Πλήθος τα έθιμα αυτών των ημερών της Αποκριάς, πλήθος τα έθιμα που, μάλιστα, έχουν ρίζες πανάρχαιες οι οποίες χάνονται στο βάθος του χρόνου. Ένα από τα πιο ενδιαφέροντα που λάβαινε χώρα στη Βιζύη της Θράκης, μας περιγράφει με το μοναδικό του τρόπο, ο ποιητής Γεώργιος Βιζυηνός. Είναι το έθιμο των "Καλογέρων", το οποίο συναντάμε και σε άλλα μέρη της Ελλάδος, ακόμη και σήμερα, με κάποιες παραλλαγές κι απλοποιήσεις και με διαφορετικές ονομασίες. Αξίζει να διαβάσει κανείς την υπέροχη περιγραφή του Βιζυηνού στον παρακάτω σύνδεσμο:
Ένα βιβλίο, μια σπάνια ανατύπωση από τον ΙΕ τόμο του "Αρχείου του Θρακικού Λαογραφικού και Γλωσσικού Θησαυρού", εκδόσεων του 1950, που έπεσε στα χέρια μου ψάχνοντας σε κάποιο παλαιοβιβλιοπωλείο, καταγράφει πολύτιμες πληροφορίες για το έθιμο τούτο, στηριζόμενο στην περιγραφή του Βιζυηνού και όχι μόνο. Σάρωσα εδώ κάποιες μόνο από τις σελίδες του, αρκετές ίσως για μιαν ανάρτηση -αλλά δε μπορούσε να γίνει αλλιώς. Η εγγραφή, επομένως, δεν είναι μικρή και αφορά μονάχα όποιον πραγματικά ενδιαφέρεται για όλα αυτά και είναι διατεθειμένος να αφιερώσει λίγο χρόνο ώστε να την αναγνώσει. Σημειώνει, λοιπόν, ο μεγάλος λαογράφος μας Πολύδωρος Παπαχριστοδούλου:
Και ιδού η βασική περιγραφή του εθίμου:
Ο έτερος σπουδαίος λαογράφος μας Γεώργιος Μέγας, σημειώνει σχετικά στο βιβλίο του "Ελληνικής γιορτές και έθιμα της λαϊκής λατρείας":
"[...] Αρχαιότατο, τέλος στοιχείο των διονυσιακών μύθων ήταν η καταδίωξη του θεού και ο φόνος. Οι κάτοικοι των Δελφών πίστευαν ότι ο Διόνυσος πεθαίνοντας μεταφερόταν στον ναό του Απόλλωνα. Αλλά ο θάνατός του ήταν απλώς η προϋποθεση της αναγέννησής του την άνοιξη. Σε όλα αυτά υπόκειται προφανώς η πανάρχαια πίστη στον "ενιαυτόν δαίμονα", δηλαδή στη βλάστηση, που επίσης πεθαίνει και ξαναγεννιέται μια φορά το χρόνο.
Το έθιμα των Καλογέρων, με αυτό ή άλλα ονόματα (ο Κούκερος, η Χούχουτος, ο Σταχτάς, ο Μπέης ή Κιοπέκμπεης, οι Πιτεράδες, κ.λ.π.) συναντάμε και σε άλλα χωριά της ανατολικής και βόρειας Θράκης, όχι βέβαια με την ίδια, όπως στη Βιζύη, θεατρική ανάπτυξη, αλλά με μιμικές πράξεις που δείχνουν, κάποτε ακόμα πιο καθαρά τον ευετηρικό σκοπό του. Κι εκεί ο Κούκερος (ή ο Μπέης ή ο Βασιλιάς) εκλεγμένος απ'τους προύχοντες, γυρίζει σ'όλο το χωριό με συνοδεία μεταμφιεσμένων, ντυμένος με δέρματα ζώων, με κουδούνια κρεμασμένα στο σώμα του και με φαλλόμορφο ραβδί στο χέρι. Σε ορισμένες περιοχές τον μεταφέρουν πάνω σε δίτροχη άμαξα που την κινούν νέοι' με τα πειράγματα και τις αισχρολογίες τους, αυτός και η ακολουθία του, θυμίζουν τον θίασο των "κομαστών" και τα "εξ αμάξης" των αρχαίων Αθηναίων στα "κατ'αγρούς Διονύσια", τους Χόες και τα Λήναια.
Δε λείπει από εκεί το όργωμα με νέους ή γυναίκες ζεμένες στο αλέτρι ή η σπορά σιταριού, κριθαριού, κ.λ.π. με άσεμνες συνήθως ευχές, αλλά σε μερικά χωριά ακολουθεί και μίμηση συνουσίας του Κούκερου και της Κουκερίνας, της γυναίκας του, με τον ξύλινο φαλλό (χωριό Ευκάρυο) του Αράπη και της Καdίνας (=γυναίκας) (χωριό Ορτάκιοϊ), επάνω στην οργωμένη και σπαρμένη με αυτόν τον τρόπο γη, ενώ στο Κωστί τα παλικάρια που ζεύονται στο ζυγό "άμα γλέπασι τις γυναίκες επέφτασι κάτω μπρούμυτα" και ο ζευγολάτης "έπαιρνε χώματα πε κει που κάθουντασ' οι γυναίκες και έλειφε τα παιδιά πα στο τσακάτι (στο μέτωπο)"."
και σε απόδοση στη νεοελληνική του Κώστα Δούκα:
Αξίζει, επίσης, να δείτε δύο καλοφτιαγμένα και πολύ ενδιαφέροντα βιντεάκια για τα σχετικά έθιμα της Αποκριάς στην Απείρανθο της Νάξου:
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου