φθιν-οπωρ-ινά και άλλα

φθιν-όπωρον: κυρίως το τελευταίον μέρος της οπώρας (άλλως και μετόπωρον δηλ. μετά την οπώραν, το και νυν φθινόπωρον, κοινώς "χινόπωρο"), Ηροδ.4.42, 9.117, Ιππ.Αφ.1244, Θουκ.2.31, Αριστ.π.τα Ζ. Ιστ.8.19, 4, κ.αλλ.
Καθ'Ησύχ.: "φθινόπωρον, ο από της πεντεκαιδεκάτης Αυγούστου μηνός έως της πεντεκαιδεκάτης Δεκεμβρίου. οι δε από της εικοστής δευτέρας Αυγούστου έως πάλιν εικοστής δευτέρας Δεκεμβρίου."

όπου,

οπώρα: το μέρος του έτους μεταξύ της επιτολής του Σειρίου και της του Αρκτούρου (δηλ. από των μέσων Ιουλίου, όλος ο Αύγουστος και το μέρος του Σεπτεμβρίου), τουτέστι το δεύτερον ήμισυ του θέρους ' ούτως ο Αριστοτέλης λέγει "οπωρινή ισημερία", Μετεωρ.3.2, 3.

Ο Όμηρος έχει τα δύο, θέρος και οπώρη, ομού, "θέρος τεθαλυιά τ'οπώρη", Οδ.Λ.191 ' ο Σείριος είναι ο αστήρ της ώρας ταύτης του έτους, Ιλ.Χ.27, πρβλ.οπωρινός.

Παρά τοις μετέπειτα συγγραφεύσιν η λέξης εδήλου ωρισμένην τινά ώραν του έτους, το φθινόπωρον, αλλ'ην έτι εν χρήσει μετά της σημασίας του θέρους, ""αρξάμενος από του ηρινού χρόνου προ οπώρας", Ξεν.Ελλ.3.2, 10, πρβλ.Αριστ.Μετεωρ.1.12,1.

Αυτή ήτο η προσφορωτέρα ώρα του έτους προς πέπανσιν του καρπού των τε αγρών και των δέντρων, "νέας δ'οπώρας ηνίκ' αν ξανθή στάχυς" Αισχύλ. Αποσπ.305.

Η ώρα των σφοδρών θυέλλων, "ήματ'οπωρινώ, ότε λαβρότατον χέει ύδωρ Ζεύς", Ιλ.Π.385, πρβλ.Ησ. Έργ.κ. Ημ.672. Παρ' Ησ. ένθ'ανωτ. αι βροχαί αυταί αποδίδονται εις τον Νότον, όστις λέγεται ότι πνέει περί τα τέλη της ώρας ταύτης του έτους, "οπωρινόν όμβρον και χειμών' επιόντα Νοτοιό τε δεινάς αήτας". Όταν λοιπόν γίνηται λόγος περί βορρά ως του επικρατούντως ανέμου, πρέπει να νοήσωμεν το πρώτον μέρος της ώρας ταύτης, "ως σ'ότ' οπωρινός Βορέης νοαρδέ'αλωήν αίψ'αγξηράνη", Ιλ.Φ 346, πρβλ. Οδ.Ε.
328.

Επειδή αυτή ήτο ώρα των καρπών, κατήντησε να σημαίνει τούτο τον καρπόν, "γλαυκής οπώρας... χυθέντος εις γην Βακχίας απ'άμπελου", Σοφ.Τρ.703.


Μεταφορικά η θερινή ακμή, δηλ. ακμή, άνθος της νεότητος, ως το "ώρα", Πινδ.Ι.2.8., Ν.5.11 ' ώριμος παρθενία, Αισχύλ.Ικ.998, 1015.

("Μέγα Λεξικόν της Ελληνικής Γλώσσης", Liddell - Scott)