Λαζαρίνες, Λάζαροι και Λαζαράκια..

Σήμερα του Λαζάρου...

"... Αύριο θα πάω να πω τα Λαζαράκια. Θα πάω μόνη μου, αφού δεν ξέρω άλλα παιδιά να πάμε μαζί. Και θα πάω μόνο εδώ μέσα στην πολυκατοικία. Βρήκα και καλαθάκι.

Στη Σύμη βγαίνουμε παρέες παρέες. Έναν τον ντύνουμε με το σεντόνι Λάζαρο. Κάνει, δηλαδή, τον Αναστημένο Λάζαρο. Κι εμείς πάμε στα σπίτια, λέμε το τροπάριο και μας δίνουν αυγά, που τα βάζουμε στα καλαθάκια μας. Μας δίνουν και Λαζαράκια. Κάτι ψωμάκια, δηλαδή, με καρύδια και μύγδαλα και σουσάμι και μπαχάρια διάφορα. Κι όπως είμαστε απ'τη νηστεία του σαραντάμερου... μας φαίνονται σπουδαία!...

Για αυτό και σήμερα ζυμώσαμε με τη μάνα μου Λαζαράκια. Για τα παιδάκια που θά'ρθουν αύριο να μας τα πούνε.

[...]

Σήμερα έβαλα τα καλά μου, πήρα το καλαθάκι μου και βγήκα. Πήγα πρώτα εδώ δίπλα, στη γριά. Αυτή ποτέ δε βγαίνει απ'το σπίτι της. Κάποια κυρία έρχεται δυο τρεις φορές το μήνα και της φέρνει κάτι πακέτα τρόφιμα. Χτυπάω, μου ανοίγει η γριά. Από μέσα φαίνεται η χοντρή. Φοράει πάλι την αντρική πιτζάμα... Της λέω το τροπάριο.

Πές μας, Λάζαρε, τί είδες

εις τον Άδη που επήγες;

Είδα φόβους, είδα τρόμους

είδα βάσανα και πόνους.

"Όξω και μακριά, γρουσούζα, αναθεματισμένη" φώναξε η γριά και μού'κλεισε την πόρτα στη μούρη.

Η μάνα μου τ'άκουσε, άνοιξε και μού'πε: "Δεν πειράζει, πήγαινε αλλού. Αυτή είναι παράξενη... Μη στεναχωριέσαι..."

Στου κυρίου Αλέκου δε μου άνοιξαν. Πήγα στους αποπάνω. Στο ισόγειο. Εκεί που κλαίει το μωρό. Μου ρίξαν στο καλαθάκι μου πέντε δραχμές!...

Άλλο και τούτο!... Αυγά καλέ!... Αυγά, πρέπει να βάλουν στο καλαθάκι. Άσπρα, άβραστα αυγά. Θα τα βάψουμε με τα δικά μας, τη Μεγάλη Πέμπτη, για το καλό! Αυγά! Ένα, δύο, τρία... Αλλά αυγά.

Ε, φαίνεται δεν είχε αυγά, έδωσε λεφτά. Τέλος πάντων... Δεν πειράζει!... Έκανα το γύρο της πολυκατοικίας. Άλλοι με διώξανε, άλλοι μου δώσανε λεφτά. Αυγά μού'δωσε μόνο η Μαρία...

Η Μαρία!... Όταν με είδε με το καλαθάκι μου να της λέω το τροπάριο, έβαλε τα κλάματα. Σαράντα χρόνια, λέει, είχε ν'ακούσει του Λαζάρου. Σαράντα χρόνια!... Εμείς το λέμε κάθε χρόνο στη Σύμη. Γίνεται να μην πούμε του Λαζάρου;...

Μού'δωσε πέντε αυγά. Με φίλησε και μ'έβαλε να το ξαναπώ, για να τ'ακούσει κι ο άντρας της, ο Κυριάκος.

"Εδώ, λέει, στην Αθήνα δεν τό'χουν αυτό το συνήθειο. Δεν τα λένε του Λαζάρου".

Και τί κάνουν του Λαζάρου;... Τίποτα, λέει, δεν κάνουν. Τίποτα. Μου παραξενοφάνηκε, αλλά δεν είπα κουβέντα..."

(αποσπάσματα από την "Άστραδενή" της Ευγενίας Φακίνου)

Σήμερα του Λαζάρου, πλήθος τα έθιμα ανά την Ελλάδα και τον ελληνισμό, πολλά ξεχασμένα, πολλά όμως συνεχίζουν σθεναρά να αναβιώνουν και να χρωματίζουν τη μέρα αυτή με τις ιδιαίτερες πινελιές τους, να της δίδουν μια θέση ξεχωριστή, να την εκτοπίζουν από αυτό το "Τίποτα, λέει, δεν κάνουν. Τίποτα..."

Στα μέρη μας, στα χωριά του Πηλίου, ακόμη τα κορίτσια του δημοτικού -αλλά και του νηπιαγωγείου- στολίζουν τα καλαθάκια τους μ'ανοιξιάτικα λουλούδια και ξεχύνονται στα καλντερίμια να τραγουδίσουν το Λάζαρο.. Λιγοστά μεν τα τελευταία χρόνια, αλλά ακόμη συνεχίζουν... Περισσότερα σχετικά με το έθιμο, για όποιον τυχαίνει να ενδιαφέρεται, στην περσινή μου εγγραφή: Λαζαρίνες του Πηλίου. Κι επειδή τούτη η παράδοση κρύβει πολλές παραλλαγές δρώμενων και τραγουδιών, από τόπο σε τόπο, πολύ θα με ενδιέφερε αν κάποιος θέλει να καταθέσει την πιθανή δική του εμπειρία σχετικά με το έθιμο αυτό.

Όσο για τα Λαζαράκια, τούτα τα μοσκομύριστα νηστίσιμα ψωμάκια, σε σχήμα ανθρώπου, συνηθίζουν ακόμη να τα φτιάχνουν τις μέρες αυτές, κυρίως στη νησιωτική μας Ελλάδα...

"Νεώτερον Εγκυκλοπαιδικόν Λεξικόν Ηλίου" του Ι.Πασσά