Δεκέμβρης

"Δεκέμβρης θα ειπεί χειμώνας και, μάλιστα, βαρύς και τσουχτερός. Είναι μήνας, πέρα για πέρα, χειμωνιάτικος και μήνας που περονιάζει ανθρώπους και ζωντανά με το παγερό του χνώτο. "Βλάχε μου πότε κρύωσες; Αυτού κοντά τ'Άη-Αντριώς, του γέρου Νικολάου". Έτσι λέει η παροιμία για να επισημάνει πιότερο το πολύ κρύο του Δεκέμβρη και για να δώσει μεγαλύτερη έμφαση στην εμφάνισή του, που συμπίπτει απόλυτα με το έμπα του χειμώνα.
Έχω δε ακούσει πολλούς ξωμάχους να λένε τον Δεκέμβρη "καρδιά του Χειμώνα".
Κι είναι, πράγματι, ο Δεκέμβρης πιότερο απ'τον Γενάρη, η καρδιά του Χειμώνα, γιατί τα κρύα την εποχή αυτή είναι πολύ πιο αισθητά και παγερά τόσο στις πεδινές περιοχές, όσο και στα νησιά μας. Οι άνθρωποι κλείνονται στα σπίτια τους κι οι υφάντρες κουβεντιάζουν με τους κάρινους αργαλειούς τους στα κατώγια και συχνομιλούν με τις γοργές τους σαϊτες και με τα πλουμιστά κεντήδια των υφαντών. Και θά'ταν η ζωή για τον υπαίθριο λαό μας πολύ μονότονη, αν δεν κουβαλούσε μαζί του τούτος εδώ ο μήνας ένα σωρό γιορτάδες και γιορτάσια, π'αλλάζουν τη μονοτονία και σκορπούν χαρές και γλέντια στα κονάκια των ξωμάχων μας." (Βασίλη Λαμνάτου, "Οι μήνες στην αγροτική και ποιμενική ζωή του λαού μας")

Καλωσορίζουμε, λοιπόν, το Δεκέμβρη, τον πρώτο μήνα του χειμώνα και τελευταίο του έτους, παρόλο που η ετυμολογία του (δέκα, decem) προδίδει πως κάποτε αριθμούσε τον δέκατο μήνα της χρονιάς, τότε που ως αρχή του έτους λαμβάνανε την εαρινή ισημερία. Αφ'ότου, όμως, ο Ιούλιος Καίσαρας καθόρισε την 1η Ιανουαρίου ως αρχή του έτους, ο Δεκέμβρης μας μπήκε τελευταίος στη σειρά κι ανακηρύχθηκε δωδέκατος!
Όσο για την παλαιότερη ονομασία του, ο Δεκέμβριος υπολογίζεται πως "χονδρικά" αντιστοιχεί στον έκτο μήνα των αρχαίων Ελλήνων, τον καλούμενο Ποσειδεών (ή Αλαλκομένιο των Βοιωτών και Διόσθυο των Λακεδαιμονίων, καθώς η ονομασία των μηνών ποικίλλει ανά τις πόλεις-κράτη της αρχαίας Ελλάδας).

"Τον Δεκέμβρη οι αρχαίοι μας τον έλεγαν Ποσειδεών κι ήταν ο έκτος μήνας του αθηναϊκού έτους. Το όνομά του το πήρε απ'τις θυσίες που γίνονταν το μήνα αυτό στο θεό της Θάλασσας, τον Ποσειδώνα κι είχαν ως σκοπό οι θυσίες αυτές να καλμάρουν λίγο τα θυμώματα του Πελάγιου θεού." (Βασίλη Λαμνάτου, "Οι μήνες στην αγροτική και ποιμενική ζωή του λαού μας")