"Οι καθηγητές μας....Πόσα μας δίδαξαν!... Όλα ωφέλιμα. Όλα χρειάζονται. Αρκεί να έχεις ταπείνωση και πίστη. Εάν έχεις ταπείνωση, όσα διαβάζεις και γνωρίζεις σε ταπεινώνουν περισσότερο. Εάν έχεις πίστη, όσα γνωρίζεις σε κάνουν να πιστέψεις θερμότερα. Έτσι είναι η γνώση. Θα ενισχύσει ή την ταπείνωσή σου ή τον εγωισμό σου' ή την πίστη σου ή την απιστία σου.
[...] Ξέρεις, η γνώση από αλαζονεία είναι επικίνδυνη και για αυτόν που την κατέχει και για τους άλλους. Να έχεις γνώση. Άμα, δεν μπορείς να ξεχωρίσεις, να πούμε, το κακό απ'το καλό; Εάν δε μπορείς να διακρίνεις το ψέμα απ'την αλήθεια, το φως απ'το σκοτάδι, την αμαρτία απ'την αρετή; Εάν δε μπορείς να ξεχωρίσεις την προσωρινότητα απ'την αιωνιότητα; Σε τί μπορεί να σε ωφελήσει η γνώση; Σε τί θα σε βοηθήσει; Εισιτήριο είναι αυτό που έχεις στην ψυχή.
Είδες, παιδί μου; Πολλοί σήμερα οι μορφωμένοι, λίγοι όμως οι ευτυχισμένοι. Γιατί; Γιατί το γεμάτο μυαλό και η άδεια ψυχή δε σου δίνουν χαρά. Τη χαρά πρέπει να κατέβεις στην ψυχή να την πάρεις. Σου πουλάει και το μυαλό αλλά μέχρι να βγεις από το μαγαζί του έλιωσε. Η γνώση του λόγου, της παρουσίας, της αγάπης, του ελέους, της σοφίας, του θελήματος του Θεού ωφελούν, χαροποιούν, σώζουν τον άνθρωπο. Καλή η γνώση που σε βοηθά, που σε οδηγεί στην αυτογνωσία, στη Θεογνωσία. Υπάρχει και γνώση φιλοτάραχος, δαιμονοφιλής, θεοστυγής". Ο Θεός να φυλάξει τα παιδιά μας. Πάντως, η γνώση είναι φως. Χρειάζεται. Ό,τι μάθει ο άνθρωπος καλό είναι. Αρκεί να έχει ψυχή. Είναι φως η γνώση, μα μόνο το φως του Θεού μπορεί να φωτίσει τα σκοτάδια μας. Ε, τώρα, άλλο ο ήλιος και άλλο ο φακός. Το ίδιο είναι;"
"Άγριο πράγμα ο πόλεμος. Μήπως κι ο πνευματικός, ο αόρατος, εύκολος είναι; Ακήρυχτος πόλεμος, να πούμε. Αόρατος ο εχθρός, κάθε λεπτό μια μάχη ισχυρή. Εκεί που χτυπά το λογισμό και τρέχουν οι ενισχύσεις, επιτίθεται στο σώμα, κυριεύει την επιθυμία, πυροβολεί την υπομονή, βομβαρδίζει με την αμέλεια, σε ρίχνει στο χαντάκι της ακηδίας. Χρησιμοποιεί ο εχθρός τα όπλα που του έδωσες, τα πάθη σου. [...] Όταν έρχονται εδώ στο καλυβάκι μας άνθρωποι από τον κόσμο, το πρώτο που τους ρωτώ είναι αν εξομολογούνται, αν προσεύχονται και κοινωνούν. Για να δω αν είναι άοπλοι ή οπλισμένοι."
"... η ανησυχητική απουσία του πατέρα μου στο μέτωπο και η βαριά παρουσία του παππού στο σπίτι έφεραν τη μητέρα μου σε απελπισία. "Τί θα κάνω αν σκοτωθεί ο άνδρας μου στον πόλεμο με δυο παιδιά μέσα σε τόση σκληρότητα; Πώς θα ζήσω;" σκέφτηκε.
Βλέπεις, η απελπισία τρυπώνει σαν το φίδι πρώτα στο λογισμό. Ξέρεις πώς την ονομάζει ο άγιος Νεκτάριος; "Μέλαινα θυγατέρα του Άδη"! Μάλιστα, κόρη του Άδη, τη λέει. Γεννήθηκε για να καταστρέψει την ύπαρξη των ανθρώπων και να τους εξαφανίσει από προσώπου της γης. Όπου αντηχήσει το όνομά της, εκεί η φθορά και η καταστροφή ιδρύουν το κράτος τους. Η ερήμωση και ο αφανισμός ακολουθούν τα ίχνη της. Είναι άρνηση των πάντων. Άρνηση της ελπίδας, άρνηση του ουρανού, άρνηση της πρόνοιας και της παντοδυναμίας του Θεού. Τίποτα χειρότερο από την απόγνωση. Μέσα στην απελπισία σου δεν βλέπεις τίποτα. Ομίχλη πηχτή.
Έτσι, η μητέρα μου θεώρησε την εγκυμοσύνη της κόλαση. Από το παραθύρι της απογνώσεως να πούμε, μόνο κόλαση βλέπεις. Έκανε βαριές δουλειές χωρίς να είναι προσεκτική. Αλλά όσο και να θέλει ο άνθρωπος, αν δε θέλει ο Θεός, τίποτα δε γίνεται. Όταν πέρασαν τα χρόνια και ήρθα στο καλυβάκι μας, έλεγε η μητέρα μου: "Αυτό το παιδί έλεγα ότι θα είναι η κόλασή μου. Έγινε, όμως, με την καλογερική του και την προσευχή του ο παράδεισός μου, η σωτηρία μου"."
"Οι κλειστές πόρτες της ζωής. Άργησα, αλλά κατάλαβα. Η αγάπη του Θεού άλλες πόρτες ανοίγει και άλλες κλείνει. Όταν σου ανοίγει, ευχαρίστησε, δοξολόγησε και προχώρα. Όταν βρίσκεις κλειστή πόρτα μην παίρνεις το λοστό του θελήματός σου να τη σπάσεις, να τη διαρρήξεις. Δεν είναι εκεί για σένα, δεν το καταλαβαίνεις; Σπάμε πόρτες και μπαίνουμε σε μία κόλαση και διαμαρτυρόμαστε στο Θεό που προσπάθησε να μας εμποδίσει. Πόσοι άνθρωποι χάνουν τη ζωή τους μπροστά σε μια πόρτα, προσπαθώντας να την ανοίξουν, τη στιγμή που ο Θεός τους έχει ανοίξει την πόρτα και το δρόμο που τους αξίζει. Ό,τι ορίζει ο Θεός αξίζει για τον άνθρωπο."
"...Ο κόσμος δε χωρά στην πόρτα του Αγίου Όρους. Είδες τις πορτούλες εδώ; Όλες στενές και χαμηλές είναι. Είναι πολύ μικρός ο κόσμος για να χωρέσει το μεγαλείο του Θεού. Όποιος θελήσει να φέρει τον κόσμο εδώ, μένει κι αυτός απ'έξω. Θα μου πεις, πώς φέρνω τον κόσμο εδώ; Σαν το μικρόβιο τρυπώνει στο θέλημα, καλύπτεται με τη διάθεσή του, κρύβεται κάτω απ'τις αισθήσεις σου. Γι'αυτό με την υπακοή καθαρίζεις το θέλημα, με την ταπείνωση θεραπεύεις τη διάθεση και με την άσκηση ελευθερώνεις τις αισθήσεις."
"Στο Άγιο Όρος είναι ατελείωτες οι διαδρομές. Μπορεί με σύμμαχο το χρόνο και σύντροφο τον κόπο να τις περπατήσεις. Ναι, το Όρος μπορεί και να το περπατήσεις. Το Άγιον, απέραντο. Απεριόριστο. Ανεξάντλητο. Εκεί, ο άγριος λογισμός ημερεύει. Η καρδιά κρατά άλλο ήχο, κατανυκτικό, χαμηλό, ταπεινό. Εκεί χορταίνει την ειρήνη. Στο Όρος μπορεί να δεις πολλά. Στο Άγιον να μη δεις τίποτα. Γιατί το Άγιον κρύβεται από τα μάτια των ανθρώπων και έτσι συναντά το βλέμμα του Θεού. Στο Όρος πατάς γη. Στο Άγιον, τον ουρανό. Στο Όρος να πας για να συναντήσεις το Άγιον.
Μια άγρια χαράδρα τα Κατουνάκια. Σαν ένα τραύμα στο σώμα του Άθωνα. Μα και οι κάτοικοι, οι ασκητές από τους πρώτους που ήρθαν από την Παλαιστίνη και την Αίγυπτο κυνηγημένοι από του Άραβες, μέχρι τους σημερινούς, για το τραύμα ήρθαν. Το τραύμα που λέγεται άνθρωπος. Αυτόν ήρθαν να θεραπεύσουν, ψάχνοντας την πηγή της ίασης, που είναι μια πληγή. Η λογχισμένη του Κυρίου πλευρά. Θανάσιμο το τραύμα. Ζωοδόχος η πληγή.
Όταν ανεβαίνεις το μονοπάτι, πρέπει να σιωπήσεις. Μέσα σου. Επιτίμησε το λογισμό. Ας σταματήσει για λίγο. Μάλωσε την επιθυμία. Ενός λεπτού εσωτερικής σιωπής. Τότε θα ακούσεις βόλια να πέφτουν, άρματα να βροντούν. Ιαχές μάχης να ακολουθούν. Μα, πού ήρθα; θα πεις. Πολλές οι μάχες και δυνατές. Εδώ κονταροχτυπήθηκαν η Ανάσταση με το θάνατο, το πνεύμα με την ύλη, η σάρκα με την ψυχή, ο άνθρωπος με το Θεό. Αυτές τις μάχες δεν τις έγραψε η ιστορία, μα η σωτηρία στο βιβλίο της αλήθειας. Αυτό που το Άγιο χέρι του Θεού κρατά."
"...Ο προσευχόμενος άνθρωπος γίνεται θυσιαστήριο που αναπαύεται ο Θεός. Εκεί που βρίσκει ανάπαυση ο Θεός, βρίσκουν και οι άνθρωποι. Γι'αυτό τρέχουν στους αγίους. Εκεί ο Θεός αναπαύεται. Εκεί βρίσκουμε κι εμείς ανάπαυση."
"Κάνοντας κομποσκοινάκι για τον αδελφό, στρέφεις το βλέμμα του Θεού στον άνθρωπο. Όταν Του λες με αγάπη, με αγωνία, με πόνο για τον άλλον "ελέησον", Του λες "κοίταξέ τον, φώτισέ τον, βοήθησέ τον, σώσε τον, παρηγόρησέ τον, θεράπευσέ τον, αγκάλιασέ τον, Θεέ μου"."
"...Πάντως, πας να δώσεις και παίρνεις. Πας να προσφέρεις και κερδίζεις. Πας να σώσεις με τη Χάρη του Θεού και σώζεσαι. "
"Αυτός που σκανδαλίζει έχει φθόνο. Αυτός που σκανδαλίζεται έλλειψη αγάπης. Να έρχεται το σκάνδαλο και να σβήνει, να πεθαίνει στον καλό σου λογισμό, στην καθαρή σου καρδιά και στην πολλή σου προσευχή. [...] Η πτώση του άλλου πόνος να γίνεται και στην ψυχή και στην προσευχή και όχι σκάνδαλο."
"... Μετά από αυτό ξέρετε τί έλεγε ο γέροντας: "Προσέχετε τεκνία Χριστού. Προσέχετε μην σκληρύνεσθε. Όπου σκληρότης υπερηφάνεια, εκεί παρακοή και τα σκάνδαλα." Όταν το έλεγε αυτό ο γέροντας, ερχόταν στο λογισμό μου ο Αββάς Ποιμένας. Κάποτε τον επισκέφθηκαν κάποιοι γέροντες και τον ρώτησαν: "Αν δούμε τους αδελφούς να νυστάζουν, πιστεύεις ότι πρέπει να τους ξυπνήσουμε για να προσέχουν την αγρυπνία;". Εκείνος ο μακάριος τους απάντησε: "Δεν ξέρω. Δεν είμαι ικανός να σας συμβουλέψω. Αν με ρωτάτε τί θα έκανα εγώ, αν έβλεπα τον αδελφό να νυστάζει ή να κοιμάται στην ακολουθία, σας λέω ότι θα έβαζα το κεφάλι του στα γόνατά μου για να τον ξεκουράσω..."."
27η Φεβρουαρίου: Μνήμη Οσίου Εφραίμ Κατουνακιώτου
* αποσπάσματα από το βιβλίο: "Έλα Φως..." - "Συνάντηση με τον Όσιο Εφραίμ τον Κατουνακιώτη" του π.Σπυρίδωνα Βασιλάκου, εκδόσεις: Θεσβίτης, Θήρα 2022
