Ο Προκόπης κόβγει αγγούρια...

"Τ' Άι Προκόπη η δουλειά σου νά'ναι λιγοστή
αν θέλεις να προκόψεις" 

και

"Καρπός αλωνισμένος τ' Άι Προκόπη δεν προκόβγει!" 

λένε οι Κρητικοί, αλλά, όπως μας πληροφορεί ο Μ.Γρηγοράκης ("Κρητικά Λαογραφικά για τους μήνες"), "μπορεί τ' Άι Προκόπη να μην προκόβγουν οι δουλειές, προκόβγουν όμως τα κηπευτικά τη μέρα της γιορτής του, γιατί τα ευλογεί κι η σοδειά θα πάει καλά:

"Ο Προκόπης κόβγει αγγούρια κι η Αγιά Μαρίνα σύκα
κι Αϊ Λιάς κόβγει σταφύλια με καλάθια και μαντήλια"" 

 

(ή "κι ο Άϊ-Λιάς τα σταφυλάκια μες στα βεργοπανεράκια", όπως λεν στο Μεσολόγγι.) Από την άλλη, όμως, όπως προτρέπει κι η πρώτη παροιμία, "αντίθετα από τις αργίες των άλλων μικρογιορτών, σήμερα επιβάλλεται λιγοστή εργασία, για προκοπή της κάθε δουλειάς", καθώς "το όνομα του αγίου αυτού ο ελληνικός λαός το έχει συμβολικό για την προκοπή, όπως το έχει κι η Εκκλησία, που το επικαλείται στις ευχές του γάμου, για να ευλογήσει τους νεόνυμφους". (Δ.Λουκάτος, "Τα καλοκαιρινά"). Επιπλέον, "κι οι στείρες γυναίκες επικαλούνται τον άγιο για να τεκνοποιήσουν."

 
Του Αγίου Προκοπίου, λοιπόν, σήμερα... άντε και καλή προκοπή!

Υ.Γ. Μιας, όμως και αναφερθήκαμε στα αγγούρια και, μιας και σαφέστατα είναι η εποχή τους όπως προδίδει κι η λαϊκή παροιμία και, μιας και ακόμη και μεταφορικά θεωρώ ότι είναι επίκαιρα όσο ποτέ (βλέπε: "Τα βρήκαμε αγγούρια!" , "Εδώ είναι το αγγούρι!" κ.α. χειρότερα...), ε, ας αναφερθούμε λιγάκι σ'αυτό τον δροσερόν εποχιακό μας καρπό που αναπτύσσεται ταχύτητα, τόσο ώστε να λέμε "πότε φύτρωσε τ'αγγούρι, πότε μάκρυνε η ουρά του!".

Αγγούρι εκ του αγγούριον, υποκοριστικό του άγουρος εκ του αρχαίου άωρος (α στερητικό + ώρα). Ίσως γιατί τρώγεται άγουρο (πριν σποριάσει) και τραγανό, σε σχέση με το πρώτο ξαδερφάκι του το πεπόνι (εκ του πέπων = ώριμος), που το γευόμαστε ώριμο και μελωμένο.
Αποτελεί το καρπό του "πέπονος του ημέρου". Κολοκύθια, αγγούρια, πεπόνια, μια οικογένεια εξάλλου. Μας πληροφορεί σχετικά ο Π.Γ. Γεννάδιος στο πολύτιμο "Φυτολογικόν Λεξικόν" του, πως "Μετά τον Θεόφραστον [372-287/5 π.Χ.] το όνομα Σίκυος πέπων ή απλώς Πέπων επικράτησε δια το" κοινό πεπόνι, ενώ "Σίκυος ή Σικύς ελέγετο ο τότε ή και προγενεστέρως εισαχθείς ανά τας ελληνικάς χώρας ήμερος Πέπων, ήτοι η κοινή Αγγουριά", της οποίας, μάλιστα ο καρπός το αγγούρι, λέγεται και "τρυφερό (εν Ευβοία), τροφαντό (εν Κύπρω) και αμελέτητο ενιαχού".

Αρκετά σχετικά με το αγγούρι και δη των αρχαιοτέρων χρόνων, μας αναφέρει κι ο Αθήναιος στους περίφημους "Δειπνοσοφιστές" (Γ4,5) του:

Ας κλείσουμε, όμως εδώ, με μια ακόμη σχετική και σοφή λαϊκή παροιμία:

"Μη χορεύεις φούρια-φούρια κι ο χορός δεν είν' αγγούρια!"