιά) δεν δουλεύουν τ'άι-Στυλιανού, για το παιδί τους." (Ήπειρος, 1969).
Στα ασθενικά παιδιά φροντίζουν να δίνουν το όνομα Στυλιανός, για να στυλώσουν κι εκείνα και τ'αδέρφια τους. Σε περιόδους βρεφικών επιδημιών τα βαφτιστικά ονόματα Στέλιος (όπως και Στέργιος) παρουσιάζονται συχνότερα. Η ονοματοθεσία αυτή δίνεται κι από πρωτύτερα, σαν υπόσχεση (τάμα) στον άγιο, για να κρατηθεί το παιδί-έμβρυο."Καταγράφει κι ο λαογράφος μας Νικόλαος Πολίτης στα "Λαογραφικά Σύμμεικτα" (τόμος Β', "Ωκυτόκια"):
"Τὴν μνήμην αὐτοῦ αἱ ἔχουσαι τέκνα τιμῶσι δι' ἀργίας, ἐπικαλοῦνται δ' αὐτόν εἰς διαφύλαξιν τῶν νηπίων, διότι θεωρεῖται φύλαξ τῶν παίδων ὡς ἀποκαλεί αὐτόν και ἡ ρῆσις, ἡ προσγραφόμενη εἰς τὴν εἰκόνα του ὑπὸ τῶν ἀγιογράφων. Κατὰ τὸν Συναξαριστήν ὁ ἅγιος οὗτος ἀσκητεύων ἐντὸς σπηλαίου ἐν τῇ ἐρήμῳ ἔγινε ἱατρὸς διαφόρων καὶ ἀνιάτων παθῶν' διότι, ὅταν συνέβαινε θανατηφόρος ἀσθένεια εἰς τὰ νήπια καὶ ἀπέθνησκον, ἔμενον δὲ ἄτεκνοι οἱ γονείς των, τότε ὄσαι μητέρες ἐπικαλοῦντο μετὰ πίστεως τὸ ὄνομα τοῦ ἅγίου τούτου Στυλιανοῦ καὶ ἐζωγράφιζον τὴν ἁγίαν αὐτοῦ ἐικόνα πάλιν ἐγέννον ἄλλα τέκνα, ἀλλὰ καὶ τὰ ἀσθενοῦντα νήπια ἐλυτρώνοντο ἀπὸ τὴν ἀσθένειαν. Τὰ αὐτὰ περίπου ἐπαναλαμβάνει καὶ ἡ Ἀκολουθία τοῦ ἁγίου' ὅτι "ἔγινε θεραπευτῆς παθῶν ἀνιάτων' ὅταν γὰρ ἐφθοροποιὸς θάνατος ἔκαμνεν ἀτέκνους τὰς γενεώσας γυναῖκας μὲ τὸν θάνατον τῶν βρεφῶν των, αἰ μητέρες ἐπικαλώμεναι τὸ τοῦ ἁγίου ὄνομα καὶ ζωγραφίζουσαι τὸ τίμιον αὐτοῦ εἰκόνισμα πάλιν ἐτρέπουνταν εἰς τεκνογονίαν."
Ταῦτα συνηθίζονται μέχρι τῆ σήμερον' καὶ πρὸς τούτοις οἱ γονεῖς τῶν ὁποίων ἀποθνήσκουσι τὰ τέκνα ἐπιθέτουσιν εἰς τὸ γεννόμενον μετὰ τὸν θάνατον ἀδελφοῦ του τὸ ὄνομα Στυλιανὸς ἤ Στυλιανή, ἄν εἶναι θῆλυ. Αἱ Ἀραχωβίτισσαι (τοῦ Παρνασσοῦ) ἐπικαλοῦνται τὴν βοήθειαν του ἀγίου Στυλιανοῦ πρὸς ευτοκίαν.
Ο κρητικός λαογράφος μας Νίκος Ψιλάκης, αναφέρει στο πολύτιμο πόνημά του "Λαϊκές τελετουργίες στην Κρήτη" (εκδόσεις Καρμάνωρ):
"Σε άλλες περιοχές της χώρας η γιορτή του Αγίου Στυλιανού εορτάζεται με εθιμικές προσφορές. Στον Βώλακα Δράμας, για παράδειγμα, πηγαίνουν στην εκκλησία κόλλυβα υπέρ των παιδιών. (*Αικατερινίδης) Δε μας είναι γνωστά τέτοια έθιμα στην Κρήτη. Απλώς είναι ο άγιος "διὰ τοὺς παίδας καὶ τὰ βρέφη" και σε πολλές περιοχές συνήθιζαν να βαφτίζουν τα βρέφη που αντιμετώπιζαν πρόβλημα υγείας στη χάρη του. Το ίδιο έκαναν και όσοι δε μπορούσαν να αποκτήσουν ή να "αποτάξουν" παιδιά.:
"Όσες δεν τους στεργιώνουνε παιδιά τάσσονται να βγάλουν το όνομά του Στελιανός ή Στελιανή."
Στις εκκλησίες του Αγίου Στυλιανού στις εικόνες του που υπάρχουν σε διάφορους ναούς τα περισσότερα τάματα φέρουν παραστάσεις νηπίων ή παιδιών."
Ακόμη, σύμφωνα με το θεολόγο και φιλόλογο Απόστολο Ποντίκα (Εφημερίδα Ελευθερία) :
"Στην περιοχή της Θράκης υπάρχει το έθιμο την ημέρα της γιορτής του Αγίου, οι μικρομάνες να μην κάνουν καμία εργασία τη μέρα αυτή, για να είναι γερά τα παιδιά τους.Στη Θεσσαλία, οι πρακτικές μαμές, σταύρωναν την ετοιμόγεννη με την εικόνα του αγίου, για να γεννήσει ανώδυνα. Στα χωριά της Ελασσόνας και Κοζάνης, σήκωναν ύψωμα οι γυναίκες που είχαν μικρά παιδιά, και το μοίραζαν μετά τη Θεία Λειτουργία στους εκκλησιαζόμενους, για υγεία των παιδιών τους. Εξάλλου, στη Θεσσαλία είναι διαδεδομένο το όνομα Στέργιος, αντί του Στυλιανός και Στεργιανή, που και εδώ δηλώνεται το στέριωμα, το κραταίωμα..
Θεσσαλοί κτηνοτρόφοι την ημέρα της γιορτής του αγίου κρεμούσαν στη στάνη μικρή εικόνα του αγίου για να φυλάει τα ζωντανά τους και προπαντός τα νεογέννητα αρνάκια και κατσικάκια."
