της Ζωοδόχου Πηγής

"Τη Νιά-Παρασκευή (ή "Παρασκευή του Πάσχα"), πάλι γιορτή της Παναγιάς, της "Ζωοδόχου Πηγής".

Κέντρο της λατρείας αυτής είναι η Κωνσταντινούπολη, όπου από πολύ παλιά (5ος αιώνας) υπήρχε αγίασμα και εκκλησία. Ήταν το περίφημο ιστορικό αγίασμα του Βαλουκλή, που έδωσε τη γνωστή παράδοση για τα τηγανισμένα ψάρια του Μοναστηριού του που "πήδησαν στο νερό", όταν οι Τούρκοι πήραν την Πόλη, το 1453. (Βλ.Πολίτου, Παραδόσεις, αρ.31,32). Πάνω από τον ερειπωμένο χώρο του Αγιασματος, ξαναϊδρύθηκε, τον περασμένο αιώνα (1833) - με άδεια του Σουλτάνου Μαχμούτ Β'- μεγάλος ναός (και παρεκκλήσι στο αγίασμα) και καθιερώθηκε από τότε (Πατριάρχης Κωνστάντιος), η γιορτή της "Ζωοδόχου πηγής".

Εκκλησίες και μοναστήρια στην Ελλάδα, πολλά, με αξιοπρόσεχτες "λαϊκές" εικονογραφήσεις της "Παναγίας - Κρήνης", με παραστάσεις των εκάστοτε θαυμάτων της. [...] Τα ιερά αυτά δείχνουν μια συνέχεια λατρείας νερού στην Ελλάδα με τις γνωστές ιαματικές του περιπτώσεις, που η Παναγιά-Πηγή, ή "Χρυσοπηγή", έχει την πιο ελπιδοφόρα αρμοδιότητα να το προσφέρει. Τα σημερινά τροπάριά της ψάλλουν:

(Δημήτρη Λουκάτου, "Συμπληρωματικά του Χειμώνα και της Άνοιξης")

"Την Παρασκευή της Διακαινίσιμου γιορτάζεται η Παναγία ως Ζωοδόχος Πηγή. Τότε γίνεται προσκύνημα στα αγιάσματα κάθε τόπου, πανηγύρι και λιτανεία που τελειώνει με μεγάλο χορό. Είναι περίφημος ιδίως ο παραδοσιακός "χορός της τράτας" τον οποίον χορεύουν οι γυναίκες των Μεγάρων τη μέρα αυτή."

(Γ.Α.Μέγας, "Ελληνικές γιορτές και έθιμα της λαϊκής λατρείας")