Σκόρπιοι λόγοι του αγαπημένου μου Αγίου Μάξιμου του Ομολογητή (580-662), τη μνήμη του οποίου γιορτάζουμε σήμερα...
"...Η Γραφή παρουσιάζει τον Θεό να ομιλεί ανάλογα με την ψυχική διάθεση εκείνων που δέχονται την πρόνοιά του, υπαινισσόμενη την βουλή του Θεού με τους τρόπους τους σύμφυτους με τη δική μας φύση." (Προς Θαλάσσιον, Περί αποριών)
"Αλογία λέει την αδυναμία παραστάσεως με λόγο των υπέρλογων και ανοησία την αδυναμία να εννοήσει κάποιος αυτό που είναι πάνω από τον νου." (Σχόλια εις το Περί μυστικής θεολογίας)
"Έχει σε τόσο βαθμό ριζώσει στη φύση των ανθρώπων μέσω της αισθήσεως η δύναμη της αλογίας, ώστε οι πολλοί να νομίζουνε ότι ο άνθρωπος δεν είναι τίποτα άλλο παρά σάρκα, που ως δύναμη για απόλαυση της παρούσας ζωής έχει την αίσθηση." (Κεφάλαια θεολογικά και οικονομικά Β')
"Όπου δεν εξουσιάζει ο λόγος, κυριαρχεί συνήθως η αίσθηση, όπου κατά κάποιο τρόπο έχει αναμιχθεί η δύναμις της αμαρτίας, παρασύροντας την ψυχή με την ηδονή σε οίκτο της συγγενούς υποστατικά δεμένης μαζί της σάρκας, κατά την οποία, εγχειρίζοντας σε αυτήν, ως φυσική λειτουργία της, την επιμέλεια της σάρκας, που είναι όλο πάθος και ηδονή, την απομακρύνει από την φυσική ζωή και την πείθει να γίνει δημιουργός της ανυπόστατης κακίας." (Κεφάλαια θεολογικά και οικονομικά Α')
"Ως αμαρτία μη θεωρήσεις αυτήν που γίνεται σε μας, όπως για παράδειγμα μοιχεία ή αδικία ή κάτι άλλο παρόμοιο, αλλά αυτό που λέει σημαίνει το εξής: Αποτυγχάνοντας από το αγαθό και από την φυσική κίνηση, δηλαδή την τάξη, οδηγούμαστε στην παρά φύση άλογη και πλήρη και ανούσια ανυπαρξία' γι'αυτό και λέει ότι το κακό δεν είναι κατά κανένα τρόπο ον." (Σχόλια εις το Περί θείων ονομάτων)
"Λέει ότι το κακό έχει αρχή (η αρχή του βρίσκεται στη δική μας παρά φύση κίνηση), το αγαθό όμως δεν έχει αρχή, διότι το αγαθό υπάρχει από την φύση του πριν από όλη την αιωνιότητα και τον χρόνο. Το αγαθό, λέει, είναι νοητό και αυτό μόνο πρέπει να νοούμε, ενώ το κακό δεν είναι νοητό κι αυτό μόνο δεν πρέπει να νοούμε. [...] Το κακό, λέει, ότι είναι φθαρτό (διότι η φύση του κακού είναι η φθορά, που δεν έχει πουθενά καθόλου καμιά ύπαρξη), ενώ το αγαθό είναι άφθαρτο, επειδή υπάρχει πάντοτε και ποτέ δε σταματά να υπάρχει και είναι ο φύλακας όλων εκείνων μέσα στα οποία υπάρχει. Το αγαθό το ζητούμε με το λογιστικό, το ποθούμε με το επιθυμητικό, το φυλάγουμε απαραβίαστο με το θυμικό, το διακρίνουμε επιστημονικά με την αίσθηση χωρισμένο από τα άλλα, εκφράζοντάς το με την φωνή το κάνουμε φανερό σε όσους το αγνοούν, με την γονιμότητα το πληθαίνουμε ή, για να πούμε την αλήθεια, εμείς πληθαίνουμε κατά το αγαθό." (Προς Θαλάσσιον, Περί αποριών)
"...Δεν υπάρχει σχεδόν καμμιά απολύτως αμαρτία στους ανθρώπους, που δεν έχει αρχή της γενέσεώς της την αλόγιστη σχέση της ψυχής προς την αίσθηση για χάρη της ηδονής. [...] Δεν υπάρχει σχεδόν αρετή στους ανθρώπους που να μην έχει την αρχή της γενέσεώς της στην εσκεμμένη άρνηση της ψυχής προς την αίσθηση..." (Κεφάλαια θεολογικά και οικονομικά Γ')
"Σε κάθε αρετή ακολουθεί ηδονή και πόνος. Πόνος της σάρκας που έχει στερηθεί την ήπια και μαλακή αίσθηση και ηδονή της ψυχής που εντρυφά στους πνευματικούς λόγους, καθαρούς από κάθε τι το αισθητό." (Κεφάλαια θεολογικά και οικονομικά Δ')
"Κάθε ηδονή από τις απαγορευμένες συμβαίνει να γίνεται οπωσδήποτε από πάθος μέσω μιας αισθήσεως προς κάποιο αισθητό.[...] Διότι όταν η επιθυμία προστεθεί στην αίσθηση μεταβάλλεται σε ηδονή, δίνοντάς της μορφή. Και η αίσθηση, που την κινεί η επιθυμία προκαλεί την ηδονή, προσλαμβάνοντας το αισθητό. Αντιληφθέντες λοιπόν οι άγιοι ότι η ψυχή, αν πορεύεται παρά φύση μέσω της σάρκας προς την ύλη, ντύνεται την χοϊκή μορφή, κινούμενοι αυτοί μέσω της ψυχής προς το Θεό σκέφτηκαν να οικειώσουν με πρέποντα τρόπο την σάρκα στον Θεό, καλλωπίζοντάς την κατά το δυνατόν με τις θείες ανταύγειες μέσω της ασκήσεως των αρετών." (Κεφάλαια θεολογικά και οικονομικά Ε')
"Αγνοεί κάποιος την πείρα της ηδονής και της οδύνης από την αίσθηση, όταν προσδέσει τον νου του στον Θεό και ελευθερωθεί από την σωματική σχέση." (Προς Θαλάσσιον, Περί αποριών)
"Εκείνος που απομάκρυνε τον νου του από την αγάπη προς το Θεό και τον έχει προσδεμένο σε κάποιο από τα αισθητά, αυτός είναι εκείνος, που προτιμά το σώμα περισσότερο από την ψυχή και εκείνα που έγιναν από τον Θεό περισσότερο από τον Θεό που τα έκτισε."(Κεφάλαια περί αγάπης, Εκατοντάς Α')
"...Δεν υπάρχει σχεδόν καμμιά απολύτως αμαρτία στους ανθρώπους, που δεν έχει αρχή της γενέσεώς της την αλόγιστη σχέση της ψυχής προς την αίσθηση για χάρη της ηδονής. [...] Δεν υπάρχει σχεδόν αρετή στους ανθρώπους που να μην έχει την αρχή της γενέσεώς της στην εσκεμμένη άρνηση της ψυχής προς την αίσθηση..." (Κεφάλαια θεολογικά και οικονομικά Γ')
"Σε κάθε αρετή ακολουθεί ηδονή και πόνος. Πόνος της σάρκας που έχει στερηθεί την ήπια και μαλακή αίσθηση και ηδονή της ψυχής που εντρυφά στους πνευματικούς λόγους, καθαρούς από κάθε τι το αισθητό." (Κεφάλαια θεολογικά και οικονομικά Δ')
"Κάθε ηδονή από τις απαγορευμένες συμβαίνει να γίνεται οπωσδήποτε από πάθος μέσω μιας αισθήσεως προς κάποιο αισθητό.[...] Διότι όταν η επιθυμία προστεθεί στην αίσθηση μεταβάλλεται σε ηδονή, δίνοντάς της μορφή. Και η αίσθηση, που την κινεί η επιθυμία προκαλεί την ηδονή, προσλαμβάνοντας το αισθητό. Αντιληφθέντες λοιπόν οι άγιοι ότι η ψυχή, αν πορεύεται παρά φύση μέσω της σάρκας προς την ύλη, ντύνεται την χοϊκή μορφή, κινούμενοι αυτοί μέσω της ψυχής προς το Θεό σκέφτηκαν να οικειώσουν με πρέποντα τρόπο την σάρκα στον Θεό, καλλωπίζοντάς την κατά το δυνατόν με τις θείες ανταύγειες μέσω της ασκήσεως των αρετών." (Κεφάλαια θεολογικά και οικονομικά Ε')
"Αγνοεί κάποιος την πείρα της ηδονής και της οδύνης από την αίσθηση, όταν προσδέσει τον νου του στον Θεό και ελευθερωθεί από την σωματική σχέση." (Προς Θαλάσσιον, Περί αποριών)
"Εκείνος που απομάκρυνε τον νου του από την αγάπη προς το Θεό και τον έχει προσδεμένο σε κάποιο από τα αισθητά, αυτός είναι εκείνος, που προτιμά το σώμα περισσότερο από την ψυχή και εκείνα που έγιναν από τον Θεό περισσότερο από τον Θεό που τα έκτισε."(Κεφάλαια περί αγάπης, Εκατοντάς Α')
"Όταν ο νους ταξιδεύει με τον έρωτα της αγάπης προς τον Θεό, τότε δεν αισθάνεται ούτε τον εαυτό του, ούτε κανένα εξ ολοκλήρου από τα πράγματα του κόσμου. Διότι, καταφωτιζόμενος από το θείο και άπειρο φως, παραμένει ασυγκίνητος προς όλα εκείνα που έγιναν από αυτόν, όπως ακριβώς και ο αισθητός οφθαλμός μένει αδιάφορος προς τα αστέρια όταν ανατείλει ο ήλιος." (Κεφάλαια περί αγάπης, Εκατοντάς Α')
Άγιος Μάξιμος ο Ομολογητής
* Αποσπάσματα από το πόνημα του Βενεδίκτου Ιερομονάχου Αγιορείτου: "Μαξιμιανόν Ταμείον" (ήτοι Ευρετήριον θεμάτων των απάντων του Αγίου Μαξίμου του Ομολογητού) (Έκδοσις Συνοδεία Σπυρίδωνος Ιερομονάχου, Ιερά Καλύβη "Άγιος Σπυρίδων Α'", Νέα Σκήτη Αγίου Όρους)
