Της Αγίας Άννης ανασαίνει η μέρα! (προστάτιδα των ατέκνων)

Τα λαϊκά έθιμα κι οι παραδόσεις είναι λιγοστά για τούτη τη μεγάλη γιορτή της ορθοδοξίας. Στο έργο του λαογράφου μας Δημητρίου Λουκάτου "Συμπληρωματικά του χειμώνα και της άνοιξης" (εκδόσεις Φιλιππότη), αναφέρεται πως:

"Της αγίας Άννης, ανασαίνει η μέρα", 

την οποία έκφραση ερμηνεύει ο ίδιος ως εξής:

"Η γιορτή αυτή έχει ένα χαρούμενο πλησίασμα προς τα Χριστούγεννα, ακόμη και μετεωρολογικά (φύγαμε από το φθινόπωρο)." 

Αγία Άννα- Κόντογλου Φώτης

Η Αγία Άννα, όμως, θεωρείται και η κατ'εξοχήν προστάτιδα της μητρότητας και των ατέκνων ζευγαριών. Τούτο προκύπτει, προφανώς, από το γεγονός ότι η ίδια και ο σύζυγός της παρέμεναν επί χρόνια άτεκνοι μέχρι  -κι ενώ είχαν φτάσει σε μεγάλη ηλικία - να εισακουστούν οι προσευχές τους στο Θεό και η Άννα να ευλογηθεί να συλλάβει τη Θεοτόκο, γεγονός που γιορτάζουμε σήμερα, 9 Δεκεμβρίου. Αναφέρει ο Μάξιμος ο Ομολογητής στο βίο της Παναγίας:

"Αλλὰ ἡ ἀπουσία τέκνων ἔθλιβε σφοδρῶς τοὺς σεβαστοὺς καὶ ἀξιοτίμους γονεῖς τῆς Παρθένου ἐξ αἰτίας τῶν ὀνειδισμῶν ἐκ μέρους τῶν ἀφρόνων ἀνθρώπων ἐπειδὴ ὡς ἄτεκνοι δεν ἐδικαιοῦντο, κατὰ τὸν Μωσαϊκὸν Νόμον, νὰ προσφέρουν τὰ δῶρα των εἰς τὸν Ναόν' (σημ. Ὁ άξων γύρω ἀπὸ τὸν ὁποῖον ἐστρέφοντο ὁ Νόμος καὶ οἱ Προφῆτες ἦταν ἡ ἐνανθρώπισις τοῦ Θεοῦ. Κάθε Ἰσραηλίτης εἶχε τὴν κρυφὴ ἐλπίδα ὅτι ἴσως ἀπὸ αὐτὸν τὸν ἴδιο ἤ ἀπὸ τοὺε ἀπογόνους του θὰ προέλθει ὁ Μεσσίας. Οἱ ἄτεκνοι δὲν ἠμποροῦσαν νὰ ἐλπίζουν σὲ κάτι τέτοιο, γιἀυτὸ καὶ ὅλοι τοὺς περιφρονοῦσαν.) καὶ ἤθελαν νὰ εὑρεθῆ τρόπος νὰ τεκνοποιήσουν ὄχι μόνον γιὰ νὰ εξαλείψουν τὸ ὄνειδος ἀπὸ αὐτοὺς τοὺς ἴδιους, ἀλλὰ ἀπὸ ὁλόκληρον τὸν κόσμον καὶ νὰ τοῦ προξενήσουν μίαν ὑπέρτατην δόξαν. Τότε ἡ μακαρία Ἄννα μιμουμένη τὴν παλαιὰν ἐκείνην Ἄννα, τὴν μητέρα τοῦ Σαμουήλ, κατέφυγε εἰς τὸν Ναὸν καὶ παρεκάλεσε τὸν Δημιουργὸν των ἁπάντων νὰ τῆς χαρίσει καρπὸν κοιλίας, διὰ νὰ τοῦ ἀφιερώση μὲ την σειρὰν της τὸ δῶρον ποὺ θὰ τῆς ἔδινε. ὁμοίως, ὁ δίκαιος Ἰωακεῖμ δὲν ἔμεινε ἄπρακτος, ἀλλ' ἐζητοῦσε ἀπὸ τὸν Θεὸν τὴν λύσιν τῆς ατεκνίας. 

Ὁ πολυεύσπλαχνος καὶ πλουσιόδωρος Βασιλεὺς εἰσήκουσε τῆς προσευχῆς τοῦ δικαίου κι ἀπέστειλε εἰς τὸν καθένα χωριστὰ τὴν καλὴν ἀγγελίαν. [...] Ὁ άγγελος τοῦ Θεοῦ ἐπαρουσιάσθη ἐνώπιόν της καὶ εἴπε:"Ὁ Θεὸς εἰσήκουσε τὴν προσευχήν σου' θὰ γεννήσεις τὴν εὐαγγελίστριαν τῆς χαρᾶς καὶ θὰ τὴν ὀνομάσης Μαριάμ, ἀπὸ τὴν ὁποῖαν θὰ προέλθη ἡ σωτηρία τοῦ σύμπαντος κόσμου"."

(Ἀγίου Μαξίμου τοῦ Ὁμολογητοῦ, "Ὁ βίος τῆς ὑπερευλογημένης Δεσποίνης ἡμῶν Θεοτόκου καὶ ἀειπαρθένου Μαρίας", ἐκδόσεις: Ἱερὸν κελλίον ἁγίου Νικολάου Μπουραζέρη, Ἅγιον Ὅρος) 

Σημειώνει σχετικά κι ο Λουκάτος:

"Η υμνογραφία της γιορτής αυτής είναι ολόκληρη ένας πανηγυρικός ύμνος για τη λύση της στειρότητος, που ανταποκρίνεται και στο αίσθημα, ή στην ψυχολογία, παρομοίων ανθρώπινων πόθων και περιπτώσεων, πολύ περισσότερο που ο τοκετός έδωσε και τη μητέρα του Χριστού:

Ὑπήκουσε τῆς Ἄννης, Θεὸς, τοὺς στεναγμοῦς

καὶ πρόσεσχε Κύριος δεήσει τῆ αὐτῆς.

Καὶ ἀτεκνίας τὸ νέφος διασκεδάσας,

φωτὶ αὐγάζει εὐτεκνίας παραδόξως.

Ὅθεν συλλαμβάνει τὴν μόνην Ἁγνήν."

Ιερά Σκήτη Αγίας Άννης, πηγή: Άγιον Όρος- Άθως

Από τα πιο ξακουστά Μοναστήρια της Αγίας Άννας είναι η Ιερά Σκήτη της στο Άγιο Όρος, ενώ, σύμφωνα με το Λουκάτο, τα πιο κοσμικά πανηγύρια της λαμβάνουν χώρα το καλοκαίρι κατά την επέτειο της κοίμησής της (25 Ιουλίου), με πιο γνωστά "στη Βαμβακού Λακωνίας, στην Καστανίτσα Κυνουρίας, στη Λακύθρα Κεφαλλονιάς καθώς και στα φερώνυμα χωριά".

Στο διαδίκτυο κυκλοφορεί, μάλιστα, μια παράδοση σχετική με τη θαυματουργικές δυνάμεις της Αγίας Άννας για την περίπτωση της τεκνοποίησης της οποίας είναι αδύνατον να εντοπίσω την αρχική πηγή καταγραφής και να την παραθέσω, εφόσον έχει καταντήσει μάστιγα πλέον η αντιγραφή κι αναπαραγωγή κειμένων κι εργασιών από ιστοσελίδα σε ιστοσελίδα χωρίς την παραπομπή στην αρχική πηγή με κάποιον ενεργό σύνδεσμο. (Αναζητώντας κάτι, κατάφερα να εκνευριστώ όταν συνειδητοποίησα πως πέραν του ότι αμέτρητες εγγραφές μου από το 2007 μέχρι τώρα έχουν αντιγραφεί αυτολεξεί σε ιστοσελίδες, εφημερίδες, ιστολόγια, κλπ χωρίς καμία απολύτως αναφορά στην πηγή -ή με αναφορά σε άσχετη πηγή ή, στην καλύτερη, με μια σκέτη αναφορά "από φιρίκι" που δεν παραπέμπει πουθενά κι έτσι ο επόμενος που αντιγράφει βάζει εκείνους ως ενεργή πηγή- ότι ούτε καν εμφανίζονται -οι αρχικές- στις μηχανές αναζήτησης! Βέβαια η ζημιά ξεκίνησε με το που σταμάτησε να παρέχει υπηρεσίες το pathfinder και μεταφερθήκαμε στο blogger αναγκαστικά αλλάζοντας διεύθυνση και το ιστολόγιο από firiki.pblogs.gr μετονομάστηκε σε firikia.blogspot.com κι εξαφανίστηκε από το "χάρτη"... Να μην σχολιάσω και συγκεκριμένο ιστολόγιο που, χρόνια τώρα, έχει αντιγράψει όλες μα όλες (!) τις λαογραφικές αναρτήσεις μου κι όχι μόνο -αλήθεια, τόσο εντυπωσιάστηκαν, αλλά δε αφήσαν ουδέποτε ένα σχόλιο ή μια καλημέρα; Τέλος πάντων. O tempora o mores! Αναμενόμενο. Όλοι ζητούν την εύκολη και γρήγορη λύση του copy/paste για μια ανούσια "επιβράβευση"  υψηλής επισκεψιμότητας... Θλιβερό... Τουλάχιστον να μεταδίδεται η όποια γνώση....Αυτό, φυσικά, ήταν και το ζητούμενο όταν, το 2007, ξεκίνησα να καταγράφω τα της λαογραφίας του τόπου μας στο "φιρίκι": να είναι όλα όσα μελετούσα συγκεντρωμένα και προσβάσιμα σε τούτη τη διαδικτυακή γωνιά .) Η παράδοση που κυκλοφορεί, λοιπόν, χωρίς δυστυχώς να μπορώ να εντοπίσω από πού προέρχεται, είναι η εξής:

"Η Αγία Άννα θεωρείται η προστάτης των παιδιών και της μητρότητος. Πολλές είναι οι αφηγήσεις των μοναχών της Σκήτης για ζευγάρια που είχαν χάσει κάθε ελπίδα τεκνοποίησης και έγιναν γονείς με τη βοήθεια της Αγίας Άννης, όταν με ευλάβεια και πίστη κατέφυγαν σ’ αυτήν και ζήτησαν τη βοήθειά της. Χαρακτηριστική είναι η παρακάτω αφήγηση:
Ο Σουλτάνος της Λήμνου δεν μπορούσε ν’ αποκτήσει παιδί και για το λόγο αυτό ήταν πολύ στεναχωρημένος. Άκουσε από τους κατοίκους του νησιού, που επισκέπτοντο το Άγιον Όρος και τη σκήτη της Αγίας Άννης, για τα θαύματα της μητέρας της Παναγίας και τη βοήθεια που αυτή προσέφερε στα άτεκνα ζευγάρια, προκειμένου αυτά να αποκτήσουν παιδί. Πείσθηκε από τις ιστορίες που κυκλοφορούσαν και για το λόγο αυτό έστειλε με κάποιους προσκυνητές δώρα στη Σκήτη, στη χάρη της Αγίας Άννης και ζήτησε να του φέρουν λάδι και αγίασμα της Αγίας. Οι χριστιανοί, επειδή ο Σουλτάνος ήτο αλλόθρησκος, πέταξαν τα δώρα και δεν του έφεραν τίποτα. Ο Σουλτάνος επέμενε και έστειλε πάλι δώρα στη χάρη της Αγίας και ζήτησε πάλι να του φέρουν αγίασμα και λάδι και μάλιστα απείλησε τους προσκυνητές με αυστηρές κυρώσεις, σε περίπτωση που δεν του τα φέρουν.
Οι μοναχοί της Σκήτης, επειδή ο Σουλτάνος δεν ήτο χριστιανός και υπό το βάρος της απειλής, του έστειλαν πόσιμο νερό και όχι αγίασμα και κοινό λάδι. Η Αγία Άννα, λόγω της πίστεως και επιμονής του Σουλτάνου, τον βοήθησε και απέκτησε ένα υγιέστατο παιδί και αυτός από ευγνωμοσύνη εδώρησε στη χάρη της Αγίας το κανδήλι που φαίνεται στην εικόνα, το οποίο είχε τάξει και επειδή ο κατασκευαστής έκλεψε μέρος του πολύτιμου υλικού, ο Σουλτάνος προσέθεσε στο κάτω μέρος, το αυγό που φαίνεται, ώστε το τάμα να είναι πλήρες."

 Χρόνια πολλά σε όλες τις Αννούλες του χιονιά κι ιδιαιτέρως στην μάνα μου!