Μίλα μου για μήλα! (στο βουνό των Κενταύρων..)

Στα πολύ παλιά χρόνια, εκείνα που λέμε μυθολογικά, εδώ στο βουνό μας, το βουνό των Κενταύρων, το "εινοσίφυλλον", έλαβαν χώρα οι λαμπροί γάμοι ενός θνητού βασιλιά και μιας αθάνατης νεράιδας. Τούτος ο βασιλιάς, δυσκολεύτηκε αρκετά να την καταφέρει, καθ'ότι εκείνη θεά άπιαστη, νύμφη της θάλασσας, πού'χε το χάρισμα ν'αλλάζει μορφές, να γίνεται πότε φωτιά, πότε νερό και πότε άγριο θηρίο. Ακολουθώντας, όμως τη συμβουλή του σοφού Κενταύρου Χείρωνα, παραφύλαξε και την άρπαξε κρατώντας την γερά μέχρι να πάρει την αρχική μορφή της, τη μορφή της πανέμορφης Νηρηϊδας. Κι έτσι, λοιπόν, την παντρεύτηκε με γλέντι μεγάλο και τρανό φαγοπότι κι όλους τους θεούς καλεσμένους. Όλους, εκτός από μια θεά, μια θεά κομματάκι στρίγγλα, κακόβουλη κι αντιπαθητική που κανείς δε σκέφτηκε να την καλέσει στους γάμους. Κι από κει ξεκίνησε το κακό... Τούτη η θεά, η Έριδα (Έρις), καθώς τσαντίστηκε που δεν ήταν καλεσμένη, πήγε χολωμένη κι έριξε στο τραπέζι των θεών ένα μήλο ως έπαθλο ομορφιάς με την επιγραφή "η καλή λαβέτω" κι όπως συνεχίζει ο Ευριπίδης με τα λόγια της Ωραίας Ελένης (Ευριπίδου, "Ελένη"23):

"Και θα σας πω τα πάθια μου' τρεις ήρθαν

θεές στης Ίδας την κοιλάδα νά'βρουν

τον Αλέξανδρο (Πάρι), για τα καλλιστεία,

η Ήρα, η Κύπρις (Αφροδίτη) κι η Παρθένα κόρη (Αθηνά)

του Δία, θέλοντας η κάθε μια τους

στο τέλος του αγώνα να νικήσει

της ομορφιάς. Μα η Κύπριδα με δόλο

επρόσφερε εμέ, την ομορφιά μου

-αν είναι ομορφιά η δυστυχία-

γυναίκα να γενώ του Αλεξάνδρου,

κι έτσι νικά. Και ο Ιδαίος Πάρις

τη μάντρα του άφησε κι ήρθε στη Σπάρτη

γυναίκα του να πάρει εμένα."

Έτσι, στους φημισμένους γάμους του βασιλιά Πηλέα και της Νηρηϊδος Θέτιδος, εδώ στο Πήλιον όρος, που έγιναν με τη συμβολή του Κενταύρου Χείρωνα -ο οποίος, παρεμπιπτόντως χάρισε στο φίλο του Πηλέα κι ένα δόρυ φτιαγμένο από μηλιά- με αιτία ένα μήλο, τον γνωστό μήλο της Έριδος, δόθηκε η πρώτη αφορμή για να ξεσπάσει ο περίφημος Τρωικός Πόλεμος!

Και για νά'ρθουμε στα δικά μας τώρα... Τούτο το βουνό, με την παράδοση στα μήλα -κάθε λογής!- κάθε φθινόπωρο ροδοκοκκινίζει, ντύνεται γιορτινά (ίσως για να τιμήσει τους γάμους εκείνου του βασιλιά με τη νεράιδα.. ποιός ξέρει;), καθώς ωριμάζει ο καρπός των κατάφορτων δέντρων στις πλαγιές και στα χωράφια. Ίσως νά'ναι και το πιο όμορφο δέντρο η μηλιά, όταν βρίσκεται στην εποχή της, όταν τα δέντρα, θαρρείς γκαστρωμένα, φτάνουν στην ώρα τους, για να μας χαρίσουν μ'απλοχεριά το γέννημά τους..

Και, πραγματικά, δε μπορώ να περιγράψω τη θλίψη που με στοιχειώνει, όταν αισθάνομαι τόνους από τούτους τους νόστιμους και θρεπτικούς καρπούς, που μας δωρίζει η μάνα γη και που με κόπο κάποιοι συνεχίζουν να επιμένουν να καλλιεργούν, να σαπίζουν παρατημένοι στα ψυγεία, καθώς ουδείς έμπορος ενδιαφέρεται να τους αγοράσει.. Κι απορώ, όταν έχουμε τόσο καρπό, υπέροχο καρπό, γιατί πρέπει να γίνονται τόσες ανεξέλεγκτες εισαγωγές και η ντόπια παραγωγή να εγκαταλείπεται στο έλεός της- αν όχι, για να σβήσουν απ'την Ελλάδα την αγροτιά. Άσε που έχω βαρεθεί να βλέπω παντού, κάθε λογής μήλα που κυκλοφορούν στις αγορές, να βαφτίζονται πηλιορείτικα!
Πέρσι την άνοιξη θυμάμαι, ένας φίλος με τόνους μήλα απούλητα στοιβαγμένα στα ψυγεία (όπου, συν τοις άλλοις, πληρώνεις και τα ψυκτικά) τα πήρε, τα φόρτωσε στην καρότσα κι άρχισε να τα μοιράζει πεσκέσι σε γνωστούς κι αγνώστους. "Θες δυο κλούβες; Είναι ωραία μήλα, θρεμμένα μοναχά με κοπριά. Να μην πεταχτούνε.." Κι όσα περισσέψανε, τροφή για τα ζώα. Τουλάχιστον να μη σαπίσουνε στα ψυγεία..
Φέτος άκουσα και το καλό, από έναν έμπορο σ'έναν παραγωγό "Θα τα πάρω, αλλά αν δε βρω να τα διοχετεύσω στην αγορά, θα σου τα γυρίσω πίσω και θα πληρώσεις και τα ψυκτικά. Αν πουληθούν, κάτι θα σου δώσω κι εσένα."

Μήλα πανέμορφα, λαχταριστά και να μην τα ζητά κανείς.. Να παλεύεις να τ'αναστήσεις, να τα καλλιεργήσεις, να τα κλαδέψεις, να τ'αρέψεις (να αραιώσεις, δηλαδή, τα δέντρα από τον πολύ καρπό, ώστε να δυναμώσουν και να μη γίνει μικροκαρπία), να τα συλλέξεις, να τα ξεδιαλέξεις... για να μείνουν να σαπίζουν στα αζήτητα. Κι αν βρεθεί κανείς να τ'αγοράσει, το αντίτιμο είναι μηδαμινό για τον κόπο σου. Αλλά, τουλάχιστον, να βρεθεί κανείς, να βγουν τα έξοδα, κι αυτά τα έρμα να μην πάνε χαμένα.. τα πονάς.. Σίγουρα τα πονάς, γιατί πλέον με όλα τούτα, ασχολούνται μονάχα όσοι έχουν μεράκι. Οι υπόλοιποι, είδαν κι απόειδαν, εγκατέλειψαν τα δέντρα στην τύχη τους...

Την περασμένες μέρες, ευτυχώς πριν πιάσουν οι δυνατές βροχές, μαζεύαμε μήλα. Ανά χείρας η φωτογραφική, καθώς διαρκώς με πλανεύαν οι χρωματισμοί απ'τα φορτωμένα κλωνιά με τους γινομένους καρπούς. Κι ύστερα, ξεδιάλεγμα στις κλούβες. Να μην είναι χτυπημένα και χαλάσουνε, να μην είναι μικρά και τα σνομπάρει ο κακομαθημένος πελάτης. Τα μικρά θα τα γευτούμε εμείς, που μας νοιάζει μοναχά το περιεχόμενο. Τα χτυπημένα θα τα χαρούν τα ζωντανά- τ'άλογα, τα πρόβατα, τα κατσίκια.. Αρκεί τουλάχιστον να πουληθούνε τα καλά, τα φιγουράτα όπως τα θέλουνε...

   (Δ.Δημητράκου, "Μέγα Λεξικόν όλης της Ελληνικής Γλώσσης")

* "Κι η Σαγιτεύτρα (θεά Άρτεμις) τότε θύμωσε, κι ευτύς τους ξαπολύνει

φύτρα θεϊκιά, κακό, λευκόδοντο, μουνουχισμένο κάπρο.

Κι εχύθη αυτός στου Οινέα τα χτήματα και ρήμαζε τα πάντα'

και σώριαζε στο χώμα σύγκορμα δέντρα μεγάλα πλήθος

με όλες τις ρίζες τους και με όλο τον καρποφόρο ανθό τους."

   (Ομήρου Ιλιάς Ι 538-542, απόδοση: Ν.Καζαντζάκη- Ι.Θ.Κακριδή)

[σημ. Ο πίνακας στην αρχή της εγγραφής, είναι της Άννας Φαραντάτου]