Χριστουγεννιάτικα πηλιορείτικα..

"Γκρίζα και σκυθρωπή η εικόνα του πηλιορείτικου χωριού το "Σαρανταήμερο", όπως προβάλλει μέσα από τα αραχνιένια πούσια και τη σουρντίνα του ανεμόβροχου. Νεκρωμένη η φύση, μουδιασμένοι οι άνθρωποι, έρημοι τόποι που τους αγλάιζε η θερινή ευδία. Καταθλιπτικές οι μέρες, "χρόνος" οι νύχτες, μ'όλη την καταλυτική παρουσία της απανταχού πια οικότροφης Τιβούλας μας. Στους έρημους δρόμους ο γερό-χειμώνας σκηνοθετεί σε "ταμπλώ βιβάντ" εικόνες απελπισίας, στις ανεμοδαρμένες ράχες και στα θαλασσόπληκτα ακρογιάλια η ζωή λες κι έχει σταματήσει και μόνο στα ζεστά κονάκια των χωρικών μας οι φαμελιές του Πηλίου κλώθουν καρτερικά το νήμα της ασάλευτης χειμωνιάτικης ζωής τους.
[...]
Κάποτε ωστόσο τούτη η πληκτική μονοτονία σπάζει κι ένας αλλιώτικος, ευφρόσυνος και ιλαρός τόνος διαχύνεται στις γκρίζες μέρες, στις εφιαλτικές φορές-φορές νύχτες. Τα Χριστούγεννα, η Πρωτοχρονιά και τα Φώτα, οι άγιες και βαριές τούτες μέρες της χαράς φτάνουν κι όλοι τότε οι πηλιορείτες νιώθουν σα ν'ανέβηκαν με δυσκολία από μια κακοτράχηλη και σκιερή πλαγιά στη μορφή του βουνού τους, απ'όπου αντικρίζουν επιτέλους μ'ανεκλάλητη ευφροσύνη έναν καινούριο φωτεινό ορίζοντα. Στο έμπα του Γενάρη η πορεία που απομένει ως την πολυπόθητη άνοιξη φαίνεται τώρα πιο ύκολη κι ας κρατούν σφιχτά ακόμα, τα κρυσταλλένια στολίδια τους μέσα στο πηλιορείτικο δάσος τα χιονισμένα χριστουγεννιάτικα δέντρα...
Ξέχωρα αβάσταγη η ανυπομονησία και γλυκιά, όσο "σώνονται" οι μέρες του "Σαρανταήμερου", η προσμονή του παιδόκοσμου του βουνού μας, που βδομάδες πριν ονειρεύεται την ευδαιμονική ατμόσφαιρα του γιορταστικού "Δωδεκαημέρου".
Χαράματα την παραμονή του Χριστού ή της Πρωτοχρονιάς οι αδέξιες αλλά ζωηρές παιδικές φωνούλες τσακίζουν τα κρύσταλλα της παγωμένης μέρας:
"Χριστούγεννα πρωτούγεννα
πρώτη γιορτή του χρόνου,
για βγείτε, ιδέτε, μάθετε
όπου Χριστός γεννιέται..."
Η λαϊκή δημιουργική φαντασία απ'τα πανάρχαια χρόνια πεθύμησε κι εδώ μια λυτρωτική διέξοδο μέσα απ'την καταθλιπτική χειμωνιάτικη ατμόσφαιρα και για αυτό βρήκε και καθιέρωσε ένα απίθανο πλήθος από λατρευτικές τελετές κι ένα σωρό από συμβολικά δρώμενα, που αναφέρονται στην ολόψυχη κυρίως λαχτάρα των ανθρώπων να γευθούν μια καλύτερη τύχη με τον καινούριο χρόνο."
(Κώτσας Λιάπης, "Στο Πήλιο της παράδοσης")

"Έτσι και στο Πήλιο η γιορτή αυτή έχει μια χαρακτηριστική ομορφιά και οι προετοιμασίες της ξεπερνούν κάθε περιγραφή.
Πλούσια σπίτια και φτωχά αυτές τις μέρες αστράφτουν απ'την πάστρα. Ο ασβέστης θα ασπρίσει κάθε τοίχο και θα φτιάξει "γαϊτανόφρυδα" στις πέτρες του κατωγιού. Θα περαστούν κολλαριστά μαξιλάρια κάτασπρα σαν το χιόνι και η "σάλα" θα γίνει της υποδοχής. Παντού θα στρωθούν τα πηλιορείτικα παλιά υφαντά.
Το "μέσα σπίτι", που είναι το κελλάρι του σπιτιού, θα μοσχοβολήσει απ'τα λιμπιστά πράγματα που έχει εκεί μέσα συνάξει η γυναικεία προκοπή. Μήλα μέσα σε δίχτυα κρεμασμένα απ'τις περαστές, κυδώνια, κουλούρια σε πανέρια, μπακλαβάδες, λαχταριστοί κουραμπιέδες.
Οι κουλούρες, οι λειτουργιές και το φρέσκο ψωμί αφήνουν μια γλυκύτατη ευωδιά μέσα απ'τους φούρνους και οι κότες σφάζονται και ετοιμάζονται λογιών-λογιών φαγητά.
Την παλιά εποχή μάλιστα συντροφιές από παιδιά γύριζαν στα σπίτια της Μακρυνίτσας την παραμονή και βοηθούσαν τις νοικοκυρές στο σφάξιμο της κότας τραγουδώντας το παρακάτω δίστιχο:
"Δόμ' κυρά τ'αυγό, να σι σφάξω τού μπιτνό,
δόμ' μανιά την κλούρα, να μη σε τσούξου με τη λούρα"
Γιατί ήταν καθιερωμένο να δίνουν στα παιδιά για τον κόπο τους ένα αυγό ή μια μικρή κουλούρα. Συνέβαινε όμως τις πιο πολλές φορές να τα περιγελούν και ν'αρνιούνται να τα φιλέψουν. Γι'αυτό και τα πιο έξυπνα αποφάσιζαν πρώτα να φιλεύονται κι ύστερα να κάμουν τη δουλειά τους.
[...]
Συνήθεια της παλιάς εποχής ήταν να φτιάχνουν οι νοικοκυρές αυγοκουλούρες, για να φιλεύουν τα παιδιά ανήμερα τα Χριστούγεννα. Ένα αυγό σφιχτά βρασμένο το καθάριζαν και το τύλιγαν μέσα σε ζυμάρι, τό'πλαθαν με τα χέρια, το κεντούσαν και τό'καναν πουλί. Τού'βαζαν μάτια, μύτη, πόδια και μερικά πούπουλα απ'τη σφαγμένη κότα κι ύστερα το άφηναν να ροδίσει λίγο το ζυμάρι του σε ξεπυρωμένο φούρνο."
(Αποστολία Νάνου-Σκοτεινιώτη, "Σελίδες απ'τη Μακρυνίτσα)