Σάββατο 19 Απριλίου 2008

Λαζαρίνες του Πηλίου

Αφιερωμένο στο Νικόδημο (http://tera-amou.pblogs.gr/), που πέρσι, τέτοιες μέρες, με μια πανέμορφη εγγραφή του για το έθιμο της Καλαντήρας στη Νίσυρο (Ίσως σας ενδιαφέρει...), μου έδωσε την αφορμή να γνωρίσω τούτη τη γειτονιά του ιστοχώρου...

Σάββατο του Λαζάρου σήμερα...

Σ'όλη την Ελλάδα γιορτάζαν τη νεκρανάσταση του Λαζάρου κι εξιστορούσαν, αλλού με τραγούδια, αλλού με αναπαράσταση, το θαύμα της επιστροφής του από τον `Αδη στον κόσμο των ζωντανών. Ξεχύνονονταν τα παιδιά σε ομάδες, από σπίτι σε σπίτι, να διαλαλήσουν το χαρμόσυνο γεγονός, κρατώντας τα στολισμένα με ανοιξιάτικα λουλούδια καλαθάκια τους για να τους φιλέψουν οι νοικοκύρηδες με τα φρέσκα αυγά που θα βάφανε για το Πάσχα, καθώς κι ένα πάνινο ή ξύλινο ομοίωμα του νεκραναστημένου Λαζάρου που συμβόλιζε τη νίκη της ζωής, την επικράτηση του φωτός στο σκοτάδι.

Σε κάθε περιοχή του τόπου μας το έθιμο παράλλαζε.. αλλού τραγουδούσαν μονάχα τα κορίτσια, αλλού οι κοπέλες που ετοιμάζονταν για παντρειά, σε άλλα μέρη ομάδες αγοριών. Όσο για το ομοίωμα του Λαζάρου που κρατούσαν τα παιδιά, αλλού ήταν ένα πάνινο κουκλάκι, αλλού έπαιρνε τη μορφή τσολιά (Κόρινθος), σε άλλες περιοχές αντιστοιχούσε σε ένα σταυρό, ένα στεφάνι ή ακόμα και μια τρυπητή κουτάλα (Σκύρος) ή μια σκούπα (Έβρος) ντυμένη με λουλούδια. Σε χωριά της Ηπείρου, από την άλλη, τ'αγόρια τραγουδούσαν μασκαρεμένα κρατώντας κουδούνια και γιαταγάνια, ενώ στην Κύπρο γινόταν κανονική αναπαράσταση με ένα από τα παιδιά της ομάδας να παριστάνει το Λάζαρο στολισμένο με κίτρινα άνθη. Ένα έθιμο, λοιπόν, που αναβιώνε σε όλη την ελληνική γη, με εντυπωσιακές ιδιαιτερότητες σε κάθε τόπο.

Γράφει ο Δ.Λουκάτος στα "Πασχαλινά και της `Ανοιξης": "Το Σάββατο του Λαζάρου, κινούμενο συνήθως μέσα στις καλύτερες ώρες της `Ανοιξης, ήταν εθιμικά, όπως είναι και ψυχολογικά, ένα χαρούμενο προανάκρουσμα της Μεγάλης Γιορτής, μια θαυμαστή προανάσταση συνανθρώπου, που έφερνε πάντα τους χριστιανικούς λαούς, ιδιαίτερα εμάς τους ανατολικούς, τους πιο βασανισμένους από δουλείες και ξενοκρατίες, πολύ πιο κοντά στην ολοκληρωμένη χαρά της θεϊκής ανάστασης της Λαμπρής, απ'όσο θα την άφηναν οι δύσκολες μέρες του Πάθους."



Εδώ, στα χωριά του Πηλίου, το έθιμο τούτο δεν έχει σβήσει, όπως ευτυχώς και σε πολλές άλλες περιοχές. Οι Λαζαρίνες, κοριτσάκια του δημοτικού, στολίζουν πρωί πρωί τα καλαθάκια τους με καμέλιες, πασχαλιές, βιολέτες, αγριόκρινους ή άλλα λουλούδια της εποχής και γυρνούν τα σπίτια για να τραγουδήσουν. Εκτός από τα χρήματα που μαζεύουν, ακόμη συγκεντρώνουν στα καλαθάκια τους λίγα αυγά, αλλά κυρίως ζαχαρωτά και σοκολάτες. Το πατροπαράδοτο πάνινο κουκλάκι που στερέωναν στο καλαθάκι τους τα παλιότερα χρόνια μπορεί νά'χει πια ξεχαστεί, αλλά οι Λαζαρίνες υπάρχουν και συνεχίζουν να ξεσηκώνουν τα καλντερίμια και τους δρόμους των χωριών μας, με τις χαρούμενες φωνούλες τους.

"Ήρθε ο Λάζαρος, ήρθαν τα Βάγια

ήρθε η Κυριακή που τρων τα ψάρια

Σήκω Λάζαρε και μην κοιμάσαι

ήρθε η μάνα σου από την πόλη

σού'φερε χαρτί και κομπολόι

Οι κοτίτσες σας αυγά γεννάνε

οι φωλίτσες δεν τα χωράνε

δώστε και σε μας να τα χαρούμε!"

Γράφει ο τοπικός μας λαογράφος, Κ.Λιάπης στις "Ώρες του Πηλίου": " Οι Λαζαρίνες του Πηλίου αποτελούν μια χαρακτηριστική γραφική νότα καθώς ξεχύνονται σε χαρούμενες συντροφιές πρωί-πρωί την παραμονή ή ανήμερα της γιορτής του Λαζάρου στις μοσχομύριστες γειτονιές, έχοντας στο καλαίσθητο στολισμένο με αγριόκρινους (λαζάρια) καλαθάκι τους την κούκλα ή το πάνινο ομοίωμα του Λαζάρου. Οι δροσερές κοριτσίστικες φωνούλες ακούονται πασίχαρες μέσα στο ανοιξιάτικο πρωινό καθώς τραγουδούν.

Οι παραλλαγές των τραγουδιών με τα οποία οι πηλιορείτισσες Λαζαρίνες χαιρετίζουν το θαύμα της Ανάστασης του Λαζάρου είναι αρκετές, φαινόμενο που αποδείχνει την πλατιά απήχηση που είχε το γεγονός που τις υπόθαλψε στη λαϊκή ψυχή."

Τέλος, δε μπορώ να μην παραθέσω ένα απόσπασμα του Γ.Α.Μέγα ("Ελληνικές γιορτές και έθιμα της λαϊκής λατρείας") για τη μέρα τούτη: "Ο Λάζαρος (κοινώς Φτωχολάζαρος) είναι μορφή συμπαθητική στο λαό. Είχε βέβαια την εξαιρετική τύχη να είναι φίλος του Ιησού και πεθαίνοντας να αναστηθεί από τον Κύριο, αλλά η ανάμνηση όσων είδε και γνώρισε στην κατοικία των νεκρών πρέπει να χάραξε ανεξίτηλα στην ψυχή του το φόβο και τον τρόμο. Για αυτό ο λαός φαντάστηκε το Λάζαρο, μετά την ανάστασή του, "αγέλαστο". Σύμφωνα με μια παράδοση σ'όλη τη δεύτερη ζωή του δε γέλασε ποτέ και μόνο μια φορά χαμογέλασε, σαν είδε στο παζάρι ένα χωρικό να κλέβει με τρόπο μια στάμνα απ'το σταμνά κι ύστερα να το κόβει λάσπη.

- Βρε τον ταλαίπωρο, λέει χαμογελώντας ο Λάζαρος, για ιδές πως φεύγει με το κλεμμένο σταμνί. Ξεχνάει ότι κι αυτός είναι ένα κομμάτι χώμα, όπως και το σταμνί. Τό'να χώμα κλέβει τ'άλλο. Μα δεν είναι να γελούν κι οι πικραμένοι;"

Υ.Γ. Θα μου έδινε μεγάλη χαρά, όποιος διαβάσει τούτη την εγγραφή και έχει να προσθέσει κάτι για το αγαπημένο μου αυτό έθιμο, από τον τόπο του και την εμπειρία του, να το παράθετε στο σχόλιό του...

Δεν υπάρχουν σχόλια:

Δημοσίευση σχολίου